Aπό την άνοιξη του 2016, στο Standing Rock, έναν από τους ιστορικότερους ιθαγενικούς καταυλισμούς στη Βόρεια Ντακότα, η φυλή Σιού μαζί με πλήθος άλλων ιθαγενικών οργανώσεων έδωσαν τη μάχη ενάντια στην εγκατάσταση του πετρελαιαγωγού Dakota Access. Η απειλή της καταστροφής του καταυλισμού από τη διέλευση του αγωγού, καθώς και της μόλυνσης του ποταμού Μιζούρι από τον οποίο ο καταυλισμός αντλεί νερό, αποτελούν τα βασικά επιχειρήματα των αντιστάσεων που οργανώθηκαν. Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων μηνών, οι διαδηλωτές ήρθαν αντιμέτωποι με βίαιη καταστολή από την αστυνομία και συσπείρωσαν ένα μεγάλο κύμα αλληλεγγύης στην Αμερική και διεθνώς. Tη Δευτέρα 5 Οκτωβρίου, με απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης, απορρίφθηκε η αίτηση αδειοδότησης για την εγκατάσταση του αγωγού. H ήττα μιας εταιρείας ενέργειας από τους ιθαγενείς ακτιβιστές δείχνει τις δυνατότητες της αντίστασης με ειρηνικά μέσα. Καθώς μεταβαίνουμε σε μια εποχή γεμάτη προκλήσεις, το παράδειγμα του Στάντινγκ Ροκ μάς προσφέρει πολλά διδάγματα.
Του Bill McKibben
Μετάφραση: Σάκης Στεργενάκης
Η είδηση ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ αρνήθηκε να εκδώσει την άδεια που απαιτείται για τη διέλευση ενός αγωγού πετρελαίου κάτω από τον ποταμό Μιζούρι σημαίνει πολλά. Η συντριπτική νίκη που πέτυχαν οι αυτόχθονες ακτιβιστές δείχνει πόσα μπορούν να επιτευχθούν με την ειρηνική ενότητα.
Ήταν, από την αρχή, μια άνιση μάχη. Η Energy Transfer Partners, η εταιρεία που κατασκευάζει τον αγωγό, είναι φοβερά δικτυωμένη: διατηρεί πιστωτικούς δεσμούς σχεδόν με όλες τις τράπεζες που γνωρίζετε. Και λειτουργώντας με “fast-track” διαδικασίες αδειοδότησης, καταφέρνει να εξασφαλίζει τις περισσότερες από τις άδειες που χρειάζεται και να εγκαθιστά τους αγωγούς της, προτού οι διαφωνούντες καταφέρουν να προβάλουν αποτελεσματική αντίσταση.
Αλλά αυτή η αντίσταση τελικά υπήρξε, και εστιάστηκε στο τελευταίο σημείο από όπου επρόκειτο να διέλθει ο αγωγός: τη συμβολή των ποταμών Μιζούρι και Κάνονμπολ. Αυτή η αντίσταση δεν είχε τη μορφή της συνήθους οργανωμένης θεσμικής πίεσης από περιβαλλοντικές οργανώσεις, ούτε αυτή μιας καθιερωμένης διαμαρτυρίας, αν και υπήρχαν σίγουρα και τέτοια στοιχεία (δικηγόροι πήγαν την εταιρεία στα δικαστήρια και ακτιβιστές απέκλεισαν υποκαταστήματα τραπεζών). Στον πυρήνα της, ήταν μια πνευματική αντίσταση από τους ανθρώπους που ζουν στον ιθαγενικό καταυλισμό, ο οποίος αναπτύχθηκε ιστορικά κατά μήκος των δύο ποταμών.
Ο Ντέιβιντ Άρτσαμπολτ, ο επικεφαλής της φυλής των Σιού του Σταντινγκ Ροκ –που επέδειξε δύναμη χαρακτήρα και επιδεξιότητα για μήνες– επέμενε ότι ο καταυλισμός είναι ένας τόπος προσευχής, όπου διασχίζοντας κανείς τα μονοπάτια του συναντά διαρκώς κύκλους ανθρώπων με τύμπανα και ιερές φωτιές.
Τελικά, γίναμε μάρτυρες εικόνων που θυμίζουν αλληλένδετες θλιβερές στιγμές της αμερικανικής ιστορίας. Όταν οι ιθαγενείς αμερικάνοι διαδηλωτές κάθισαν μπροστά από τις μπουλντόζες για να προστατεύσουν τους τάφους των προγόνων τους, αντιμετωπίστηκαν με επιθέσεις σκυλιών: οι εικόνες θύμιζαν σκηνές από το Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα, γύρω στο 1963. Μεταφερθήκαμε, όμως, και στο μακρινότερο παρελθόν: ο καταυλισμός, με τις ινδιάνικες σκηνές και τον καπνό να αιωρείται πάνω από κοιλάδα, έμοιαζε να έχει βγει από κάποιο ζωγραφικό πίνακα της δεκαετίας του 1840.
Με την εξαίρεση ότι στη σημερινή συγκυρία δεν υπήρχε μόνο μία φυλή: είχαν συγκεντρωθεί λίγο πολύ όλοι οι ιθαγενείς της Βόρειας Αμερικής. Οι σημαίες περισσοτέρων από 200 ινδιάνικα έθνη ήταν παρατεταγμένες στον δύσβατο χωμάτινο δρόμο της εισόδου.
Άλλοι Αμερικανοί, σπρωγμένοι εν μέρει από μια αίσθηση ντροπής για αυτό το κομμάτι της αμερικανικής ιστορίας που αφορά τις διώξεις των ινδιάνικων πληθυσμών, συνέρρευσαν για να βοηθήσουν. Την ημέρα που ανακοινώθηκε η απόφαση για άρνηση της άδειας εγκατάστασης του αγωγού, χιλιάδες βετεράνοι του στρατού ήταν παρόντες.
Οι αυτόχθονες πληθυσμοί είναι ανάμεσα στους καλύτερους διοργανωτές σε όλο τον κόσμο. Εκείνοι ήταν το κλειδί για τα πάντα: από τον αγώνα στο Keystone μέχρι τη μάχη ενάντια στα σχέδια για το μεγαλύτερο ορυχείο άνθρακα του κόσμου στην Αυστραλία.
Αν πράγματι καταφέρουμε να επιβραδύνουμε τα μεγαθήρια των ορυκτών καυσίμων, πριν βράσουν τον πλανήτη, θα πρέπει να αναγνωριστεί σε ομάδες όπως η Indigenous Environmental Network και η Honour the Earth η τεράστια συμβολή τους σε αυτήν την επιτυχία. Αυτή τη στιγμή, για παράδειγμα, o ιθαγενικός πληθυσμός First Nations του Καναδά ετοιμάζεται για το “Standing Rock του Βορρά”, που αφορά τη διέλευση δύο αγωγών από τα tarsands, τα κοιτάσματα ασφαλτούχου άμμου του Καναδά.
Η περίπτωση των περιοχών της Ντακότα έχει, όμως, ξεχωριστή σημασία: κατάφεραν να οργανώσουν όχι μόνο την αντίσταση σε ένα έργο, αλλά και μια αξιόλογη νέα και ενιαία δύναμη που νομίζω ότι θα εξακολουθήσει να υπάρχει. Θα εξακολουθήσει, ίσως, ακόμη και εν όψει της νέας διοίκησης Τραμπ.
Ο Τραμπ, φυσικά, είναι πιθανό ότι θα προσπαθήσει να βρει έναν τρόπο για να εγκρίνει τον αγωγό αμέσως, αν και η κυβέρνηση Ομπάμα έχει κάνει κάθε δυνατή προσπάθεια για να καταστήσει δύσκολο ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Για αυτό, άλλωστε, αντί για μια κάθετη άρνηση, απλά αρνήθηκε να χορηγήσει την άδεια, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα έναρξης της διαδικασίας έκθεσης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Αλλά αν ο Τραμπ αποφασίσει να προβεί σε ενέργειες αδειοδότησης, θα βρεθεί αντιμέτωπος με ανθρώπους που έχουν μαγνητίσει τη φαντασία της χώρας. Το να τους φτύσει για να βοηθήσει απλά τους φίλους του στη βιομηχανία πετρελαίου θα αποσαφηνίσει πολλά γι ‘αυτόν από την αρχή, γεγονός που ίσως αποτελέσει αποτρεπτικό παράγοντα για τον ίδιο.
Παρ’ όλα αυτά, ο χρόνος μετριέται κάπως διαφορετικά στη διαμάχη μεταξύ των πρώτων κατοίκων αυτής της ηπείρου και όλων ημών των μεταγενέστερων. Για πεντακόσια χρόνια, μισή χιλιετία, η ίδια ζοφερή ιστορία έχει επαναληφθεί ξανά και ξανά. Η σημερινή είδηση είναι ένα διάλειμμα σε αυτή τη μακρόχρονη ιστορία, ένα νέο κεφάλαιο. Δεν θα βάλει αυτή τη σχέση σε μια εντελώς νέα πορεία – η αλλαγή δεν έρχεται ποτέ τόσο εύκολα. Αλλά δεν πρόκειται ποτέ να ξεχαστεί, και θα επηρεάσει τα γεγονότα στους επόμενους αιώνες. Το Standing Rock, όπως το Little Big Horn ή το Wounded Knee, ή ακόμα και το Lexington Green και η Γέφυρα Concord, ανήκει πλέον στην ιστορία μας.
Aκούστε επίσης το τραγούδι του Neil Young για τις διαδηλώσεις στο Στάντινγκ Ροκ, ο οποίος τάχθηκε δημόσια και ενεργά υπέρ των ιθαγενικών αντιστάσεων.
To άρθρο δημοσιεύτηκε στον Guardian, στις 4 Δεκεμβρίου 2016.
Για τον συγγραφέα
Ο Bill McKibben είναι Schumann Distinguished Scholar στο Middlebury College και ιδρυτής της καμπάνιας για την προστασία του περιβάλλοντος 350.org . Το τελευταίο βιβλίο του είναι το “Oil and Honey: The Education of an Unlikely Activist”. Αρθρογραφεί τακτικά στον Guardian.
