Η επόμενη μέρα των εκλογών βρίσκει την Τουρκοκυπριακή Κοινότητα αντιμέτωπη με τις ίδιες υπαρξιακές απειλές. Η ύπαρξη των Τουρκοκυπρίων δεν κινδυνεύει ασφαλώς από τους Ελληνοκυπρίους, αλλά από την ηγεμονική παρουσία της Τουρκίας στο βορρά.

Του Σώτου Κτωρή

Οι προεκλογικές κορώνες Τουρκοκύπριων πολιτικών για μεταρρύθμιση και ανασυγκρότηση της «ΤΔΒΚ», για «αυτόνομη» οικονομική ανάπτυξη και για διακριτές σχέσεις με την «Μητέρα Πατρίδα» δεν συνιστούν παρά έπεα πτερόεντα. Στο υφιστάμενο στάτους κβο και με τους Τουρκοκυπρίους αποκομμένους – οικονομικά και πολιτικά – από τη διεθνή Κοινότητα και τις κηδεμονικές φιλοδοξίες της Τουρκίας να εκδηλώνονται όλο και εντονότερα, ούτε η οικονομική χειραφέτηση από την Άγκυρα είναι εφικτή, αλλά ούτε και η οικοδόμηση μιας κρατικής οντότητας την οποία θα διαφεντεύουν αποκλειστικά οι Τουρκοκύπριοι.

Χωρίς μια ομοσπονδιακή λύση, η διαιώνιση της κοινοτικής υπόστασης των Τουρκοκυπρίων είναι εξαιρετικά αμφίβολη. Οι Τουρκοκύπριοι κινδυνεύουν, μεσοπρόθεσμα, με πολιτισμική και δημογραφική απορρόφηση και πολιτική περιθωριοποίηση. Τα κατεχόμενα αλλάζουν και οι Τουρκοκύπριοι σιγά-σιγά θα “εξαφανίζονται”. Αυτή η προοπτική θα έπρεπε λογικά να τρομοκρατεί και τους Ελληνοκυπρίους.

Ο αντίκτυπος στο Κυπριακό

Το Κυπριακό καταβαραθρώθηκε, δυστυχώς, στο Κρανς Μοντάνα. Με συνομιλητή τον φεντεραλιστή Μουσταφά Ακκιντζί. Ούτε με τον Χουσεΐν Όζγκιουργκουν, ούτε με τον Σερντάρ Ντενκτάς. Αυτό οφείλουμε ως Ελληνοκύπριοι να το αξιολογήσουμε. Ούτως ή άλλως η λεγόμενη «κυβέρνηση» δεν διαπραγματεύεται το Κυπριακό.

Παρά το αποτέλεσμα της Κυριακής, επομένως, η διαπραγματευτική ευθύνη θα εξακολουθήσει να συνιστά, μέχρι το 2020, αρμοδιότητα του «προέδρου» Ακκιντζί. Και θεωρητικά θα υπάρχει η δυνατότητα ενός διαπραγματευτικού restart. Δεδομένου ότι είναι εφικτή η υπέρβαση των διαφωνιών στις πτυχές της ασφάλειας και του διαμοιρασμού της εξουσίας, που οδήγησαν σε ναυάγιο την πρόσφατη διαδικασία. Νοουμένου, δηλαδή, ότι θα υπάρξουν εκατέρωθεν υποχωρήσεις. Με τα σημερινά, πάντως, δεδομένα τέτοια προοπτική δεν διαφαίνεται.

Χωρίς αμφιβολία, όμως, το εκλογικό αποτέλεσμα θα ενισχύσει τη «διαλεκτική» της μισαλλοδοξίας και στις δύο Κοινότητες. Μια «κυβέρνηση» συνασπισμού της τουρκοκυπριακής Δεξιάς θα επιδιώξει συνειδητά τη διαμόρφωση νέων τετελεσμένων (αναπτύξεις σε «υπό επιστροφή» περιοχές, πολιτογραφήσεις εποίκων, υπονόμευση διακοινοτικών δράσεων/εκδηλώσεων), προκειμένου να διευρύνει το συναισθηματικό χάσμα μεταξύ των δύο Κοινοτήτων

Η “άνοδος” της Δεξιάς

Εκλογική πανωλεθρία υπέστη και το δεξιό «ΔΚ» (-15%) το οποίο έλαβε 7,84% σε σχέση με το 23,1%, το 2013. Ωστόσο, τα συναθροισμένα ποσοστά της Δεξιάς παρέμειναν σχεδόν αναλλοίωτα (2013, 50,49% – 2018, 50,42%), συνεπεία της εκλογικής ενίσχυσης του «ΚΕΕ» (+8%), του μεγάλου κόμματος της Δεξιάς, αλλά και λόγω των ποσοστών που εξασφάλισε το νεο-ιδρυθέν κόμμα της ‘Αναγέννησης’ (7%) το οποίο απευθύνθηκε κυρίως στο ακροατήριο των εποίκων.

Για το «ΚΕΕ» η συγκυρία υπήρξε εξαιρετική. Με το Κυπριακό καταβαραθρωμένο και κυρίαρχη την αντίληψη, ανάμεσα στους Τουρκοκυπρίους, ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά ευθύνεται για το ναυάγιο στο Κρανς Μοντάνα, το «ΚΕΕ» επανήλθε, χωρίς αμφιταλαντεύσεις και σοβαρή αντιπολίτευση, στην «οικεία» ρητορική των «δύο κρατών». Το ναυάγιο υπήρξε η αφορμή για το “ΚΕΕ” προκειμένου να αποστασιοποιηθεί πλήρως από το Κοινό Ανακοινωθέν του Φεβρουαρίου του 2014, το οποίο φέρει την υπογραφή του ιστορικού του ηγέτη, του Ντερβίς Έρογλου.

Κατάφερε, έτσι, να συσπειρώσει μεγάλο μέρος του μπλοκ της «μη λύσης» και κυρίως να κεφαλοποιήσει τις ανησυχίες όσων αντιτίθενται στην προοπτική επιστροφής εδαφών και περιουσιών, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας για λύση ομοσπονδίας. Διαφάνηκε, επίσης, ότι το εκλογικό σώμα δεν τιμώρησε το «ΚΕΕ» για τις «κυβερνητικές» ατασθαλίες και τα προσωπικά σκάνδαλα του ηγέτη του Χουσεΐν Όζγκιουργκουν.

Αντιθέτως. Το «ΚΕΕ», ως μετρ των πελατειακών πρακτικών, προχώρησε σε διορισμούς στη δημόσια υπηρεσία, σε χαριστικές παραχωρήσεις «υπηκοοτήτων» και στην περαιτέρω λαφυραγώγηση των ελληνοκυπριακών περιουσιών προς άγραν ψήφων, και πέτυχε να διευρύνει την εκλογική του επιρροή. Το «ΚΕΕ» απέδειξε, ουσιαστικά, πως στο πλαίσιο του στάτους κβο είναι το κόμμα που μπορεί να εργαλοποιήσει, αποτελεσματικότερα από οποιοδήποτε άλλο, τις δομές εξουσίας της «ΤΔΒΚ».

Η πανωλεθρία του «ΡΤΚ»

Το βασικότερο κόμμα της τουρκοκυπριακής Αριστεράς υπέστη μια εκλογική πανωλεθρία έχοντας απολέσει το 45% της εκλογικής του δύναμης, αφού υποχώρησε στο 20,92% από 38,4% (-17,5%) που έλαβε στις εκλογές του 2013.

Η αναζήτηση των αιτιών που οδήγησαν σε αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα θα είναι επώδυνη για το «ΡΤΚ» το οποίο εισέρχεται σε μια παρατεταμένη περίοδο εσωστρέφειας.

Σε μια πρώτη ανάγνωση, πάντως, ως παράγοντες που συνέβαλαν σε αυτό το αποτέλεσμα καταγράφονται η αποτυχημένη διακυβέρνηση του «ΡΤΚ» και η συνεργασία με το δεξιό «ΚΕΕ», οι απώλειες στο εκλογικό σώμα των εποίκων, το οποίο είναι ιδιαίτερα «ευάλωτο» σε πελατειακές πρακτικές, καθώς και η δημιουργία του κόμματος του «Λαού», το οποίο άντλησε ένα ποσοστό κεντρογενών ψηφοφόρων οι οποίοι, μετά το 2003, είχαν συμπορευθεί με το «ΡΤΚ».

Αποτυχημένη φαίνεται να υπήρξε και η επιλογή του ηγέτη του κόμματος Τουφάν Έρχουρμαν να στηρίξει την προεκλογική του καμπάνια σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής και στην ανάγκη ανασυγκρότησης της «ΤΔΒΚ», ένα πεδίο στο οποίο ο άφθαρτος Κουτρέτ Όζερσαυ διέθετε συγκριτικό πλεονέκτημα.

Το «ΡΤΚ» εκτιμάται ότι επηρέασε και η υποχώρηση των προσδοκιών για επίλυση του Κυπριακού. Με δεδομένη την διακυβερνητική αναξιοπιστία του «ΡΤΚ», όταν υποχωρεί η προσδοκία της λύσης και η ελπίδα που κουβαλά αυτή η προοπτική, τότε το «ΡΤΚ» καθίσταται, ουσιαστικά, ένα κόμμα χωρίς πολιτικό αφήγημα.

Για τον συγγραφέα

Ο Σώτος Κτωρής είναι κάτοχος πτυχίου Τουρκικών Σπουδών. Απέκτησε μεταπτυχιακούς τίτλους επιπέδου μάστερ στην τουρκική ιστορία και στις διεθνείς σχέσεις από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας αντίστοιχα. Είναι κάτοχος διδακτορικού τίτλου του τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην πολιτική και κοινωνική συγκρότηση της τουρκοκυπριακής κοινότητας, καθώς και στη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. Εργάζεται ως συντονιστής στην υπηρεσία ασύλου του υπουργείου Εσωτερικών στην Κύπρο.