Αφού έφτασε στα πρόθυρα της εκλογικής κατάρρευσης το 2017, η Ευρώπη θα έπρεπε να ανησυχεί λιγότερο για το τρέχον έτος… αν δεν υπήρχε η Ιταλία. Ο δεξιός συνασπισμός του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι συνεχίζει να ανεβαίνει στις δημοσκοπήσεις ενόψει των εκλογών της 4ης Μαρτίου, αλλά ενδέχεται να μην συγκεντρώσει το 40% που θεωρείται το όριο για τον σχηματισμό κυβερνητικού συνασπισμού.
Του Jacopo Barigazzi
Μετάφραση: Σάκης Στεργενάκης
Οι δύο άλλες μεγάλες πολιτικές ομάδες –η κεντροαριστερά του πρώην πρωθυπουργού Ματέο Ρέντζι και το αντισυστημικό κίνημα των 5 Αστέρων– δεν αναμένεται, επίσης, να πάρουν αρκετές ψήφους για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Οι παρατηρητές εκτιμούν ότι τις εκλογές θα ακολουθήσουν παρατεταμένες διαπραγματεύσεις ή ακόμη και ένας νέος γύρος εκλογών, αργότερα μέσα στη χρονιά.
Οι Ιταλοί είναι συνηθισμένοι στην πολιτική αβεβαιότητα, αλλά σήμερα υπάρχουν τέσσερις λόγοι για τους οποίους η Ιταλία θα σας οδηγήσει να χάσετε τον ύπνο σας.
Δημόσιο χρέος
Η ιταλική οικονομία είναι η τρίτη μεγαλύτερη στην ευρωζώνη. Είναι επίσης μια από τις πιο αργά αναπτυσσόμενες οικονομίες –και μια από τις πιο χρεωμένες– στη νομισματική ένωση. Με το δημόσιο χρέος σε ποσοστό περίπου 130% του ΑΕΠ, η Ιταλία έρχεται δεύτερη, μόνο μετά την Ελλάδα της οποίας το χρέος φτάνει το 180%.
Αυτό που κάνει την ιταλική κατάσταση ανησυχητική είναι ζήτημα κλίμακας. Σύμφωνα με τα στοιχεία Οκτωβρίου της Τράπεζα της Ιταλίας, η κυβέρνηση χρωστάει περίπου 2,3 τρισεκατομμύρια ευρώ. Αυτά αντιστοιχούν σε περίπου 35.000 ευρώ για κάθε Ιταλό, συμπεριλαμβανομένων των νεογνών.
Συγκριτικά, το συνολικό χρέος της ελληνικής κυβέρνησης είναι 320 δισ. ευρώ, περίπου 29.000 ευρώ ανά πολίτη.
Το δημόσιο χρέος της Ιταλίας «αποτελεί πηγή κοινής ανησυχίας για την ευρωζώνη», έγραψε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στην πιο πρόσφατη αξιολόγησή της, τον Νοέμβριο.
Οι Βρυξέλλες μπορεί να ανησυχούν, αλλά η Ρώμη έχει υιοθετήσει μια αποφασιστικά πιο χαλαρή προσέγγιση. Όχι μόνο κανένα κόμμα δεν έχει καταθέσει ούτε μία πρόταση για τη μείωση του χρέους, αλλά επίσης οι εκλογές έχουν γίνει πεδίο ανταγωνισμού για το ποιος μπορεί να αυξήσει αυτό το χρέος ακόμα περισσότερο. Διάφορες παρατάξεις έχουν προτείνει αυξημένες δαπάνες ύψους έως και 200 δισ. ευρώ, σχεδόν το 12% του ΑΕΠ.
Μετανάστευση
Ο αριθμός των μεταναστών που φτάνουν στην Ιταλία υποχώρησε κατά περίπου 35% πέρυσι: από 181.000 το 2016, σε 120.000 το 2017. Αυτό οφείλεται, τουλάχιστον εν μέρει, στις αμφιλεγόμενες προσπάθειες του υπουργού Εσωτερικών Μάρκο Μινίτι, του οποίου η στρατηγική για επίτευξη συμφωνιών με επίσημες και ανεπίσημες αρχές στη Λιβύη έχει δεχτεί έντονη κριτική από τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αξιωματούχοι της ΕΕ χαιρέτισαν τη μείωση των νέων αφίξεων, αλλά ανησυχούν ότι αυτή η στρατηγική ενδέχεται να μην είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα, δεδομένης της χαοτικής κατάστασης που επικρατεί στη χώρα της Βόρειας Αφρικής.
Η μεταναστευτική κρίση του 2015 ταρακούνησε τη γερμανική και αυστριακή πολιτική σκηνή, ωθώντας τους ψηφοφόρους προς την άκρα Δεξιά, στις εκλογές του περασμένου έτους. Αξιωματούχοι στις Βρυξελλών εκφράζουν την ανησυχία τους ότι μια νέα αιχμή στις αφίξεις φέτος θα μπορούσε να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 2019. Η «στρατηγική της Ιταλίας πρέπει να διαρκέσει μέχρι τις εκλογές», δήλωσε ένας ανήσυχος ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
Ευρωσκεπτικισμός
Οι δημοσκοπήσεις δεν φαίνονται αισιόδοξες για τους υποστηρικτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μεγαλύτερο κόμμα σε ψήφους στις εκλογές αναμένεται να είναι το ευρωσκεπτικιστικό κίνημα των 5 Αστέρων, το οποίο ζήτησε δημοψήφισμα για την παραμονή ή μη της Ιταλίας στην ευρωζώνη. Ωστόσο, η υποστήριξη που έχουν από το εκλογικό σώμα είναι πιθανόν να ξεπεραστεί από το δεξιό συνασπισμό του Μπερλουσκόνι, αλλά αυτό ελάχιστους ανθρώπους ανακουφίζει στις Βρυξέλλες.
Ο μεγαλύτερος εταίρος του πρώην πρωθυπουργού είναι η ακροδεξιά Λέγκα του Βορρά: άλλο ένα κόμμα που έχει οικοδομήσει την άνοδο του στον ευρωσκεπτικισμό.
Και τα δύο μέρη έχουν μαλακώσει τις θέσεις τους σχετικά με την ΕΕ, τις τελευταίες ημέρες. Την Τρίτη, ο ηγέτης των 5 Αστέρων, Λουίτζι ντι Μάιο, δήλωσε ότι «δεν είναι πλέον η κατάλληλη στιγμή» για την Ιταλία να εγκαταλείψει το ευρώ. Και ο ηγέτης της Λέγκας το Βορρά, Μάττεο Σαλβίνι, έχει ανακαλέσει την ρητορική του κατά του ευρώ. Οι αναλυτές λένε ότι είναι πολύ απίθανο η Ιταλία να διεξαγάγει δημοψήφισμα για το ευρώ.
Ωστόσο, πολλοί στην πρωτεύουσα της ΕΕ εξακολουθούν να ανησυχούν. Ένας κυβερνών συνασπισμός που περιλαμβάνει την Λέγκα του Βορρά θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο το κράτος δικαίου, προειδοποίησε ο Γκυ Βέρχοφσταντ, ηγέτης της φιλελεύθερης ομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και οποιαδήποτε κυβέρνηση στην οποία οι ευρωσκεπτικιστές θα έχουν ισχυρό λόγο θα καθιστούσε κάποιες ευρωπαϊκές μεταρρυθμίσεις λιγότερο πιθανές.
Οι εκλογές «θα έχουν ιστορικές συνέπειες για την Ευρώπη στην οποία θα ζουν οι Ιταλοί », γράφει ο Σέρτζιο Φαμπρίνι, διευθυντής της Σχολής Δημόσια Διοίκησης LUISS της Ρώμης.
Ρωσία
Όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, η Μόσχα είναι πιθανό να βγει χαμογελώντας. Αντίθετα με τις γαλλικές εκλογές του περασμένου έτους, όταν ο Εμανουέλ Μακρόν ήταν ο μόνος υποψήφιος με μια σαφή γραμμή κατά του Κρεμλίνου, στην Ιταλία κάθε μείζον πολιτικό κόμμα έχει αδυναμία στη Ρωσία.
Τον Δεκέμβριο του 2015, ο τότε πρωθυπουργός Ρέντζι απείλησε να μπλοκάρει την παράταση των οικονομικών κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με τη στενή φιλία μεταξύ του Μπερλουσκόνι και του ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Τον Οκτώβριο, ο πρώην πρωθυπουργός έκανε ένα δώρο γενεθλίων στον Πούτιν: ένα πάπλωμα με τη γιγαντιαία εικόνα χειραψίας μεταξύ των δύο ηγετών.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Politico, στις 16 Ιανουαρίου 2018.
