Πρώην Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του Ούγκο Τσάβες και πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου της κυβέρνησης του Νικολάς Μαδούρο, ο Τεμίρ Πόρρας αναλύει την κατάσταση στη Βενεζουέλα, υποστηρίζοντας τη διαμόρφωση εναλλακτικών υπέρβασης της ακραίας πολιτικής πόλωσης, για την ειρηνική και δημοκρατική έξοδο της χώρας από την κρίση.
Περισσότεροι από τρεις μήνες έχουν περάσει από τότε που η Βενεζουέλα μπήκε, στις 23 Ιανουαρίου του 2019, σε μια εξωπραγματική φάση πολιτικής κρίσης, η οποία έχει ήδη διαρκέσει πολύ.
Tου Temir Porras
Σε όλη τη διάρκεια αυτής της περιόδου, o Πρόεδρος της χώρας Νικολάς Μαδούρο εξακολουθεί να διατηρεί τις θεμελιώδεις εξουσίες διακυβέρνησης, παραμένοντας επικεφαλής της δημόσιας διοίκησης και των ενόπλων δυνάμεων. Αναγκάστηκε, ωστόσο, να συνυπάρξει με έναν αυτό-ανακηρυγμένο Πρόεδρο, τον βουλευτή Χουάν Γκουαϊδό, ο οποίος ελλείψει πραγματικής νομιμοποίησης επωφελείται από την υποστήριξη της Εθνοσυνέλευσης και από την αναγνώριση μιας ομάδας χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης, του Καναδά και φυσικά των Ηνωμένων Πολιτειών.
Αν η συνύπαρξη δύο Προέδρων μέσα σε ένα πολιτικό σύστημα είναι παράλογη από μόνη της, το πράγμα γίνεται ακόμα πιο σοβαρό όταν αυτή η κατάσταση διαρκεί πολύ, χωρίς ξεκάθαρη προοπτική επίλυσης.
Η αλήθεια είναι ότι αυτοί που –στο εσωτερικό της Βενεζουέλας ή στο εξωτερικό– υποστήριξαν την αυτό-ανακήρυξη του Γκουαϊδό ως πολιτική εναλλακτική απέναντι στη δεύτερη θητεία του Μαδούρο, το έκαναν στη βάση της εύθραυστης υπόθεσης ότι μέσα στο πλαίσιο της βαθιάς οικονομικής, κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης που διέρχεται η χώρα, η μαζική διεθνής αναγνώριση θα λειτουργούσε ως καταλύτης σε μια θεσμική κατάρρευση, η οποία μέσα σε λίγες μέρες θα οδηγούσε στην ανατροπή της εξουσίας του Μαδούρο.
To γεγονός ότι η πραγματικότητα είναι ξεροκέφαλη απλώς δεν χωρούσε στους υπολογισμούς τους.
Η δεύτερη φαντασιακή υπόθεση στην οποία βασίστηκε αυτή η στρατηγική είναι ότι οι μόνες δημοκρατικές δυνάμεις στη Βενεζουέλα είναι αυτές που συγκροτούν την αντι-τσαβική συμμαχία, η οποία κυριαρχεί στην Εθνοσυνέλευση από τον Δεκέμβριο του 2015.
Αυτή η τεράστια απλούστευση οδήγησε κάποιους να θεωρήσουν ότι προκειμένου να ξαναβρεί η Βενεζουέλα τη δημοκρατική λειτουργία της, αρκεί απλώς να αντικατασταθεί ο Μαδούρο από τους ιστορικούς αντιπάλους του τσαβισμού, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις διαμάχες που υπονομεύουν τη δημοκρατική συνύπαρξη στη Βενεζουέλα πολύ πριν οδηγηθεί η χώρα στην τραγική τωρινή κρίση.
Τέλος, το να υποθέτει κανείς ότι σε μια χώρα όπου ο Σιμόν Μπολίβαρ αποτελεί πατριωτικό σύμβολο και ιδρυτικό στοιχείο του έθνους και των ενόπλων δυνάμεων του, θα μπορούσε να προκύψει ως συναινετική λύση ο υποψήφιος που υποστηρίζουν άνευ όρων οι ΗΠΑ, ισοδυναμεί με πλήρη άγνοια της Λατινικής Αμερικής.
Ο σοβαρός αναστοχασμός πάνω σε μια αποτελεσματική πολιτική εναλλακτική για τη Βενεζουέλα είναι σήμερα μια ηθική αναγκαιότητα.
Γιατί η σκληρή αλήθεια είναι ότι δεν θα μπορέσει να υπάρξει έξοδος από την απελπιστική οικονομική και κοινωνική κατάσταση, στην οποία εμείς, οι Βενεζουελάνοι, βρισκόμαστε, αν δεν ανακτήσουμε τη θεσμική ικανότητά μας να αναπτύξουμε δημόσιες πολιτικές.
Ήμασταν πολλοί αυτοί που υποστηρίξαμε ότι η αιτία και η ευθύνη για την κρίση βρίσκονται στον οικονομικό ανορθολογισμό της κυβέρνησης του Μαδούρο. Mε δεδομένο αυτό, είναι επίσης αλήθεια ότι η διαμάχη ανάμεσα στην Εθνοσυνέλευση και την εκτελεστική εξουσία έχει δημιουργήσει από το 2016 ένα κενό δικαιοδοσίας που αναστέλλει την κανονική ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Και από τον Αύγουστο του 2017, οι οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ παρεμποδίζουν την πρόσβαση της χώρας και της πετρελαϊκής βιομηχανίας μας σε διεθνή χρηματοδότηση.
Από τον Ιανουάριο του 2019, η αμερικανική κυβέρνηση εφάρμοσε μια νέα κλιμάκωση των κυρώσεων, αποβλέποντας στην «ασφυξία» της κυβέρνησης της Βενεζουέλας –εμποδίζοντάς την να εμπορευτεί το πετρέλαιο– και στο πάγωμα των δημοσίων κεφαλαίων της χώρας στο εξωτερικό. Το εμφανές πρόβλημα αυτής της θέσης είναι ότι η «ασφυξία» σε μια κυβέρνηση είναι ένας ευφημισμός για τον «πνιγμό» μιας ολόκληρης χώρας μέχρι ο πόνος να οδηγήσει σε πολιτική αλλαγή. Και μολονότι ο πόνος μάς πλήττει αναμφίβολα, αργά ή γρήγορα, όλους, η πολιτική αλλαγή, όπως είδαμε αυτούς τους τρεις μήνες, παραμένει μια υπόθεση εργασίας.
Το πρώτο επίπεδο αναστοχασμού πάνω σε μια τέτοια εναλλακτική είναι να ξεφορτωθούμε τις παρωπίδες που μας επιβάλλουν την πολιτική πόλωση. Μολονότι ο διαχωρισμός ανάμεσα στον τσαβισμό και τον αντί-τσαβισμό παραμένει ουσιώδης για την κατανόηση των πολιτικών ευαισθησιών, ο βενεζουελάνικος λαός είναι πλειοψηφικά υπέρ της δημοκρατίας ως συστήματος διακυβέρνησης και υπέρ της συνύπαρξης και του διαλόγου ως μεθόδων διευθέτησης των διαφορών.
Εκείνοι που αντιλαμβάνονται την πολιτική ως έναν πόλεμο όπου η νίκη συνίσταται στην εξάλειψη του αντιπάλου είναι, χωρίς αμφιβολία, φανατικές και θορυβώδεις μειοψηφίες – σίγουρα πάντως μειοψηφίες.
Προς έκπληξη ενδεχομένως όσων παρακολουθούν την βενεζουελάνικη πολιτική από απόσταση, η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών στελεχών του τσαβισμού και του αντί-τσαβισμού, όπως επίσης και τα μέλη της κοινωνίας των πολιτών, είναι υπέρ του διαλόγου ως μέσου υπέρβασης της κρίσης, και έχουν πλήρη συνείδηση του επερχόμενου κινδύνου αποδόμησης που απειλεί την κοινωνία μας.
Μεγαλύτερη έκπληξη προκαλεί το γεγονός ότι οι ένοπλες δυνάμεις της Βενεζουέλας είναι έχουν πλήρη επίγνωση της σοβαρότητας της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η χώρα, υποστηρίζοντας μια πολιτική δημοκρατική λύση που θα σέβεται την κυριαρχία της Βενεζουέλας, της οποίας εκτιμούν ότι είναι οι νόμιμοι περιφρουρητές.
Αυτοί που τους εκλαμβάνουν ως μια πραιτοριανή φρουρά του Μαδούρο κάνουν λάθος εκτίμηση και με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιούν μια προσβολή. Η επίθεση ή η προσβολή προς τον στρατό του Μπολίβαρ, που έδωσε στη μισή Λατινική Αμερική την ανεξαρτησία της, συνιστά έναν παράξενο τρόπο να αναπαριστάς το πολιτικό μέλλον στη Βενεζουέλα.
Δυστυχώς, αυτοί που διαχειρίζονται σήμερα τους δύο πολιτικούς πόλους είναι πολύ πιο αφοσιωμένοι στα προσωπικά τους σχέδια από ό,τι στον εθνικό σχεδιασμό και αντιπροσωπεύουν τους πρωταγωνιστές διατήρησης μιας κατάστασης υποβόσκουσας σύγκρουσης.
Η αναγωγή της σύνθετης κατάστασης στη Βενεζουέλα σε ένα δίλλημα ανάμεσα σε δύο αποκλειστικές κατευθύνσεις, ισοδυναμεί με το να αποστρέφουμε το βλέμμα από το πραγματικό επίδικο, που είναι η βιωσιμότητα της κοινωνίας και του δημοκρατικού μας συστήματος.
Είναι καιρός να αποστασιοποιηθούμε από το ψευδές δίλημμα
Πολλά πολιτικά και κοινωνικά στελέχη του τσαβισμού, του αντί-τσαβισμού ή ανεξάρτητων κατευθύνσεων καταβάλλουν αυτή τη στιγμή προσπάθειες στη Βενεζουέλα και το εξωτερικό για να δημιουργηθούν χώροι διαλόγου και κατανόησης.
Κοινό σημείο σύγκλισης είναι ότι μια συναινετική διαδικασία επιστροφής στην κανονική λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών μας είναι αναγκαία, στη βάση μιας εθνικής συμφωνίας που θα εγγυάται τη συμπερίληψη και την πολιτική συνύπαρξη όλων.
Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το ποιον δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε, αλλά όλοι συμφωνούμε ότι στο τέλος αυτής της διαδικασίας πρέπει να υπάρξουν εκλογές που να ανανεώνουν τα βασικά χαρακτηριστικά της λαϊκής βούλησης.
Η επείγουσα ανάγκη να αφοσιωθούμε το συντομότερο δυνατό στην προσπάθεια να υπερβούμε τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που μας καταβάλλουν, δεν μας επιτρέπει να μείνουμε με τα χέρια σταυρωμένα, παθητικοί θεατές μιας σύγκρουσης για την εξουσία.
Σίγουρα, μια διαδικασία εθνικού πολιτικού διαλόγου θα έπρεπε ιδεωδώς να περιλαμβάνει και τους δύο πρωταγωνιστές της κρίσης. Όμως αν αυτό δεν είναι εφικτό στην παρούσα φάση, είναι αναγκαίο να προχωρήσουμε μπροστά, ακόμα και χωρίς αυτούς, συγκεντρώνοντας όλους τους υποστηρικτές μιας ειρηνικής και δημοκρατικής λύσης, σε μια μεγάλη κοινωνική δύναμη και στη διαμόρφωση ενός πόλου που θα λειτουργεί ως λογική αναφορά απέναντι στην προοπτική της ολοκληρωτικής καταστροφής του πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού ιστού που όλοι αντιμετωπίζουμε.
Τα μέλη της διεθνούς κοινότητας, που δηλώνουν ότι ειλικρινά θέλουν να προωθήσουν την υπέρβαση της κρίσης στη Βενεζουέλα, θα πρέπει να ξανασκεφτούν τη στρατηγική τους, υπό το φως του αδιεξόδου στο οποίο βρίσκεται η χώρα τους τρεις τελευταίους μήνες. Και πρέπει να στηρίξουν με αποφασιστικότητα αυτές τις πρωτοβουλίες που γεννιούνται. Ο χρόνος μετράει εις βάρος του λαού της Βενεζουέλας.
Το άρθρο μεταφράστηκε από τα Γαλλικά από τον ιστότοπο A l’ Encontre, όπου δημοσιεύτηκε στις 3 Μαΐου 2019. Πρώτη δημοσίευση στην El Pais, στις 29 Απριλίου 2019.
Μετάφραση Συντακτική ομάδα pass-world.gr
