Την ώρα που οι λευκοί άνδρες ψηφοφόροι εξακολουθούν να αποτελούν ένα μεγάλο ποσοστό των ακροδεξιών κομμάτων και των εξτρεμιστικών δεξιών οργανώσεων στην Ευρώπη, ένα πιο ανησυχητικό πρόβλημα ανακύπτει.
Του James Downes
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Το φαινόμενο της «κανονικοποίησης» του λόγου της ‘Ακρας Δεξιάς, σε κομβικά ζητήματα της παγκόσμιας πολιτικής όπως αυτό της μετανάστευσης, κυρίως μέσω «συμβατικών» κεντροδεξιών κομμάτων, έχει σημαντικές επιπτώσεις για το μέλλον της φιλελεύθερης δημοκρατίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Στην ευρωπαϊκή πολιτική, εκτεταμένη στατιστική έρευνα έχει δείξει ότι οι λευκοί άνδρες ψηφοφόροι της εργατικής τάξης καταγράφουν πολύ υψηλότερη τάση ψήφισης ακροδεξιών πολιτικών κομμάτων.
Kι ενώ θα πρέπει να μας απασχολεί το φαινόμενο των δυσαρεστημένων λευκών ψηφοφόρων τόσο σε σύγχρονα ακροδεξιά κόμματα, όσο και σε εξτρεμιστικές πολιτικές οργανώσεις, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η σύγχρονη Άκρα Δεξιά στην Ευρώπη (κυρίως η λαϊκιστική ριζοσπαστική Δεξιά) έχει επιδιώξει να γίνει πιο «διαφοροποιημένη», με στόχο να προσελκύσει ένα μεγαλύτερο κομμάτι των ψηφοφόρων στην κοινωνία, και εστιάζοντας σε διαφορετικές θεματικές.
Μπορούμε να παρατηρήσουμε αυτή την ιδεολογική «άμβλυνση» στην περίπτωση της Εθνικής Συσπείρωσης, υπό την ηγεσία της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία. O Μπάλσα Λουμπάρδα, από το Τμήμα Ιδεολογικής Έρευνας του Κέντρου Ανάλυσης για την Άκρα Δεξιά (CARR), πρόσφατα ερεύνησε πώς ένα μέρος των ακροδεξιών κομμάτων έχει αρχίσει να εστιάζει σε κοινωνικο-οικονομικά ζητήματα όπως ο περιβαλλοντισμός.
Για τον ορισμό της Άκρας Δεξιάς
Η Άκρα Δεξιά είναι ένας όρος «ομπρέλα» που καλύπτει τόσο τα λαϊκιστικά, όσο και τα ακραία δεξιά κόμματα. Τα λαϊκιστικά δεξιά κόμματα, όπως η Εθνική Συσπείρωση στη Γαλλία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία, το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας και η Λέγκα στην Ιταλία, επιδιώκουν την αύξηση της εκλογικής τους απήχησης μέσω δημοκρατικών μέσων, αντιτιθέμενα όμως συχνά στη «φιλελεύθερη» πλευρά της δημοκρατίας.
Τα ακραία δεξιά κόμματα από την άλλη, τείνουν να απορρίπτουν εξολοκλήρου τη φιλελεύθερη δημοκρατία και να αναζητούν πιο «ακραία» και εναλλακτικά μέσα ανόδου στην εξουσία. Η σύγχρονη Άκρα Δεξιά περιλαμβάνει κόμματα όπως η Χρυσή Αυγή (Ελλάδα), το Τζόμπικ (Ουγγαρία), το Εθνικοδημοκρατικό Κόμμα Γερμανίας, μαζί με τον Κοτλέμπα στη Σλοβακία.
Η μετατροπή της Άκρας Δεξιάς σε κυρίαρχο ρεύμα στην παγκόσμια πολιτική
Στο πρόσφατο εμβληματικό βιβλίο της «Το λυκόφως της Δημοκρατίας: Tα σαγηνευτικά θέλγητρα του απολυταρχισμού», η βραβευμένη με Πούλιτζερ δημοσιογράφος Αν ‘Απελμπαουμ, περιγράφει με μελανά χρώματα την «άνοδο» του απολυταρχισμού στην Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ, μεταξύ άλλων χωρών. Η Άπελμπάουμ περιγράφει πώς παλιότεροι σύμμαχοι ή ακόμα και φίλοι της που ανήκαν στην κεντροδεξιά έχουν μετατραπεί σε «κόλακες του απολυταρχισμού» και έχουν θάψει ή εν γένει απορρίψει κομβικές αξίες της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Όπως η Άπελμπαουμ, υποστηρίζω ότι θα πρέπει να μας ανησυχεί βαθιά: πρώτον, αυτό που ο Κας Μούντε αποκαλεί «μετατροπή σε κυρίαρχο ρεύμα» [mainstreaming], και δεύτερον, η «κανονικοποίηση» [normalisation] της Άκρας Δεξιάς, ιδιαίτερα από «συμβατικά» κόμματα. Αυτή είναι μια ανησυχητική τάση, η οποία συμβάλλει αδιαμφισβήτητα στη νομιμοποίηση των κομμάτων της Άκρας Δεξιάς, φέροντας τον λόγο τους ανάμεσα στις κρατούσες ιδέες και καθιστώντας τον δημόσια αποδεκτό ανάμεσα στους ψηφοφόρους.
Πρόσφατα παραδείγματα αυτής της τάσης μετατροπής σε «κυρίαρχο ρεύμα» μπορούν να εντοπιστούν στην Ουγγαρία, την Πολωνία, τις ΗΠΑ και τη Βραζιλία, όπου οι δημοκρατικοί θεσμοί έχουν διαβρωθεί.
Πρόσφατα παραδείγματα από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (Πολωνία και Ουγγαρία) δείχνουν επίσης πώς κεντρικοί δημοκρατικοί θεσμοί, όπως οι κανόνες δικαίου και το δικαστικό σύστημα, έχουν υπονομευτεί, μαζί με τις ΜΚΟ και τα πολιτικά κόμματα στην Ουγγαρία. Η τελευταία έκθεση της οργάνωσης Freedom House, το 2019, δείχνει επίσης τη ζοφερή εικόνα στην Ουγγαρία αναφορικά με την ελευθερία του λόγου και του Τύπου.
Την ίδια ώρα, η πολωτική και διχαστική ρητορική που υιοθετεί ο Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και ο Μπολσονάρο στη Βραζιλία δείχνουν την αυξητική τάση ανόδου του απολυταρχισμού, σε σύγχρονες δημοκρατίες.
Μετανάστευση και πολιτική της ταυτότητας
Σε ένα πρόσφατο άρθρο, υποστηρίξαμε μαζί με τους υπόλοιπους συγγραφείς του, ότι τα «συμβατικά» κεντροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη επιδίωξαν να επωφεληθούν εκλογικά από την προσφυγική κρίση του 2015-2018 εγείροντας μαζί με τα ακροδεξιά κόμματα το ζήτημα της μετανάστευσης και υιοθετώντας μια πιο δεξιές αντι-μεταναστευτικές θέσεις. Αντιθέτως, τα «συμβατικά» κεντροαριστερά κόμματα δεν εμφανίζουν την τάση να υιοθετούν μια τέτοια στρατηγική κατά τις εκλογικές περιόδους.
Στη Δυτική Ευρώπη, κεντροδεξιά κόμματα, όπως το Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία στην Ολλανδία, με Πρωθυπουργό τον Μαρκ Ρούτε, η πρόσφατη συμμαχία του Αυστριακού Λαικού Κόμματος με το Κόμμα Ελευθερίας της Αυστρίας, και η Νέα Φλαμανδική Συμμαχία στο Βέλγιο, καθιστούν εμφανές πώς ορισμένες κεντροδεξιές θέσεις έχουν εκτραπεί ακόμα δεξιότερα στο πολιτικό φάσμα, ιδιαίτερα σε κεντρικά κοινωνικο-πολιτισμικά ζητήματα, όπως η μετανάστευση και η ένταξη.
Παρόμοια εκλογική στρατηγική, υιοθετήθηκε από τα «συμβατικά» κεντροδεξιά κόμματα, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008-2013 στην Ευρώπη.
Μετακινούμενα πιο Δεξιά στο ζήτημα της μετανάστευσης, τα κεντροδεξιά κόμματα είναι πιθανό ότι άνοιξαν το κουτί της Πανδώρας και κατέστησαν την Άκρα Δεξιά πολιτικά κυρίαρχο ρεύμα.
Αυτή η στρατηγική μπορεί βραχυπρόθεσμα να ωφελεί την κεντροδεξιά, αλλά είναι πιο πιθανό ότι μακροπρόθεσμα αυτή που ωφελείται περισσότερο είναι η Άκρα Δεξιά.
[…]
Απόσπασμα από το άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Open Democracy, στις 24 Σεπτεμβρίου 2020.
Για τον συγγραφέα
Ο James F. Downes είναι λέκτορας Συγκριτικής Πολιτικής στο Κινέζικο Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ. Ειδικεύεται σε ζητήματα Άκρας Δεξιάς και Άκρας Αριστεράς στη δυτική και κεντρο-ανατολική Ευρώπη. Εργάζεται επίσης πάνω σε ζητήματα που αφορούν τη μετανάστευση και τον ανταγωνισμό στα κόμματα της Άκρας Δεξιάς.
