Η κ. Γεωργία Σπυροπούλου, συντονίστρια θεσμικής πίεσης του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, μιλά στον Ρεπόρτερ για τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας για το προσφυγικό. Όπως σημειώνει, πρόκειται για μια συμφωνία που δεν πρέπει να εφαρμοστεί, καθώς συνεπάγεται την καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

 Συνέντευξη στον Αδάμο Ζαχαριάδη

Η Διεθνής Αμνηστία έχει εκφράσει σοβαρές ενστάσεις για τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας. Πού εστιάζονται οι προβληματισμοί σας;

Πρόκειται για μια παράνομη και επικίνδυνη συμφωνία. Μια συμφωνία, όπου οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα που πρέπει να επιστρέψουν πίσω, και όχι ως υποκείμενα άξια προστασίας και σεβασμού. Τα μέτρα που ελήφθησαν δεν συνάδουν με τη νομιμότητα και έχουν σοβαρά ηθικά ελλείμματα. Κορωνίδα των ατοπημάτων της συμφωνίας αποτελεί η σοβαρή υποβάθμιση της διεθνούς προστασίας και συγκεκριμένα του θεσμού του ασύλου. Πρόσφυγες, οι οποίοι αναζήτησαν ασφαλές καταφύγιο, θα επιστρέφονται πίσω στην Τουρκία, χωρίς τις απαραίτητες εγγυήσεις για την προστασία τους. Πέραν αυτών, τα εν λόγω μέτρα, ακόμα και αν εφαρμοστούν, δεν θα καταφέρουν να χτυπήσουν αποφασιστικά τη διακίνηση των ανθρώπων. Όσο η Ευρώπη δεν προσφέρει πραγματικές ασφαλείς και νόμιμες διόδους σε όσους το έχουν ανάγκη, η παράτυπη είσοδος, η χρησιμοποίηση επικίνδυνων θαλάσσιων δρόμων και η απώλεια ανθρώπινων ζωών, θα αποτελούν μια τραγική πραγματικότητα.

Με δεδομένο ότι κι άλλες οργανώσεις έχουν εγείρει ενστάσεις, υπάρχει σκέψη να κινηθεί νομική διαδικασία προσφυγής κατά της συμφωνίας;

Αυτή τη στιγμή επεξεργαζόμαστε κάθε δυνατή οδό ώστε να ανατρέψουμε την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας. Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να κινδυνεύει εξαιτίας της.

Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την επαναπροώθηση προσφύγων στην Τουρκία; Μπορεί να θεωρείται μια «ασφαλής τρίτη χώρα» για τους πρόσφυγες;

Η Διεθνής Αμνηστία είναι αντίθετη με την έννοια και τον χαρακτηρισμό της «ασφαλούς τρίτης χώρας». Συγκεκριμένα, η Τουρκία, παρά το γεγονός ότι φιλοξενεί στο έδαφός της τον μεγαλύτερο αριθμό προσφύγων, δεν αποτελεί ασφαλή χώρα για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Στη διαπίστωση αυτή συνηγορούν, μεταξύ άλλων, καταγγελίες που έχει δεχθεί η Διεθνής Αμνηστία για περιπτώσεις επιστροφής Σύριων πολιτών από τις τουρκικές αρχές στη Συρία, αλλά και το γεγονός ότι η Τουρκία κατέχει ένα μεγάλο ιστορικό παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι επιστρεφόμενοι στην Τουρκία θα λάβουν το επίπεδο της προστασίας που δικαιούνται, ούτε ότι δεν θα επιστρέψουν στη χώρα από την οποία διέφυγαν, πίσω δηλαδή στον κίνδυνο. Αν και αυτή τη στιγμή παρέχεται στους Σύριους πολίτες ένα καθεστώς προσωρινής προστασίας, αυτό σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχεί σε διεθνή προστασία. Σημειώνεται δε, ότι για τους υπηκόους άλλων χωρών πέραν των Σύριων δεν παρέχεται προστασία, αφού η Τουρκία δεν χορηγεί καθεστώς ασύλου σε μη Ευρωπαίους πολίτες.

Οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θεωρούν επιτυχία τη συγκεκριμένη συμφωνία. Σας ανησυχεί ως προς την αλλαγή του παραδείγματος προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός της ΕΕ;

Δυστυχώς, όλο αυτό το διάστημα η Ευρώπη αντί να εστιάζει σε μέτρα προστασίας επενδύει σε μέτρα αποτροπής. Είναι θλιβερό να βλέπεις μια συμφωνία, που στην πράξη αποτελεί ένα κείμενο καταπάτησης του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου, να αντιμετωπίζεται είτε ως διπλωματική επιτυχία είτε ως η μοναδική λύση που θα μπορούσε να βρεθεί.

Λύσεις, όμως, υπάρχουν και δεν είναι ακόμα πολύ αργά για να δοθούν. Η διάνοιξη ασφαλών και νόμιμων οδών μέσω της υιοθέτησης ενός φιλόδοξου προγράμματος επανεγκατάστασης από χώρες που ήδη φιλοξενούν μεγάλο αριθμό προσφύγων στο έδαφός τους, όπως η Τουρκία, η Ιορδανία και ο Λίβανος, αλλά και η αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος μετεγκατάστασης με ευέλικτους όρους από την Ελλάδα και την Τουρκία, μπορούν να επιφέρουν ουσιαστική αλλαγή στην αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών.

Ποια είναι τα δικαιώματα των προσφύγων που παραβιάζονται στην Ελλάδα, ακόμα και σε θεσμικό επίπεδο;

Παρά τις σχετικές βελτιώσεις στο σύστημα ασύλου που υπήρχαν στο παρελθόν, παραμένουν σημαντικά προβλήματα, για παράδειγμα αναφορικά με την πρόσβαση στο άσυλο. Επίσης, οι πρόσφυγες που καταφθάνουν στην Ελλάδα δεν βρίσκουν ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής. Αν και είναι προφανές ότι το ζήτημα αυτό απαιτεί συνολική ευρωπαϊκή απάντηση με ουσιαστική βοήθεια προς την Ελλάδα, εντούτοις οι ελληνικές αρχές πρέπει να αναλάβουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης και να βελτιώσουν προβλήματα συντονισμού. Αυτή τη στιγμή, η βοήθεια προς τους πρόσφυγες παρέχεται σε πολύ μεγάλο βαθμό, αν όχι αποκλειστικά, από εθελοντές και ΜΚΟ.

Εν προκειμένω, η Διεθνής Αμνηστία διεξάγει παγκοσμίως έρευνα και δράση για τα δικαιώματα των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο. Εργάζεται ώστε να εξαλειφθούν οι παραβιάσεις που εξαναγκάζουν τους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και εναντίον όσων αποτυγχάνουν να προστατέψουν τα δικαιώματά τους, όταν βρίσκονται ήδη σε μετακίνηση. Επίσης, φέρνει στο φως παραβιάσεις των δικαιωμάτων των προσφύγων, καθώς και τυχόν αποτυχία στην προστασία τους. Διαβάστε περισσότερα για τις δράσεις μας και τις εκστρατείες μας και στο www.amnesty.gr . Ενώστε τη φωνή σας μαζί μας.