Ζούμε σε έναν αλληλένδετο, αλληλοσυνδεόμενο κόσμο, όπου η βλάβη σε έναν από εμάς είναι πραγματικά μια βλάβη για όλους. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον κορωνοϊό με αλληλεγγύη και να αγωνιστούμε για μια κοινωνία όπου η υγεία όλων είναι πιο σημαντική από τα κέρδη των λίγων.

Του Jedediah Britton-Purdy

Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr

Μια πανδημία κάνει το σύνθημα της αλληλεγγύης πραγματικό: η βλάβη σε έναν από εμάς είναι μια βλάβη για όλους. Αυτός είναι και ο λόγος που μια πανδημία οξύνει επίσης την πανικόβλητη ευχή να αποτραβηχτεί κανείς από το δίκτυο της αλληλεξάρτησης και να αντεπεξέλθει μόνος.

Ο νέος κορωνοϊός καθιστά εμφανή τη λογική ενός κόσμου που συνδυάζει μια υλική πραγματικότητα έντονης αλληλεξάρτησης με ηθικά και πολιτικά συστήματα που αφήνουν τους ανθρώπους να κοιτάξουν μόνοι τους τον εαυτό τους.

Επειδή είμαστε συνδεδεμένοι –στη δουλειά, στο λεωφορείο και το μετρό, στο σχολείο και στο μπακάλικο, ακόμα και με το σύστημα παράδοσης αγορών κατ’ οίκον– είμαστε μεταδοτικοί και ευάλωτοι. Επειδή είμαστε ηθικά απομονωμένοι, ακολουθώντας τη συμβουλή να κοιτάμε τον εαυτό μας και τους δικούς μας, γινόμαστε επιβιωτιστές σπίτι το σπίτι, διαμέρισμα το διαμέρισμα, αποθηκεύοντας αρκετές κονσέρβες και κατεψυγμένα, αρπάζοντας αντιγριπικά και απολυμαντικά, για να κόψουμε δεσμούς και να συνεχίσουμε μόνοι.

To τρεχαλητό αποκαλύπτει ένα ταξικό σύστημα στο οποίο η κατοχή ενός σχετικού στάτους είναι η δύναμη της απόσυρσης. Αν έχεις εισοδήματα ή μισθό από έναν οργανισμό που του είσαι πολύτιμος, και έχεις αρκετό χώρο στο σπίτι, μπορεί να είσαι ικανός να τα καταφέρεις με το εξωφρενικό εγχείρημα της αυτό-απομόνωσης για μερικούς μήνες, προμηθευόμενος πράγματα από το παγκόσμιο δίκτυο εμπορευμάτων που διατίθενται στο Costco και στο Trader Joe’s.

Όμως για το 50% της χώρας που δεν έχει αποταμιεύσεις και ζει επιταγή με την επιταγή, ή που ζει σε μικρά διαμερίσματα με μικρή δυνατότητα αποθήκευσης τροφίμων, ή που πρέπει να παλέψει κάθε μέρα για να βρει δουλειά, είναι απλά αδύνατο. Άνθρωποι θα βρίσκονται έξω κάθε μέρα, σε μετρό και βενζινάδικα, διαλέγοντας ανάμεσα στην υγειονομική σύνεση και την οικονομική επιβίωση, απλά επειδή δεν έχουν καμία άλλη επιλογή από το να κάνουν αυτή την επιλογή.

Και στον βαθμό που αυτό αληθεύει –στον βαθμό που πολλοί από εμάς είναι εκεί έξω κάθε μέρα, συγχρωτιζόμενοι προκειμένου να τα βγάλουμε πέρα– είναι βάσιμο να σκεφτούμε ότι πολλοί λίγοι από εμάς είναι ασφαλείς. Συνάγοντας συμπεράσματα από τα λίγα που γνωρίζουμε για τον ιό, ο αριθμός των φορέων θα συνεχίσει να μεγαλώνει.

Στον βαθμό που η ηθική και η πολιτική απομόνωση μάς τραβάει πίσω στην αγορά, η υλική αλληλεξάρτησή μας κάνει σχεδόν τους πάντες ευάλωτους.

«Πλύντε τα χέρια σας» είναι μια καλή συμβουλή, αλλά και μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι πρόκειται για ένα πρόβλημα που η προσωπική υπευθυνότητα θα λύσει. Η επιδημιολογία είναι ένα πολιτικό πρόβλημα.

Δεν είναι δύσκολο να σκιαγραφήσει κανείς τα βήματα που θα διευκόλυναν την βάναυση κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε: διακοπή της εργασίας, μαζική στήριξη εισοδήματος (με συνδυασμό επιδομάτων ανεργίας με ορισμένα οικουμενικά βασικά εισοδήματα), μορατόριουμ στις κατασχέσεις κατοικίας και τις εξώσεις. Η θεραπεία για τον κορωνοϊό και για ενδεχόμενα σχετικά με αυτόν συμπτώματα πρέπει να είναι δωρεάν και συνολική, χωρίς ερωτήσεις (για παράδειγμα σχετικά με το μεταναστευτικό προφίλ), ώστε κανείς να μην μείνει χωρίς ιατρική φροντίδα εξαιτίας του φόβου ή της φτώχειας. Όλα αυτά είναι –με την πιο άμεση έννοια– καλά για όλους. Είναι επίσης σημαντικό το πώς οι άνθρωποι νοιάζονται για την ευαλωτότητα του άλλου και το πώς βλέπουν τα προβλήματα των άλλων ως δικά τους.

Ο επιβιωτισμός είναι τόσο απτά απελπισμένος και ελιτίστικος που η πανδημία κάνει επίσης ξεκάθαρο ότι χρειαζόμαστε το κράτος για να επιβιώσουμε. Η αδέξια ποδηλασία του Τραμπ γύρω από αυτό το ρεπερτόριο –«όλα είναι καλά! Είναι κάτι ξένο! Παίρνουμε ισχυρά μέτρα!– δείχνει για μια ακόμα φορά ότι δεν έχει πραγματικά ιδέα πώς να αξιοποιήσει το κράτος, παρά ως μια πλατφόρμα παρουσιαστή και ως τραπεζικό λογαριασμό για κομπίνες.

Η τάξη του των ύστερων ολιγαρχών του καπιταλισμού είναι τόσο παρηκμασμένη, τόσο εμποτισμένη από το ανόητο και εγωιστικό της ήθος, που δεν έχει κανένα ένστικτο για το τι πρέπει να κάνει σε μια κρίση σαν κι αυτή. Όμως πιο έξυπνα μυαλά θα έχουν αρκετές ιδέες, πολλές από τις οποίες δεν θα είναι καλές για πολλούς ανθρώπους.

Υπάρχουν τρία βασικά σενάρια για αυτήν την κρίση και για το μέλλον που μοιάζουν τόσο επικίνδυνα. Πρώτον, είναι η υφιστάμενη αμερικανική τάση, η οποία είναι περισσότερο ή λιγότερο «ιδιωτίστικη», με μια ορισμένη εμπλοκή της δημόσιας υγείας στον ιατρικό έλεγχο και τη διαμόρφωση κανόνων συμπεριφοράς.

Οι πλούσιοι αποσύρονται, οι μεσαίες και εργαζόμενες τάξεις απομονώνονται όσο πιο πολύ μπορούν αλλά παραμένουν ευάλωτες, και οι εργαζόμενοι και φτωχοί άνθρωποι αρρωσταίνουν και πεθαίνουν.

Ακόμα και στη συχνά βάναυση κοινωνία μας, αυτή είναι μια συνταγή πολιτικής εκπυρσοκρότησης, η oποία θέτει το ζήτημα της δεύτερης πιθανότητας: του καταστροφικού εθνικισμού.

Ο κορωνοϊός μοιάζει με μια επιταχυμένη εκδοχή της κλιματική κρίσης, με την έννοια ότι αναδεικνύοντας την ευαλωτότητα και την αλληλεξάρτησή μας, δίνει πολιτικό πλεονέκτημα σε όσους μπορούν να μας φροντίσουν – τουλάχιστον αρκετούς από εμάς ή έστω κάποιους.

Αν όχι σε αυτή την επιδημία, τότε στην επόμενη, ο «ξένος ιός» του Τραμπ μπορεί να βρει κάποιον διάδοχο στον εθνικισμό που λαμβάνει πραγματικά υλικά μέτρα, προκειμένου να προστατέψει τον λαό «μας», την ώρα που αποκλείει, απελαύνει ή ξεφορτώνεται τους υπόλοιπους. Μια τέτοια πιθανότητα είναι η προεπιλεγμένη ρύθμιση της πολιτικής σε έναν ασταθή, απειλητικό κόσμο όπου στα περισσότερα κράτη η εξουσία θα ασκείται σε εθνικό επίπεδο, διατυπώνοντας μια διαρκή πρόσκληση στον εθνο-σοσιαλισμό.

Η τρίτη κατεύθυνση είναι αυτή της αλληλεγγύης. Μια βλάβη σε έναν από εμάς είναι πραγματικά μια βλάβη για όλους. Δεν είναι απλώς μια φράση που ακούγεται ωραία. Ακόμα και οι εθνικές απαντήσεις στις παγκόσμιες οικολογικές και επιδημιολογικές κρίσεις είναι προσωρινές λύσεις άμβλυνσης. Σε αυτόν τον κόσμο, κάθε χώρα χρειάζεται όλες τις άλλες χώρες, προκειμένου να έχει ένα σύστημα πράσινης ενέργειας και υποδομή, μια οικονομία βασισμένη στην υγεία και την κοινωνική αναπαραγωγή αντί για επισφαλείς που τρέχουν για την επόμενη δουλειά. Χρειαζόμαστε στρατιές εργαζομένων στην πράσινη ενέργεια και νοσοκόμες πιο πολύ από ό,τι χρειαζόμαστε τους στρατούς που έχουμε. Και χρειαζόμαστε τους πάντες για να τους έχουμε.

Το δίδαγμα της κλιματικής κρίσης –ότι μπορούμε να αντέξουμε τη δημόσια επάρκεια, αλλά η προσπάθεια για παγκόσμια ιδιωτική αφθονία θα μας αφανίσει– μεταφέρεται και στην πανδημία: μπορούμε πραγματικά να στηρίξουμε δημόσια υγεία, αλλά αν ο καθένας οδηγηθεί σε μια προσπάθεια να μείνει υγιής μόνος, αυτό δεν θα δουλέψει, και στην προσπάθεια πολλοί από εμάς δεν θα τα καταφέρουν.

Είναι αδύνατο; Είναι πολύ για να το ζητήσει κανείς; Έχει σημασία να θυμόμαστε ότι ο «μαζί και μόνος» κόσμος μας με την ατομικιστική ηθική και την υλική αλληλεξάρτησή του, δεν είναι κάτι που απλώς προέκυψε. Χρειάζεται μια εκτεταμένη και σύνθετη υποδομή για να συνεχίσουμε όλοι να τρέχουμε στην υπηρεσία των άλλων, και με για την απώτερη υπηρεσία να επιστρέφουμε στο κεφάλαιο: από την κατασκευή δρόμων μέχρι τις χρηματοπιστωτικές αγορές και το παγκόσμιο καθεστώς εμπορίου. Το γεγονός ότι αυτά τα αλληλένδετα συστήματα βυθίζουν αγορές σε όλο τον κόσμο, μπροστά στο ενδεχόμενο να χρειαστεί οι άνθρωποι να περάσουν μερικούς μήνες στο σπίτι αντί να τρέχουν να ανταλλάσσουν χρήμα, δείχνει πόσο καλά ρυθμισμένα είναι στο κέρδος, και πόσο φτωχά σε ανθεκτικότητα εμφανίζονται μπροστά στις αλλαγές των ανθρώπινων αναγκών.

Τα χέρια και το μυαλό αυτών που χτίζουν αυτήν την τάξη δεν είναι ανήμπορα να κατασκευάσουν μια καινούργια, που να βάζει πρώτη την υγεία, σε όλα τα επίπεδα: των ατόμων, των κοινοτήτων, του εδάφους και του πλανήτη. Αυτή είναι μια διαφορετική, βαθύτερη ανθεκτικότητα, αν και για να φτάσουμε εκεί χρειάζεται μια πολιτική μάχη για την αξία της ίδιας της ζωής, είτε είμαστε εδώ για να βγάλουμε κέρδος είτε για να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο να ζήσει.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Jacobin, στις 13 Μαρτίου 2020.

Για τον συγγραφέα

Ο Jedediah Britton-Purdy διδάσκει Δίκαιο στο Columbia University.

Διαβάστε επίσης: “Υγειονομικός νατιβισμός: η παράλογη στρατηγική του Τραμπ απέναντι στον κορωνοϊό”