Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο νέος πρόεδρος των ΗΠA Ντόναλντ Τραμπ έδωσε και το στίγμα του: οι προεκλογικές του εξαγγελίες δεν ήταν ρητορικά σχήματα αλλά πραγματικές προθέσεις. Μέσα σε λίγα μόλις εικοσιτετράωρα, με δηλώσεις και προεδρικά διατάγματα, έθεσε σε κίνηση τον μηχανισμό για την κατάργηση κάποιων εμβληματικών προοδευτικών κατακτήσεων που είχε νομοθετήσει η διοίκηση Ομπάμα. Το Obamacare, η μεταναστευτική πολιτική, η νομοθεσία περί βασανιστηρίων και το θέμα των αγωγών πετρελαίου είναι μεταξύ των πρώτων στόχων. Βέβαια, δεν μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα το πόσο βαθιά μπορεί να φτάσει το ξήλωμα τους, αφού το θεσμικό και νομικό πλαίσιο των ΗΠΑ διαθέτει πολλά όπλα για αυτούς που είναι αποφασισμένοι να αμυνθούν για την υπεράσπιση αυτών των κατακτήσεων.
Του Σάκη Στεργενάκη
Το θέμα τoυ αγωγού πετρελαίου Dakota Access είχε παγώσει μετά την απόφαση της διοίκησης Ομπάμα τον περασμένο Νοέμβριο, ενώ η ματαίωση της κατασκευής του αγωγού Keystone XL είχε προηγηθεί το 2015. Η απόφαση αρνούνταν την άδεια διέλευσης του αγωγού από την περιοχή Στάντινγκ Ροκ, όπου συμβάλλουν οι ποταμοί Μισούρι και Κάνονμπολ, και παρέπεμπε τους ενδιαφερόμενους στο Σώμα Μηχανικών του στρατού των ΗΠΑ, το οποίο και θα προέβαινε σε μια –μάλλον χρονοβόρα– Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
Η άρνηση του πρώην προέδρου είχε σαν φόντο τις αντιδράσεις της φυλής των Σιού, οι οποίοι διεκδικούν την περιοχή διέλευσης του αγωγού βάσει των Συνθηκών που υπεγράφησαν τον 19ο αιώνα μεταξύ της κυβέρνησης των ΗΠΑ και τους Έθνους των Σιού. Η συγκεκριμένη περιοχή θεωρείται ιερός τόπος για τη φυλή και είναι διαφιλονικούμενη αφού οι Σιού υποστηρίζουν ότι το κράτος των ΗΠΑ την απέκτησε μετά από παραβιάσεις των Συνθηκών που υπεγράφησαν τις δεκαετίες του 1850 και 1860. Η φυλή αναδεικνύει, επίσης, και τον κίνδυνο περιβαλλοντικής καταστροφής λόγω πιθανής διαρροής πετρελαίου – ένα ενδεχόμενο που θα σηματοδοτούσε την πλήρη καταστροφή των υδάτινων πόρων από τους οποίους αντλεί νερό η φυλή.
Στον αγώνα των Σιού ενώθηκαν και πολλές άλλες αμερικανικές ιθαγενικές φυλές, οι οποίες δικαιολογημένα φοβούνται ότι η έκβαση αυτής της υπόθεσης μπορεί να αποτελέσει προηγούμενο και για τα δικαιώματα στη δική τους γη.
Οι αντιδράσεις στην περιοχή απέκτησαν εμβληματικό χαρακτήρα, κατά το προηγούμενο διάστημα, με τη συμμετοχή πολλών περιβαλλοντικών οργανώσεων καθώς και οργανώσεων ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων που έδωσαν στο θέμα πανεθνική διάσταση.
Εσωτερικές Εντάσεις
Καθ΄ όλη τη διάρκεια της εβδομάδας που ξεκίνησε τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου υπήρχε μεγάλη ένταση στους καταυλισμούς του Στάντινγκ Ροκ. Η ένταση κορυφώθηκε όταν οι αστυνομικές δυνάμεις κατέστειλαν τις εκδηλώσεις στην περιοχή με τη χρήση χημικών, αντλιών νερού και χειροβομβίδων κρότου-λάμψης.
Οι τοπικοί παράγοντες των Σιού του Στάντινγκ Ροκ, που είχαν ήδη αποχωρήσει από τον καταυλισμό, ζητούσαν με ένα ψήφισμά τους από τις λίγες εκατοντάδες διαδηλωτών που είχαν απομείνει να αποχωρήσουν από τον καταυλισμό εντός 30 ημερών, χωρίς όμως στο ψήφισμα να γίνεται κάποια πρόβλεψη για τον τόπο μετεγκατάστασής τους.
Στο ψήφισμα, ανέφεραν ότι ο αγώνας είχε υπερβεί τα όρια του καταυλισμού και ότι αυτός θα έπρεπε να κινηθεί εντός των πλαισίων που είχαν τεθεί μετά την απόφαση της διοίκησης Ομπάμα να αρνηθεί την παραχώρηση δικαιώματος διέλευσης του αγωγού από τα εδάφη των Σιού και να εκπονηθεί η προβλεπόμενη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου από το Σώμα Μηχανικών του στρατού των ΗΠΑ. Για τους Σιού σημαντικός παράγοντας φάνηκε να είναι το γεγονός ότι οι διαδηλώσεις είχαν κλείσει τον αυτοκινητόδρομο 1806, τον δρόμο πρόσβασης στο Fort Yates, όπου έχει την έδρα του τo Prairie Knights Casino, η μοναδική επιχείρηση υπό την διαχείριση της φυλής των Σιού.
Το Σάββατο, 21 Ιανουαρίου, το Συμβούλιο της Φυλής των Σιού ζήτησε επισήμως πλέον από τους διαδηλωτές να αποχωρήσουν, επικαλούμενο τον κίνδυνο πλημμυρών μετά τις σφοδρές χιονοπτώσεις. Προέκριναν την ανάγκη ο αγώνας να μεταφερθεί στο θεσμικό πεδίο με την αξιοποίηση της προοπτικής της σύνταξης της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων: «Ο απώτατός μας στόχος εξυπηρετείται καλύτερα από τους εκλεγμένους αξιωματούχους μας, που θα πλοηγούν στρατηγικά μέσα από τις διοικητικές και νομικές διαδικασίες». Έκαναν λόγο επίσης και για οικολογικές ανησυχίες αναφορικά με τη μόλυνση στο περιβάλλον του καταυλισμού από τις δραστηριότητες και τις κινητοποιήσεις στον καταυλισμό.
Η οργάνωση Indigenous Environmental Network, μια από τις μεγαλύτερες οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον καταυλισμό, μέσω του εκτελεστικού διευθυντή της Tom Goodtooth, δήλωσε ότι θα υπακούσει στην έκκληση των Σιού, αλλά και ότι «η εγκατάλειψη του καταυλισμού δεν σημαίνει και εγκατάλειψη της αντίστασης».
Αναμένεται το ποια στάση θα κρατήσουν οι υπόλοιπες οργανώσεις και οι ακτιβιστές που έχουν φτάσει στο Στάντινγκ Ροκ από άλλες περιοχές των ΗΠΑ, καθώς και οι διαφορετικές φυλές αυτοχθόνων που έχουν κινητοποιηθεί, καθώς έχουν εύλογο ενδιαφέρον για την έκβαση αυτής της διαμάχης. Η διαμαρτυρία στο Στάντινγκ Ροκ συνένωσε, ίσως για πρώτη φορά στην Ιστορία, περισσότερες από 200 φυλές ιθαγενών της Βόρειας Αμερικής.
Προτεραιότητα του Τραμπ η διέλευση του αγωγού
Aπό τις πρώτες κινήσεις του Τραμπ, αμέσως μετά την ορκωμοσία του, ήταν η υπογραφή των διαταγμάτων για το ξεπάγωμα της κατασκευής των δύο αγωγών που θα μεταφέρουν αργό πετρέλαιο προς τις νότιες Πολιτείες.
Συγκεκριμένα, ο αγωγός Dakota Access, προϋπολογισμού 3,7 δισεκατομμυρίων δολλαρίων και μήκους περίπου 1.900 χιλιομέτρων θα μεταφέρει περίπου 500.000 βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα από τα πετρελαιοφόρα πεδία της Βόρειας Ντακότας σε ένα τερματικό σταθμό στο Ιλλινόις και στη συνέχεια στα διυλιστήρια που βρίσκονται βόρεια του Κόλπου του Μεξικού. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την μείωση του κόστους μεταφοράς και την αύξηση του περιθωρίου κέρδους των πετρελαϊκών εταιρειών.
Την κατασκευή την έχει αναλάβει μια θυγατρική της εταιρείας Energy Transport Partners (ETP). Αξιοσημείωτο είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος του αγωγού έχει ήδη κατασκευαστεί και απομένει μόνο να ολοκληρωθεί το κομμάτι κοντά στην περιοχή του Στάντινγκ Ροκ αφού λάβει ομοσπονδιακή έγκριση.
Στο διάταγμα για την επανεκκίνηση της κατασκευής του αγωγού περιλαμβάνεται και η προτροπή πρoς το Σώμα Μηχανικών του αμερικανικού στρατού «να επανεξετάσει και να εγκρίνει» το τελικό στάδιο κατασκευής του αγωγού «τάχιστα», χωρίς να παρακάμψει την εν εξελίξει αναθεώρηση. Το όλο σκηνικό στο οβάλ γραφείο διανθίστηκε και με λόγια οικονομικού πατριωτισμού: «ο αγωγός θα κατασκευαστεί με αμερικάνικό ατσάλι και το όλο έργο θα διέπεται από τους όρους που εμείς θα επιβάλουμε».
Αντιδράσεις
Φαίνεται ότι η κίνηση του αμερικανού προέδρου ήταν λίγο-πολύ αναμενόμενη και μάλλον δεν αιφνιδίασε την πλευρά των αντιτιθέμενων στην κατασκευή των αγωγών. Άμεσες ήταν οι αντιδράσεις από οργανώσεις και προσωπικότητες όλου του φάσματος των ιθαγενικών και οικολογικών ομάδων, καθώς και των κινημάτων για τα πολιτικά δικαιώματα που δηλώνουν αποφασισμένοι να συνεχίσουν τον αγώνα για την ματαίωση των σχεδίων του νέου προέδρου.
Ενδεικτικό της ετοιμότητας και της αποφασιστικότητάς τους είναι το ότι το ίδιο βράδυ μετά την υπογραφή των προεδρικών διαταγμάτων οργανώθηκαν πορείες διαμαρτυρίας στην Γουάσινγκτον, τη Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες, το Σαν Φρανσίσκο, το Σιάτλ, τη Φιλαδέλφεια και σε πολλές άλλες πόλεις.
Ο Ντέιβιντ Άρτσαμπολτ, αρχηγός της φυλής των Σιού δήλωσε ότι η απόφαση του Τραμπ φαίνεται να είναι μια πολιτική «αποπληρωμής οφειλών»: ο διευθύνων σύμβουλος της ETP Κέλσυ Γουώρεν ήταν ανάμεσα στους χορηγούς της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ.
Τη χαρακτήρισε μια απόφαση που παραβιάζει το νόμο και σχολίασε: «Με τη χορήγηση της άδειας διέλευσης του αγωγού, ο Τραμπ θέτει υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματα μας που απορρέουν από τη Συνθήκη και θέτει εν κινδύνω την παροχή νερού για να ωφελήσει τους πλούσιους χορηγούς και φίλους του στο DAPL. Δεν είμαστε αντίθετοι στην ενεργειακή ανεξαρτησία. Είμαστε αντίθετοι στα απερίσκεπτα και πολιτικά υποκινούμενα αναπτυξιακά έργα, όπως ο DAPL, που αγνοούν τα δικαιώματά που απορρέουν από τη Συνθήκη μας και διακινδυνεύει το νερό μας. Η δημιουργία ενός δεύτερου Φλίντ δεν θα κάνει την Αμερική μεγάλη και πάλι», με το τελευταίο σχόλιο να αναφέρεται σε ένα από τα κεντρικάσλόγκαν του Τραμπ κατά την προεκλογική περίοδο.
Το συμβούλιο των αρχηγών στον καταυλισμό Oceti Sakowin, πεδίο των μεγάλων εκδηλώσεων διαμαρτυρίας του 2016, έκανε έκκληση την Τρίτη «προς όλους τους συμμάχους και το λαό, εκεί όπου βρίσκονται» να προβούν «σε μαζική πολιτική ανυπακοή σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το Στάντινγκ Ροκ».
Η Αννυ Λέοναρντ, διευθύντρια της Greenpeace, τοποθετήθηκε ως εξής: «Μια ισχυρή συμμαχία των αυτοχθόνων κοινοτήτων, κτηνοτρόφων, αγροτών, και ακτιβιστών για την κλιματική αλλαγή σταμάτησε τους αγωγούς Keystone και Dakota Acces την πρώτη φορά, και οι ίδιες οι συμμαχίες θα ενωθούν και πάλι για να τους σταματήσουν αν ο Τραμπ προσπαθήσει να τους επαναφέρει στη ζωή».
Ο διευθυντής του Προγράμματος Ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ACLU (Αμερικανική Ένωση για τα Πολιτικά Δικαιώματα) χαρακτήρισε την απόφαση του Τραμπ «ένα χαστούκι στο πρόσωπο των ιθαγενών αμερικανών και μια κατάφωρη περιφρόνηση για τα δικαιώματα στη γη τους»
Ο Μπίλ Μακ Κίμπεν της περιβαλλοντικής οργάνωσης 350.org δήλωσε: «Οι ιθαγενικές φυλές, οι κτηματίες και οι ακτιβιστές για την κλιματική αλλαγή κάναμε ό,τι μπορούσαμε για να σταματήσουμε τον Keystone XL και τον Dakota Access και θα το ξανακάνουμε».
Ο Tom Steyer, πρόεδρος της NextGen Climate κατηγόρησε τον πρόεδρο Τραμπ ότι δίνει προτεραιότητα στα συμφέροντα των μεγάλων εταιρειών εις βάρος των συμεφερόντων της χώρας.
Παραφωνία στις αντιδράσεις του προοδευτικού κόσμου των ΗΠΑ αποτελούν και κάποιοι από την πλευρά των Δημοκρατικών, όπως οι γερουσιαστές Χάιντι Χάιτκαμπ (Βόρεια Ντακότα) και Τζο Μαντσίν (Δυτ. Βιρτζίνια) οι οποίοι καλοδέχτηκαν την απόφαση του Τραμπ η οποία, όπως λένε, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας (στις εκλογικές τους περιφέρειες φυσικά).
Τελικά φαίνεται ότι η πολιτική που θέλει να υλοποιήσει ο Ντόναλντ Τραμπ παρουσιάζει ένα συνεκτικό μοτίβο και δεν είναι αυτοσχεδιασμοί που έγιναν τυχαία στον άφθονο ελεύθερο χρόνο ενός δισεκατομμυριούχου. Πέρα από την πρακτική σημασία της όσον αφορά τους διεθνείς αλλά και εσωτερικούς οικονομικούς και πολιτικούς συσχετισμούς υπάρχει και ένα ισχυρό στοιχείο συμβολισμού με το γκρέμισμα των όποιων φιλελεύθερων επιτευγμάτων του προκατόχου του.
Αν γκρεμιστούν όλα τότε μήπως θα πρέπει και οι Τσέλσι Μάνινγκ και Όσκαρ Λόπεζ Ριβέρα να αρχίσουν να ανησυχούν;
