Πολλοί αστρονόμοι συνεχίζουν να επικρίνουν τη NASA για την ονομασία του τηλεσκοπίου, ως φόρο τιμής σε έναν πρώην διοικητή της NASA κατά την εποχή της εκκαθάρισης των ομοφυλοφίλων.
Συντακτική oμάδα pass-world.gr
Λίγες ημέρες πριν ο κόσμος μείνει έκπληκτος από τις πρώτες εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb (JWST), μια ομάδα τριών γυναικών ανέβασε ένα 40λεπτο βίντεο στο YouTube με τίτλο Behind the name: James Webb Space Telescope. Αυτό το βίντεο αναβιώνει τη διαμάχη:
Μέρος του αστρονομικού κόσμου ζητά να αλλάξει το όνομα του πιο εμβληματικού διαστημικού τηλεσκοπίου της εποχής μας, λόγω του ρόλου που έπαιξε ο James Webb, ο άνθρωπος από τον οποίο πήρε το όνομά του, στην εκκαθάριση του ομοφυλόφιλου προσωπικού της NASA.
Στο ντοκιμαντέρ, οι αστρονόμοι Erika Nesvold και Lucianne Walkowicz και η παραγωγός βίντεο Katrina Jackson αφηγούνται την ιστορία του πώς η NASA αποφάσισε να ονομάσει τη ναυαρχίδα του διαστημικού τηλεσκοπίου της, γιατί μια ομάδα αστρονόμων ΛΟΑΤΚΙ+ ζητά εδώ και καιρό να αλλάξει το όνομα και πώς η NASA αρνήθηκε πεισματικά να λάβει σοβαρά υπόψη της αυτό το αίτημα.
Τη νύχτα που ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επρόκειτο να αποκαλύψει την πρώτη εικόνα του τηλεσκοπίου με μεγάλες προσδοκίες, η καθυστέρησή του για περισσότερο από μία ώρα είχε ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα. Η αναμονή σήμαινε ότι πολλές φωνές της διαστημικής επιστήμης βρήκαν την ευκαιρία να ζητήσουν την αλλαγή του ονόματος (και να προτείνουν νέα ονόματα) και να δημοσιοποιήσουν το βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ο James Webb ήταν διοικητής της NASA μεταξύ των ετών 1961 και 1968, όταν, εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ προσπαθούσαν να κερδίσουν τη διαστημική κούρσα έναντι της Σοβιετικής Ένωσης. Ένας αγώνας που κορυφώθηκε με την άφιξη στο φεγγάρι τριών αστροναυτών, το καλοκαίρι του 1969.
«Ο τρόμος της λεβάντας»
Σύμφωνα με τέσσερα μέλη της αμερικανικής αστρονομικής κοινότητας, την Chanda Prescod-Weinstein, την Sarah Tuttle, τον Brian Nord και την Lucianne Walkowicz, το πρόβλημα είναι ότι ο Webb ήταν «εν μέρει υπεύθυνος για την εφαρμογή μιας ομοσπονδιακής πολιτικής με σκοπό την εκκαθάριση των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων από το εργατικό δυναμικό», όπως έγραψαν σε ανοιχτή επιστολή τους στο περιοδικό Scientific American.
Πρόκειται για το λεγόμενο Lavender Scare, ένα κυνήγι μαγισσών εναντίον ύποπτων ομοφυλόφιλων σε κυβερνητικές θέσεις, το οποίο ο Webb φέρεται να εφάρμοσε όταν ήταν διαχειριστής της NASA, αλλά και στην προηγούμενη πολιτική του θητεία ως νούμερο δύο στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Το Lavender Scare, συνδέθηκε με τις ακροάσεις Red Scare του γερουσιαστή Τζόζεφ ΜακΚάρθι που είχαν σκοπό να εκκαθαρίσουν τους κομμουνιστές και συμπαθούντες από την κυβέρνηση.
Οι απολύσεις του Lavender Scare βασίστηκαν στην πεποίθηση ότι τόσο οι κομμουνιστές, όσο και οι ομοφυλόφιλοι αποτελούσαν κίνδυνο για την εθνική ασφάλεια.
Εν μέσω της αυξανόμενης έντασης του Ψυχρού Πολέμου, ορισμένοι ισχυρίστηκαν ότι τα ΛΟΑΤΚΙ άτομα θα μπορούσαν να εκβιαστούν από τις σοβιετικές δυνάμεις με αντάλλαγμα εθνικά μυστικά.
Έτσι, μεταξύ των ετών 1950 και 1973, απολύθηκαν περίπου 5.000 ομοφυλόφιλοι.
Οι εκκαθαρίσεις αυτές έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση του κινήματος για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το αίτημα αλλαγής ονόματος υποστηρίχθηκε από 1.800 άτομα της επιστημονικής κοινότητας, ενώ η NASA αναγκάστηκε να συνεργαστεί «με ιστορικούς για να εξετάσει το ρόλο του Webb στην κυβέρνηση».
Ωστόσο, χωρίς να έχουν ολοκληρωθεί οι έρευνες, ο 79χρονος διοικητής της NASA, Bill Nelson, δήλωσε πως: «Δεν έχουμε βρει κανένα στοιχείο αυτή τη στιγμή που να δικαιολογεί την αλλαγή του ονόματος». Η Walkowicz, η κινητήριος δύναμη πίσω από τη JustSpace Alliance (μια οργάνωση για ένα ηθικό μέλλον στο διάστημα), παραιτήθηκε από τη συμβουλευτική επιτροπή αστροφυσικής της NASA.
Η NASA υπερασπίζεται ότι το όνομα, το οποίο επιλέχθηκε μονομερώς από έναν άλλο διοικητή της NASA, τον Sean O’Keefe, το 2002, τιμά την κληρονομιά ενός προσώπου που ήταν το κλειδί για την επιτυχία των ΗΠΑ στον αγώνα του διαστήματος.
Ωστόσο, υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και στη NASA, αρκετοί άνθρωποι απολύθηκαν λόγω της ομοφυλοφιλίας τους.
Η πιο διάσημη περίπτωση είναι αυτή του Clifford Norton, ο οποίος αγωνίστηκε για χρόνια στα δικαστήρια κατά της απόλυσής του από τη NASA.
Μια ιστορική συζήτηση
Όπως γράφει ένας από τους ερευνητές που προσέλαβε η NASA σε ένα από τα πολλά εσωτερικά μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που έφερε στη δημοσιότητα τον Απρίλιο το περιοδικό Nature, «το ότι ο Webb είχε κεντρική θέση κατά τη διάρκεια του Lavender Scare είναι αδιαμφισβήτητο. Το μόνο που μένει ως ερώτημα είναι αν πίστευε σε αυτό ή όχι». Ωστόσο, «πιθανότατα δεν θα βρούμε ποτέ κάποιο έγγραφο γραμμένο από τον Webb που να εξηγεί τα κίνητρά του».
Σύμφωνα με την ιστορικό Audra Wolfe, ο Webb έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην σύνδεση επιστήμης και εξωτερικής πολιτικής.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, «ήταν ο εκπρόσωπος στην επιτροπή που επέβλεπε τις επιχειρήσεις ψυχολογικού πολέμου» κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Σε ένα βιβλίο που έγραψε το 1969, μετά την αποχώρησή του από τη διαστημική υπηρεσία, ο πρώην διοικητής εξηγούσε ότι
«το σημαντικότερο επίτευγμα του προγράμματος Απόλλων δεν ήταν η επιστημονική και τεχνολογική επιτυχία της προσέγγισης του φεγγαριού, αλλά η επίδειξη στον κόσμο ότι οι δημοκρατίες μπορούν να ολοκληρώσουν τεχνικά έργα μεγάλης κλίμακας».
Μια αδιαφανής απόφαση
«Αυτό που μας ενοχλεί περισσότερο ως αστρονόμους είναι ότι η NASA δεν εξήγησε ποτέ γιατί πήρε αυτή την απόφαση», λέει ο Enrique López Rodríguez, αστρονόμος στο Ινστιτούτο Kavli για τη Σωματιδιακή Αστροφυσική και Κοσμολογία του Πανεπιστημίου Stanford και μελλοντικός χρήστης του τηλεσκοπίου.
«Οι επιστήμονες συνηθίζουν να λαμβάνουν αποφάσεις με λογική και επιχειρήματα», προσθέτει.
Σύμφωνα με την Erika Nesvold, «υπήρξε μεγάλη περιφρόνηση και αγένεια προς τους αστροφυσικούς. Ακόμα και αν αποφασίσουν να μην μετονομάσουν το τηλεσκόπιο, θα μπορούσαν να το χειριστούν πολύ καλύτερα και να προκαλέσουν λιγότερη ζημιά στους LGBTIQ+ αστρονόμους και την κοινότητα των αστρονόμων», εξηγεί η Nesvold. Και προσθέτει:
«Δεν μας έπεισαν ότι ο Webb δεν είχε καμία σχέση με την ομοφοβική πολιτική, απλά διαιωνίζουν την ομοφοβία».
Τα πιθανά ονόματα που προτείνουν οι αστροφυσικοί περιλαμβάνουν την Harriet Tubman, μια Αμερικανίδα ακτιβίστρια και υπέρμαχο της κατάργησης της δουλείας που χρησιμοποιούσε τα αστέρια για να απελευθερώσει άλλους σκλάβους, ή το «Just Wonderful Space Telescope» για να διατηρηθεί το ακρωνύμιο JWST. Η Nesvold τονίζει πως, σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να είναι μια επιλογή της «κοινότητας».
Πηγή: El País
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Lavender Scare, Johnson, David K. (2004) The Lavender Scare: The Cold War Persecution of Gay and Lesbians in the Federal Government, University of Chicago Press.
Διαβάστε επίσης: Ένα παγκόσμιο ποίημα ταξιδεύει στο διάστημα
