Ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, είναι ηγέτης σε μια χώρα όπου στο κοινοβούλιο συμμετέχει ο μεγαλύτερος αριθμός μελών της αστυνομίας και του στρατού στην ιστορία της χώρας, και η Αίγυπτος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες που παραβιάζουν περισσότερο την ελευθερία του τύπου. Εντούτοις, τα ανεξάρτητα συνδικάτα αρνούνται να εγκαταλείψουν τον αγώνα. Το Κέντρο Υπηρεσιών για Συνδικάτα και Εργάτες (ΚΥΣΕ), ένας φάρος του ανεξάρτητου συνδικαλισμού στην Αίγυπτο, οργάνωσε μια συνάντηση με παλμό.
Του Giulio Regeni
Αν και η μεγαλύτερη αίθουσα στο κέντρο έχει 100 θέσεις, ο χώρος δεν επαρκούσε για τον αριθμό των ακτιβιστών που ήρθαν από όλη την Αίγυπτο για μια συνέλευση μοναδική με δεδομένο το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της χώρας. Στην ημερήσια διάταξη ήταν μια σύσταση από τους υπουργούς του Σίσι για την ανάγκη στενής συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης και του μοναδικού επίσημου συνδικάτου της χώρας, της Ομοσπονδίας Αιγυπτιακών Συνδικάτων, με την ξεκάθαρη εντολή αυτή να αντιμετωπίσει τον ρόλο των ανεξάρτητων συνδικάτων και να περιθωριοποιήσει ακόμη περισσότερο τους εργαζομένους.
Αν και σήμερα το ΚΥΣΕ δεν είναι αντιπροσωπευτικό του περίπλοκου γαλαξία που αποτελεί τον ανεξάρτητο συνδικαλισμό της Αιγύπτου, η πρόσκληση για συμμετοχή έγινε δεκτή, ίσως απρόσμενα, από σημαντικό αριθμό συνδικάτων. Στο τέλος της συγκέντρωσης, υπήρχαν περίπου 50 ομάδες που υπέγραψαν το κείμενο συμπερασμάτων, εκπροσωπώντας διάφορους επαγγελματικούς τομείς από όλη τη χώρα – από τις μεταφορές ως τα σχολεία, από τη γεωργία ως τον ευρύ τομέα της ανεπίσημης οικονομίας, και καλύπτοντας όλη τη χώρα από το Σινά ως την Άνω Αίγυπτο, από το Δέλτα του Νείλου ως την Αλεξανδρεια και το Κάιρο.
Κίνημα σε κρίση
Η πολιτική της κυβέρνησης αντιπροσωπεύει μια πρόσθετη επίθεση στα δικαιώματα των εργαζομένων και τη συνδικαλιστική ελευθερία, που περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 3ης Ιουλίου 2013, λειτουργώντας ως καταλύτης για τη μεγάλη δυσαρέσκεια των εργαζομένων. Όμως ως τώρα τα συνδικάτα είχαν δυσκολία να μετατρέψουν τη δυσαρέσκειά τους σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες.
Μετά την επανάσταση του 2011, η Αίγυπτος γνώρισε μια εκπληκτική διεύρυνση των πολιτικών ελευθεριών. Εμφανίστηκαν εκατοντάδες νέα συνδικάτα, ένα πραγματικό κίνημα και το ΚΥΣΕ ήταν από τους κύριους πρωταγωνιστές του.
Όμως στο διάστημα των προηγούμενων δύο ετών, η καταπίεση και οι εξαναγκασμοί από το καθεστώς Σίσι εξασθένησαν σοβαρά αυτές τις πρωτοβουλίες, με αποτέλεσμα οι δύο μεγαλύτερες ομοσπονδίες (η Αιγυπτιακή Δημοκρατική Εργατική Συνέλευση και η Αιγυπτιακή Ομοσπονδία Ανεξάρτητων Συνδικάτων) να μην έχουν συγκαλέσει γενική συνέλευση από το 2013.
Στην ουσία κάθε συνδικάτο λειτουργεί μεμονωμένα, στην περιοχή και τον τομέα του. Είναι αισθητή όμως η ανάγκη για ένωση και συντονισμό των ενεργειών. Αυτό εξηγεί τη μεγάλη συμμετοχή στη συνάντηση του ΚΥΣΕ, καθώς πολλοί συμμετέχοντες εξέφρασαν τη θλίψη τους για τον κατακερματισμό του κινήματος και τόνισαν την ανάγκη να συνεργαστούν, ανεξάρτητα από την ιδεολογία τους.
Δεκάδες ήταν τα σχόλια των συμμετεχόντων, τα οποία διακρίνονταν για το πάθος, την ευκρίνεια και τον πραγματισμό τους: ο στόχος ήταν να συναποφασίσουν «τι πρέπει να γίνει αύριο κιόλας», μια έκκληση που επαναλάμβαναν ως μάντρα στη διάρκεια της συνάντησης, με δεδομένο πόσο επείγουσα ήταν η κατάσταση και έντονη η ανάγκη να σχεδιάσουν ένα βραχυπρόθεσμο και μεσοπρόθεσμο σχέδιο δράσης.
Αξιοσημείωτη ήταν η παρουσία ενός μεγάλου αριθμού γυναικών, οι δράσεις των οποίων ήταν μερικές φορές αυτές που εκτιμήθηκαν και χειροκροτήθηκαν περισσότερο από το ακροατήριο στο οποίο κυριαρχούσαν οι άντρες. Η συνέλευση αποφάσισε να συγκροτηθεί μια επιτροπή, όσο το δυνατόν αντιπροσωπευτικότερη, για να προετοιμάσει εκστρατεία ενημέρωσης σε όλη τη χώρα για τα εργασιακά δικαιώματα και τις συνδικαλιστικές ελευθερίες.
Περιφερειακές διασκέψεις
Η ιδέα είναι να οργανωθεί μια σειρά από περιφερειακές διασκέψεις οι οποίες, σε τακτά διαστήματα, θα συνέρχονται σε μια ευρεία εθνική συνέλευση και δυνητικά θα οργανώνουν μια ενιαία διαδήλωση. («Στην Ταχρίρ!» φώναξαν κάποιοι από τους παρόντες, επικαλούμενοι την πλατεία που ήταν η σκηνή της επαναστατικής περιόδου 2011-2013 αλλά η οποία για πάνω από δύο χρόνια είναι εκτός ορίων για οποιαδήποτε μορφή διαμαρτυρίας).
Η ημερήσια διάταξη φαίνεται πολύ ευρεία αλλά περιλαμβάνει ως βασικό στόχο να αντιμετωπίσει τον Νόμο 18 του 2015, ο οποίος στοχεύει να περιορίσει τα δικαιώματα των δημοσίων υπαλλήλων και προκάλεσε έντονες αντιδράσεις τους προηγούμενους μήνες.
Εν τω μεταξύ, τις τελευταίες μέρες, σε διάφορες περιοχές της χώρας, από το Ασιούτ στο Σουέζ και το Δέλτα του Νείλου, οι εργαζόμενοι στον τομέα της υφαντουργίας, της τσιμεντοβιομηχανίας και των κατασκευών έκαναν απεργία για όσο διάστημα μπορούσαν. Τα αιτήματά τους αφορούσαν στην επέκταση του μισθολογίου και των αποζημιώσεων του δημοσίου τομέα.
Νέα κύματα απεργιών
Αυτά είναι δικαιώματα που έπαψαν να απολαμβάνουν οι εργαζόμενοι μετά το μαζικό κύμα ιδιωτικοποιήσεων στη διάρκεια της τελευταίας περιόδου διακυβέρνησης της χώρας από τον Μουμπάρακ. Πολλές από αυτές τις ιδιωτικοποιήσεις μετά την Επανάσταση του 2011 έφτασαν στη δικαιοσύνη, η οποία συχνά τις ακύρωσε επισημαίνοντας αρκετές παρατυπίες και φαινόμενα διαφθοράς.
Οι απεργίες ενάντια στην ανάκληση δικαιωμάτων δεν σχετίζονται μεταξύ τους, και σε μεγάλο βαθμό δεν συνδέονται με τα ανεξάρτητα συνδικάτα που συνεδρίασαν στο Κάιρο. Αντιπροσωπεύουν, ωστόσο, μια σημαντική εξέλιξη για τουλάχιστον δύο λόγους: ακόμη και με τρόπο όχι απαραίτητα πρόδηλο αμφισβητούν την καρδιά της νεοφιλελεύθερης μεταμόρφωσης της χώρας, η οποία επιταχύνθηκε μετά το 2004, και την οποία αμφισβήτησαν, σε μεγάλο βαθμό, οι λαϊκές κινητοποιήσεις του 2011 με σύνθημά τους, «Ψωμί, Ελευθερία, Κοινωνική Δικαιοσύνη». Παράλληλα σε ένα αυταρχικό και καταπιεστικό πλαίσιο υπό την εξουσία του στρατηγού Σίσι, και μόνο το γεγονός ότι υπάρχουν λαϊκές αυθόρμητες πρωτοβουλίες που σπάνε τον τοίχο του φόβου αποτελεί αποτελεί ένα έναυσμα για αλλαγή.
Το γεγονός ότι τα συνδικάτα αψηφούν την Κατάσταση Εκτάκτου Ανάγκης και τις εκκλήσεις του καθεστώτος για σταθερότητα και τάξη – οι οποίες δικαιολογούνται από τον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» – σηματοδοτεί, έστω και έμμεσα, μια τολμηρή αμφισβήτηση της υποκείμενης ρητορικής που υιοθετεί το καθεστώς για να δικαιολογήσει την ίδια του την ύπαρξη και την καταπίεση της κοινωνίας των πολιτών.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Il Manifesto, στις 5 Φεβρουαρίου 2016.
Για τον συγγραφέα
O Giulio Regeni ήταν υποψήφιος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Καίημπριτζ. Μελετούσε την ανάδυση του ανεξάρτητου συνδικαλιστικού κινήματος στην Αίγυπτο όταν εξαφανίστηκε στις 25 Ιανουαρίου. Το σώμα του με ίχνη βασανισμού βρέθηκε σε ένα δρόμο του Καΐρου στις 2 Φεβρουαρίου. Έχουν εκφραστεί υπόνοιες για ανάμειξη της αιγυπτιακής αστυνομίας στην εξαφάνιση και τη δολοφονία του
