Το μεσημέρι της Κυριακής, 20 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τουίταρε τις νέες θέσεις της Έυρωπαϊκής Ένωσης για τη διαχείριση αυτού που ονομάστηκε Προσφυγική Κρίση. Μετά το τελευταίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όπου για άλλη μια φορά έγινε έκτακτα και με την παρουσία του Πρωθυπουργού της Τουρκίας, οι ευρωπαίοι ηγέτες υπέγραψαν μια νέα συμφωνία της οποίας, όπως είναι εμφανές στο κοινό ανακοινωθέν ΕΕ – Τουρκίας, κύριος στόχος είναι να σταματήσει η μετακίνηση προσφύγων από την Τουρκία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και κυρίως τις χώρες της κεντρικής Ευρώπης.

Της Ιωάννας Ατόπου

Με τις τελευταίες εξελίξεις κατά νου, το πως εξελίσσονται τα τιτιβίσματα της Επιτροπής αποκτά ένα κάποιο ενδιαφέρον. Η είσοδος στο κυρίως θέμα από τον χειριστή του λογαριασμού στο twitter της Επιτροπής ήταν, όπως είναι αναμενόμενο, καλά σκηνοθετημένη. Για να δημιουργηθούν οι κατάλληλες εντυπώσεις και να σημειωθεί πως η Ένωση είναι ένας χώρος κανόνων και δικαίου, η συζήτηση άνοιξε κάνοντας λόγο για την ανάγκη “αντιμετώπισης του δικτύου διακινητών” οπότε καλό είναι να ασχοληθεί κάποιος με μια προβολή του νομικού πλαισίου που αναπτύσσει η Ε.Ε. ενάντια στους παράνομους πριν μπούμε στο κυρίως θέμα. Και το κυρίως θέμα που ανοίγει στην αμέσως επόμενη πρόταση είναι βέβαια η εφαρμογή της νέας συμφωνίας που έχει, δικαίως, ξεσηκώσει αντιδράσεις από τόσες πλευρές που η όποια προσπάθεια αναφοράς τους θα αδικούσε το σύνολο.

Η EASO προειδοποιεί : “Τα ελληνικά βόρεια σύνορα έχουν κλείσει. Όσοι είναι στην Ελλάδα θα μετακινηθούν μέσω του σχήματος μετεγκατάστασης. Όσοι φτάνουν από σήμερα θα επιστρέψουν στην Τουρκία”. Και μπορεί η παρούσα περιγραφή να ξεπερνά τους 140 χαρακτήρες αλλά αυτό είναι επί της ουσίας όλη η συμφωνία. Η Επιτροπή ριτουιτάρει,μας ρίχνει ένα λινκ με απαντημένες όλες τις ερωτήσεις που μπορεί να έχουμε για το θέμα, και στη συνέχεια ξεκινά να μιλάει στο κοινό της: Από σήμερα κάθε παράτυπος μετανάστης θα επιστρέφει στην Τουρκία, σε πλήρη εφαρμογή με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία.Το πρόγραμμα μετεγκατάστασης έχει κλείσει για τους μετανάστες που φτάνουν στην Ελλάδα μετά τις 20 Μαρτίου. Οι Σύριοι που θα φτάσουν στην Ελλάδα μετά την 20 Μαρτίου θα είναι οι τελευταίοι στη σειρά αυτών που θα ενταχθουν στο πρόγραμμα μετακίνησης από την Τουρκία. Τα κράτη μέλη είναι αποφασισμένα να κάνουν αυτή τη συμφωνία να δουλέψει.

Στην Ελλάδα, η εφαρμογή του ευρωπαϊκού σχεδίου έχει ξεκινήσει από χθες. Η μοναδική ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού, πρωτόγνωρη στην περίπτωση του προσφυγικού δράματος, είναι εντυπωσιακή. Οι άνθρωποι που είχαν παραμείνει εγκλωβισμένοι στα νησιά μεταφέρονται σε “κέντρα φιλοξενίας” στην ενδοχώρα ήδη από το πρωί του Σαββάτου. Πλοία έχουν δρομολογηθεί, καταυλισμοί στήνονται ή έχουν στηθεί. Στα νησιά τα κέντρα καταγραφής, που είναι ήδη έτοιμα, καλούνται να αναλάβουν τον ρόλο τους. Όσοι άνθρωποι διασωθούν από το θαλάσσιο ταξίδι θα μεταφέρονται εκεί, θα καταγράφονται, και σύμφωνα με “το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο” θα κρατούνται και θα επιτρέφονται στην Τουρκία για να δώσουν τη θέση τους στους λίγους τυχερούς που θα μπουν σε ένα πρόγραμμα μετακίνησης αμφιβόλου αποτελεσματικότητας. Το αν θα μπορούν να καταθέτουν αίτημα ασύλου και η τύχη αυτού του αιτήματος παραμένουν αβέβαια. Στο μεταξύ οι ανάγκες που θα προκύψουν σε ανθρώπινο δυναμικό και χρήματα έχουν ήδη υπολογιστεί και η Επιτροπή έχει αναλάβει τον ρόλο του επιβλέποντα.

Η Ένωση δεν παραλείπει να ομνύει, σε κάθε επίσημο της κείμενο, στους διεθνείς νόμους και κανόνες, όμως όταν χρειάζεται οι νόμοι γίνονται λάστιχο. Η Ένωση δεν είχε άλλωστε ποτέ δεύτερες σκέψεις όταν ερχόταν η ώρα να προστατέψει τον εαυτό της. Η μέχρι στιγμής πλήρης αποτυχία της να σταθεί αρωγός στις ανθρώπινες ανάγκες των ξεσπιτωμένων από πολέμους και πείνα είναι απλά η άλλη όψη του ενωσιακού νομίσματος: την ίδια ακριβώς στιγμή οι γραφειοκρατικοί μηχανισμοί καταγραφής και οι κατασταλτικοί μηχανισμοί των κρατών μελών λειτουργούν με αυτόματο τρόπο. Μικρές ατέλειες που εμφάνισε η FRONTEX άλλωστε δεν θα μας απασχολήσουν για πολύ καιρό ακόμα, ο οργανισμός που είχε δημιουργηθεί με σκοπό την επίβλεψη των κρατών μελών θα αντικατασταθεί με την ευρωπαϊκή συνοριοφυλακή, αυτή θα μπορεί να παρεμβαίνει στο πεδίο. Η όποια ανικανότητα του ελληνικού κρατικού μηχανισμού έρχεται η ώρα να αντιμετωπιστεί, η Ένωση θα είναι αρωγός. Αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα του σχεδίου δεν πρέπει να υπάρχουν, άλλωστε οι ευθύνες που έχουν αναλάβει τα κράτη μέλη είναι οι εξής: να στείλουν προσωπικό, υλικά και χρήμα για να στηθεί ο μηχανισμός επιστροφής των ανθρώπων, να μετεγκαταστήσουν μερικούς χιλιάδες από την Ελλάδα (δεν είναι ανάγκη να τους πάρουν όλους, αρκεί να φανεί η προθυμία) και να φύγει και μια πτήση προσφύγων από την Τουρκία προς την ΕΕ. Όταν τα απαραίτητα πρωτοσέλιδα βγουν μπορούμε όλοι να ησυχάσουμε. Η Ευρώπη τα κατάφερε…

Μετράω και ξαναμετράω τα οκτώ τουίτ των 140 χαρακτήρων που αρκούν για να περιγράψουν την δυστοπία. Το hashtag που χρησιμοποιεί ο χειριστής του λογαριασμού είναι #RefugeeCrisis όμως η Επιτροπή κάνει λόγο για παράτυπους μετανάστες και Σύριους. Είναι, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο κάθε χρήστης του μέσου, αρκετά προσεκτικοί ώστε να μην αφήσουν κανένα περιθώριο ελπίδας. Η λέξη πρόσφυγας συνδέεται εδώ και καιρό με τη λέξη κρίση, οι μετανάστες είναι πάντα παράτυποι, οι Σύριοι είναι πλέον Σύριοι, ταξιδεύουν από χόμπι με φουσκωτές βάρκες στο Αιγαίο, και όταν επιστρέφονται πλέον υποχρεωτικά στην Τουρκία θα μπαίνουν τελευταίοι στην λίστα αναμονής. Όλα αυτά τρέχουν στην οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού και σου υποδεικνύουν τι πρέπει να νιώσεις: τάξη και ασφάλεια, απελπισία και ματαίωση.Δεν έχει κανένα νόημα πόσες εικόνες αθλιότητας θα αντιπαραβάλεις στους 140 χαρακτήρες για να αποδείξεις πως οι άνθρωποι υποφέρουν. Δεν αποτελεί θέμα το πόσους αριθμούς και στοιχεία θα παραθέσεις για να απωθήσεις τη λέξη κρίση: πόσα είναι τα γυναικόπαιδα που έρχονται στην Ευρώπη, από που έρχονται, πως επιβιώνουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς, τι ελπίζουν, τι ψάχνουν, ποιο είναι το κατακεφαλήν ακαθάριστο προϊόν του ευρωπαίου πολίτη, ποιες είναι οι πιο πλούσιες χώρες στον πλανήτη και πόσες βρίσκονται στην Ευρώπη, σε ποιες χώρες του πλανήτη υπάρχει κάποιου τύπου κοινωνικό κράτος, ποιες χώρες ζουν για το μεγαλύτερο διάστημα στην ιστορία σε συνθήκες ειρήνης, ποιες είναι οι χώρες με τα καλύτερα συστήματα εκπαίδευσης, πόσα εκατομμύρια στον προϋπολογισμό της ΕΕ ή των κρατών μελών της αφορούν την “διαχείριση των μεταναστευτικών ροών”, φύλαξη των συνόρων, την χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων ταυτοποίησης, καταγραφής, επιτήρησης, πόσο κοστίζει και τι είναι ακριβώς το σύστημα eurodac (1, 2, 3); Η απάντηση είναι πως τίποτα από τα παραπάνω δεν έχει σημασία.

Οι χώρες που απαρτίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να εξαιρείται η Ελλάδα, βλέπουν πρόσφυγες και διαβάζουν κρίση. Και μέχρι τώρα ξέρουμε πως αντιμετωπίζει η Ένωση τις κρίσεις της, το ζήσαμε άλλωστε τα τελευταία χρόνια ώντας στο επίκεντρο της οικονομικής κρίσης: εφαρμόζοντας απάνθρωπες πολιτικές διατήρησης του status quo με θρησκευτική ευλάβεια, με τύφλωση, με φανατισμό. Τι σε κάνει να πιστεύεις πως στην περίπτωση των απόκληρων των πολέμων οι “ευρωπαίοι ηγέτες” θα λειτουργήσουν διαφορετικά; Τίποτα. Τι σε κάνει να ελπίζεις; Ο μόνος αστάθμητος παράγοντας, αυτό που δεν κατάφερε ποτέ να περιορίσει η κανονιστική συνθήκη κρατών και μηχανισμών, οι ανάγκες και οι επιθυμίες των ανθρώπων.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο jaquou.wordpress.com