Beirut Madinati: Μια κίνηση που αμφισβητεί την πολιτική του κοινοτισμού στον Λίβανο




Ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία και το προσφυγικό ρεύμα που προκάλεσε έχει επισκιάσει τα τεκταινόμενα σε άλλες αραβικές χώρες. Ο γειτονικός Λίβανος βρίσκεται στο επίκεντρο μιας πολύ σημαντικής πολιτικής κρίσης και τον τελευταίο χρόνο έχει υπηρεσιακή κυβέρνηση καθώς τα πολυάριθμα κόμματα με κοινοτική βάση δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε κάποιο πρόσωπο κοινής αποδοχής για να αναλάβει την προεδρία. Η αδυναμία διαχείρισης των απορριμμάτων και η συσσώρευσή τους επί μήνες στους δρόμους της Βηρυτού απέδειξε την αδυναμία των παραδοσιακών ελίτ να διαχειριστούν την κατάσταση και οδήγησε τους κατοίκους ανά γειτονιές να ξεκινήσουν πρωτοβουλίες για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Παράλληλα έδωσε την ευκαιρία να εκδηλωθεί η αντίδραση μιας μεγάλης μερίδας των κατοίκων στον τρόπο που οι μετεμφυλιακές κυβερνήσεις αντιμετώπισαν την ανοικοδόμηση της πόλης. Ο δολοφονηθείς πρώην πρωθυπουργός Ραφίκ Χαρίρι, επικαλούμενος την οικονομική αδυναμία του κράτους, ανέθεσε την ανοικοδόμηση του κατεστραμμένου κέντρου στην ιδιωτική εταιρεία Solidere με χρηματοδότηση από τη Σαουδική Αραβία και κύριο μέτοχο τον ίδιο. Η εταιρεία αυτή υποχρέωσε τους ιδιοκτήτες να της εκποιήσουν τα ακίνητά τους έναντι ευτελούς τιμήματος. Στη συνέχεια, χωρίς καμιά μέριμνα για την προστασία του πολιτισμικού αποθέματος, προχώρησε στην οικοδόμηση πολυτελών κτιρίων γραφείων και κατοικιών που πωλήθηκαν σε αστρονομικές τιμές κυρίως σε Άραβες του Κόλπου. Καθώς οι νέοι ιδιοκτήτες είναι συνήθως απόντες, το κέντρο της Βηρυτού έχει μετατραπεί σε ένα χώρο χωρίς ζωή.  Όπως αναφέρει ο Michael Stanton: “η λατρεία της αποτελεσματικότητας…συνάντησε τον χωρικό ολοκληρωτισμό στον οποίο αποβλέπει η αγορά: το κράτος και μια μονοπωλιακή επιχείρηση λειτουργούν σε σύμπνοια. Το πρόβλημα της Βηρυτού ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι όλο το κέντρο έχει ένα ιδιοκτήτη,  μοναδικό φαινόμενο στον καπιταλιστικό κόσμο”.

Το κέντρο της Βηρυτού μετατράπηκε από σημείο αναφοράς της πόλης και τόπος συνάντησης όλων των κοινωνικών στρωμάτων σε χώρο απρόσιτο για την πλειονότητα των κατοίκων. Η αντίθεση των κατοίκων στην πολιτική αυτή, με αφορμή την κρίση των σκουπιδιών, είχε ως αποτέλεσμα την ανάδυση για πρώτη φορά μιας παράταξης από ευαισθητοποιημένους πολίτες, αρχιτέκτονες, πολεοδόμους, συγκοινωνιολόγους, ειδικούς στη διαχείριση απορριμμάτων, οικονομολόγους, διανοούμενους και καλλιτέχνες που επιδιώκει να αντιπαρατεθεί στις αναποτελεσματικές και διεφθαρμένες ηγεσίες των πολιτικών κομμάτων.

Το ψηφοδέλτιο της κίνησης «Βηρυτός η Πόλη μου» (Beirut Madinati) αν και αποτελείται από ίσο αριθμό χριστιανών και μουσουλμάνων, με στόχο να καθησυχάσει κυρίως τους φόβους των χριστιανών που πλέον αποτελούν μειονότητα, προβάλει για πρώτη φορά ένα ιδεολογικό πρόταγμα χωρίς αναφορά σε κάποια εθνοτική ή θρησκευτική ομάδα. Επιδιώκει να πάψει ο δημόσιος χώρος να είναι βορά των ιδιωτικών συμφερόντων, να βελτιωθεί το σύστημα των μέσων μαζικής μεταφοράς, να λυθεί το πρόβλημα διαχείρισης των απορριμμάτων και της ρύπανσης του αέρα, να δοθεί έμφαση στην αύξηση των χώρων πρασίνου και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, να ληφθούν μέτρα για την καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας, να προωθηθεί η κοινωνική επιχειρηματικότητα και η κατασκευή κατοικιών προσιτών στα κατώτερα στρώματα. Στο εξής κάθε δημόσιο έργο θα συνοδεύεται από μια μελέτη επιπτώσεων στο κοινωνικό σύνολο. Οι αρχές στις οποίες στηρίζεται η προσπάθεια είναι: «η προτεραιότητα του δημόσιου συμφέροντος, η κοινωνική δικαιοσύνη και η διαφάνεια».

Ενώ αρχικά αρκετοί τους αντιμετώπισαν με επιφύλαξη, τους τελευταίους μήνες η παράταξη κατάφερε να κερδίσει την υποστήριξη μεγάλης μερίδας των πολιτών και είναι σοβαρός διεκδικητής του δήμου της Βηρυτού στις εκλογές της Κυριακής. Οι παραδοσιακές ελίτ, απαξιωμένες από τη διαφθορά και την ανικανότητά τους να επιλύσουν τα προβλήματα, απλώς προσπαθούν να πείσουν τους ψηφοφόρους για τους κινδύνους που εγκυμονεί η εξασθένιση των κοινοτιστικών θρησκευτικών κομμάτων.

Δεν πρέπει κανείς να υποτιμά τις φοβίες που έχει προκαλέσει ο εικοσαετής εμφύλιος πόλεμος και τα γεγονότα στη γειτονική Συρία. Είναι λοιπόν πιθανό ότι η «Βηρυτός η Πόλη μου» να μην κερδίσει τις εκλογές. Αν όμως εξασφαλίσει ένα σημαντικό ποσοστό των ψήφων ουσιαστικά θα έχει καταφέρει ένα πλήγμα στο παλιό πολιτικό σύστημα θέτοντας τη βάση για την επαναφορά της πολιτικής στον Λίβανο πέρα από τους διαχωρισμούς που οδήγησαν στις συγκρούσεις του παρελθόντος.