Ο Λούλα θα πρέπει να αποκαταστήσει τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, να συμφιλιώσει τους Βραζιλιάνους, να εξισορροπήσει την οικονομία, να προστατεύσει το περιβάλλον και να αναπροσανατολίσει το ρόλο της Βραζιλίας στον κόσμο.
Του Bernando Gutiérrez
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass–world.gr
Το απόγευμα της Κυριακής 30 Οκτωβρίου, χτύπησε ο κώδωνας του κινδύνου στην εκστρατεία του συνασπισμού Brasil da Esperança υπό τον Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα: πολλαπλά βίντεο αποκάλυψαν αστυνομικά μπλόκα στις περιοχές που υποστηρίζουν μαζικά την Αριστερά, παρά το γεγονός ότι το Ανώτατο Εκλογοδικείο (TSE) είχε απαγορεύσει την χρήση της Ομοσπονδιακής Οδικής Αστυνομίας (PRF).
Τις τελευταίες ημέρες της εκστρατείας, τα κοινωνικά κινήματα και η Αριστερά πανηγύριζαν για το γεγονός ότι η Δικαιοσύνη είχε εγγυηθεί το passe livre (δωρεάν μετακινήσεις) στις κύριες πόλεις της χώρας.
Η οδηγία προς τους οπαδούς του Μπολσονάρο ήταν να ψηφίσουν νωρίς το πρωί για να «αποφευχθεί η σύγχυση». Η στρατηγική της οδικής αστυνομίας, με επικεφαλής τον ριζοσπάστη φιλομπολσοναριστή Silvinei Vasques, ήταν ενορχηστρωμένη από την ίδια την κυβέρνηση.
Το μποϊκοτάζ του passe livre σε ορισμένες πόλεις ολοκλήρωσε το σενάριο επίθεσης προς την Αριστερά.
Στην Macapá, πρωτεύουσα της πολιτείας Amapá του Αμαζονίου, τα δημόσια λεωφορεία σχεδόν εξαφανίστηκαν. Πολλοί πολίτες, μετά από ώρες αναμονής, εγκατέλειψαν την ψηφοφορία.
Ο cacique Siraium, του λαού Kaiabi, κατήγγειλε ότι στον δήμο Querência (Mato Grosso) τρεις χιλιάδες ιθαγενείς δεν μπόρεσαν να ψηφίσουν, επειδή ο δήμαρχος ανέστειλε τη μεταφορά.
Από τα βορειοανατολικά, την πατρίδα του Λούλα, έφτασαν βίντεο με αστυνομικούς μέσα σε λεωφορεία να ζητούν από τον κόσμο να ψηφίσει τον Μπολσονάρο.
Στην πολιτεία Pará του Αμαζονίου, όπου ο Λούλα κέρδισε με σχεδόν δέκα μονάδες διαφορά, πολλές εταιρείες λεωφορείων δεν συμμορφώθηκαν με την δικαστική απόφαση και ισχυρίστηκαν ότι δεν υπήρχαν εισιτήρια.
Hashtags όπως #DeixemONordesteVotar (Σ.τ.Μ. Αφήστε τον Βορρά να Ψηφίσει) ή υπαινιγμοί για «πραξικόπημα» έβαλαν φωτιά στο Twitter.
Στις ομάδες WhatsApp των δυνάμεων του νόμου και της τάξης, ορισμένοι πράκτορες πανηγύριζαν για τη στέρηση των δικαιωμάτων των αριστερών πολιτών.
Ελλείψει λεπτομερούς μελέτης, τα αποτελέσματα των εκλογών υποδηλώνουν ότι οι αστυνομικές επιδρομές και η έλλειψη λεωφορείων στα εδάφη της Αριστεράς μπορεί να επηρέασαν το αποτέλεσμα.
Στην πολιτεία Amapá, ο Λούλα νίκησε τον Μπολσονάρο στον πρώτο γύρο με 45,67% έναντι 43,41%. Ο Μπολσονάρο εν τέλει κέρδισε τον δεύτερο με 51,36% έναντι 48,64%.
Το αποτέλεσμα του Λούλα στο βορειοανατολικό τμήμα, το μεγάλο εκλογικό του προπύργιο, ήταν το χειρότερο από υποψήφιο του Κόμματος των Εργαζομένων (PT) από το 2002: 69,3%.
Σε ποιο βαθμό ευθύνεται η επιχείρηση της αστυνομίας για το αποτέλεσμα;
Δημοκρατική ομαλοποίηση
Η κομματική χρήση της αστυνομίας της Βραζιλίας κατά τη διάρκεια της κρίσιμης ψηφοφορίας είναι η τέλεια μεταφορά για την εποχή Μπολσονάρο. Ποτέ άλλοτε η κρατική μηχανή δεν είχε λειτουργήσει με τόση ταχύτητα κατά τη διάρκεια μιας προεκλογικής εκστρατείας.
Ποτέ στο παρελθόν δεν είχε υπάρξει μυστικός προϋπολογισμός στο Κογκρέσο που να εκτρέπει συστηματικά τόσο δημόσιο χρήμα στην προεκλογική εκστρατεία μιας κυβέρνησης και των συμμάχων της, όπως ανέφερε ο βετεράνος ανταποκριτής Andrew Downie της εφημερίδας The Guardian.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η πρώτη μεγάλη πρόκληση για τον Λούλα όταν αναλάβει τα καθήκοντά του την 1η Ιανουαρίου είναι να αποκαταστήσει τη βασική λειτουργία της δημοκρατίας.
Το έργο είναι δύσκολο, αλλά όχι ακατόρθωτο. O Λούλα επιστρέφει με κύρος. Το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των εκλογών ήταν οριακό (1,8 μονάδες), αλλά οι 60.345.999 ψήφοι του Λούλα τον καθιστούν τον Πρόεδρο με τις περισσότερες ψήφους στην ιστορία της χώρας.
Πολλοί αναλυτές επισημαίνουν τις δυσκολίες που θα έχει να αντιμετωπίσει ο Λούλα: ένα συντηρητικό Κογκρέσο και μια συντηρητική Γερουσία.
Ωστόσο, ο Λούλα, ως επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας, έχει τη δυνατότητα να αποκαταστήσει γρήγορα τη λειτουργία θεσμών ζωτικής σημασίας, όπως η Γενική Εισαγγελία, η Εισαγγελία και η αστυνομία, που εξαρτάται από την κεντρική κυβέρνηση (PGR και Ομοσπονδιακή Αστυνομία).
Επίσης, ιδρύματα που έχουν καταληφθεί από τον φιλομπολσοναρισμό, όπως το Εθνικό Ίδρυμα Ινδιάνων (FUNAI), το Ίδρυμα Palmares και το Βραζιλιάνικο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Ανανεώσιμων Φυσικών Πόρων (IBAMA), από το οποίο εξαρτάται μέρος της εποπτείας του Αμαζονίου.
Η νορβηγική κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα αναλάβει εκ νέου το Ταμείο του Αμαζονίου για να βοηθήσει στη διατήρηση των δασών. Πολλές άλλες διεθνείς συμφωνίες συνεργασίας, οι οποίες είχαν μπλοκαριστεί από την κυβέρνηση Μπολσονάρο, θα επανενεργοποιηθούν.
Η σταδιακή επιστροφή της Βραζιλίας στη διεθνή σκηνή θα ευνοήσει τη δημοκρατική αποκατάσταση της χώρας.
Η σχέση με το Κογκρέσο και τη Γερουσία δεν θα είναι εύκολη, ωστόσο το σενάριο δεν είναι τόσο διαφορετικό από εκείνο που αντιμετώπισε ο Λούλα κατά τη διάρκεια των δύο προηγούμενων θητειών του στην εξουσία.
Μετά από αυτές τις εκλογές, οι αριστεροί και κεντρώοι σύμμαχοι του εκλεγμένου Προέδρου διαθέτουν 223 βουλευτές σε ένα Κογκρέσο με 513 βουλευτές στο σύνολό του. Ο Μπολσονάρο διαθέτει 197.
Η συγκρότηση ενός ευρέος δημοκρατικού μετώπου σημαίνει ότι ο Λούλα μπορεί να υπολογίζει και πάλι στο Βραζιλιάνικο Δημοκρατικό Κίνημα (MDB) της Σιμόνε Τεμπέ (42 βουλευτές) και στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (PSD, 42), με το οποίο δημιούργησε μια σταθερή συμμαχία στο Minas Gerais.
Όλες οι ενδείξεις δείχνουν ότι θα μπορεί να υπολογίζει, επίσης, στους 29 βουλευτές του αντίπαλου κόμματος Partido da Social Democracia Brasileira (PSDB).
Το λεγόμενο Centrão, το κοινοβουλευτικό μπλοκ των κεντρώων και δεξιών κομμάτων, συντάσσεται συνήθως με τον Πρόεδρο. Το έκαναν κατά τη διάρκεια των δύο θητειών του Λούλα και κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Μπολσονάρο.
Η κατάσταση στη Γερουσία είναι παρόμοια. Το αποτέλεσμα στις περιφερειακές κυβερνήσεις, αν και δεν είναι ευνοϊκό για τον Λούλα, δεν είναι τόσο καταστροφικό. Το São Paulo, το Minas Gerais και το Río de Janeiro, οι σημαντικότερες πολιτείες της χώρας, βρίσκονται στα χέρια της Δεξιάς.
Ωστόσο, το τόξο των συμμαχιών του Λούλα μετατρέπει πολιτικούς τόσο διαφορετικούς όσο ο Helder Barbalho (MDB) στην Pará ή o Eduardo Leite (PSDB) στην πολιτεία Rio Grande do Sul σε συμμάχους. Ο Λούλα έχει ήδη απευθυνθεί σε όλους τους κυβερνήτες και δημάρχους της Βραζιλίας, ανεξάρτητα από το κόμμα τους.
Το μέλλον του Μπολσοναρισμού
Επομένως, η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζει ο Λούλα δεν είναι η κυβερνησιμότητα. Δεν είναι ούτε η ευαίσθητη οικονομική κατάσταση –παγκόσμια αστάθεια, χρέη που προέκυψαν από προεκλογικά μέτρα, πληθωρισμός, υψηλά επιτόκια– αλλά, μάλλον η διαίρεση της Βραζιλίας.
Η χώρα είναι βαθιά διχασμένη, ακόμη και περιφερειακά, όπως δείχνει ο χάρτης των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Ο Λούλα, στις δύο ομιλίες που εκφώνησε το βράδυ της Κυριακής, επέμεινε στη συμφιλίωση της χώρας. «Δεν υπάρχουν δύο Βραζιλίες. Ήρθε η ώρα να καταθέσουμε τα όπλα που ποτέ δεν θα έπρεπε να είχαν χρησιμοποιηθεί», δήλωσε.
Δεν θα είναι εύκολο. Οι οδηγοί φορτηγών του Μπολσονάρο χρειάστηκαν μόνο λίγες ώρες για να αποκλείσουν τους δρόμους στη μισή Βραζιλία.
Οποιαδήποτε λέξη ή υπαινιγμός από τον Μπολσονάρο ή την οικογένειά του θα μπορούσε να εξαπολύσει ένα απρόβλεπτο κύμα βίας.
Η μη άμεση αναγνώριση του εκλογικού αποτελέσματος είναι ένα σημάδι, αν και είναι εξαιρετικά απίθανο να μην αναγνωρίσει τα αποτελέσματα. Αλλά είναι πιθανό να ξεκινήσει μια σειρά από διφορούμενες δηλώσεις που θα σπείρουν αμφιβολίες σχετικά με την εκλογική διαδικασία.
Όπως επεσήμανε η κοινωνιολόγος Esther Solano πριν από μερικές εβδομάδες, ο Μπολσονάρο μπορεί να παίξει το χαρτί της βίας για να προσπαθήσει να προστατεύσει τη σύζυγο και τα παιδιά του από πιθανές διώξεις. Όλοι τους εμπλέκονται σε υποθέσεις πιθανής διαφθοράς.
Ταυτόχρονα, ο Λούλα υπενθύμισε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας ότι θα άρει το απόρρητο των 100 ετών που είχε διατάξει ο Μπολσονάρο για τις δραστηριότητες της οικογένειάς του και άλλων πρωταγωνιστών της κυβέρνησής του. Θα υποχωρήσει ο Λούλα; Θα υπάρξει ειρηνική πολιτική μετάβαση;
Ό,τι κι αν συμβεί με τον Ζαΐρ Μπολσονάρο, το κίνημα των Μπολσοναριστών δεν θα εξαφανιστεί. Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια θα υπάρχει έντονη αντιπολίτευση στην κυβέρνηση Λούλα. Στο Κογκρέσο, στη Γερουσία, στα δίκτυα, στους δρόμους.
Ο Μπολσοναρισμός θα διατηρήσει ενεργοποιημένη τη δομή του βρώμικου πολέμου για τις εκλογές του 2028 σε πλήρη ισχύ. Η μόνιμη κινητοποίηση θα περιστραφεί γύρω από ηθικά ζητήματα.
Και η αντισυστημική αφήγηση του Μπολσονάρο, την οποία κατάφερε να διατηρήσει ακόμη και ως Πρόεδρος, θα ενισχυθεί.
Από την άλλη πλευρά, η εκλογική βάση του Λούλα θα διοχετεύσει όλες της τις προσπάθειες στην υπεράσπιση της κυβέρνησης. Ακόμη και αν ο Λούλα ποντάρει στη δημιουργία ενός ισχυρού Υπουργείου Πολιτισμού και αναπτύξει κάποιες δημόσιες πολιτικές αναδιανομής του εισοδήματος και υποστήριξης της διαφορετικότητας, είναι πιθανό η απογοήτευση των ψηφοφόρων του να αυξηθεί.
Ο οικονομικός πραγματισμός δεν θα είναι επαρκής για την πιο αριστερή του βάση. Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση θα στιγματιστεί ως κομμουνιστική ή/και μπολιβαριανή από τον μπολσοναρισμό.
Η υπέρβαση του αντιπολιτικού κύματος απαξίωσης των θεσμών που έφερε τον Μπολσονάρο στην εξουσία απαιτεί χρόνο. Ο Roberto Andrés, ένας σημαντικός πολεοδόμος που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της εκστρατείας των πολιτών υπέρ του Λούλα, ζητεί σε άρθρο του την επείγουσα παραγωγή «πραγματικών προοπτικών για το μέλλον».
Υποστηρίζει ότι ο μπολσοναρισμός δεν είναι ένα φαινόμενο που συνδέεται αποκλειστικά με την αγανάκτηση, αλλά και με την επιθυμία, καθώς το αντιδραστικό του πρόταγμα μπόρεσε να δώσει συνοχή στις συντηρητικές τάσεις προτείνοντας ένα διαφορετικό μέλλον.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο Contexto
Διαβάστε επίσης:
