Ένα αίσθημα προδιαγεγραμμένου περιβάλλει τη ρωσική πολιτική, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν εισέρχεται στον 18ο χρόνο της Προεδρίας του και κινείται προς μια εκλογική αναμέτρηση που, κατά πάσα πιθανότητα, θα του εξασφαλίσει άλλα έξι χρόνια θητείας. Αυτή τη στιγμή, ένα μέρος της εικόνας περιλαμβάνει περιστασιακές αλλά ηχηρές διαδηλώσεις ενάντια στον Πούτιν σε όλη τη χώρα, που οργανώνονται από την ηγετική μορφή της αντιπολίτευσης, τον Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος φτάνει στις διαδηλώσεις, γνωρίζοντας ότι θα συλληφθεί αμέσως μόλις τον εντοπίσει η αστυνομία.
Του Mark Mackinnon
Όλοι έπαιξαν τον ρόλο τους στη διαδήλωση της Κυριακής 28 Ιανουαρίου. Οι διαδηλωτές κατέβηκαν στη συγκέντρωση, ο Ναβάλνι συνελήφθη καθώς προχωρούσε στην Τβερσκάγια κι εξαναγκάστηκε να επιβιβαστεί σε ένα λεωφορείο της αστυνομίας, ενώ το Κρεμλίνο συνέχισε τις προετοιμασίες του για τις εκλογές που θα γίνουν σε επτά εβδομάδες, των οποίων το αποτέλεσμα όλοι γνωρίζουν εκ των προτέρων.
Όμως η προοπτική για αλλαγή στην πολιτική ζωή της Ρωσίας βρίσκεται στους νέους που υποστηρίζουν τον Ναβάλνι.
«Θέλουμε ελεύθερες και δίκαιες εκλογές, στις οποίες θα μπορούν να συμμετάσχουν οι πραγματικοί άνθρωποι. Αυτή τη στιγμή δεν το έχουμε αυτό», είπε ο 19χρονος Τιμοφέι Φρολοβίτσεφ, την ώρα που βρισκόταν στην πλατεία Τριουμφαλνάγια της Μόσχας, ανεμίζοντας την τρίχρωμη σημαία της Ρωσίας. «Ο Πούτιν παραβιάζει το Σύνταγμα εδώ και καιρό. Η εντολή του έχει τελειώσει», πρόσθεσε.
Παρά τα μηνύματα στο κινητό που στάλθηκαν σε γονείς για να τους προειδοποιήσουν να κρατήσουν τα παιδιά τους μακριά από τη διαδήλωση, πολλοί από αυτούς που διαδήλωσαν στους δρόμους της Μόσχας την Κυριακή ήταν έφηβοι, όπως ο Τιμοφέι Φρολοβίτσεφ.
Είναι μέρος μιας γενιάς που μεγάλωσε χωρίς να έχει γνωρίσει καμία άλλη διακυβέρνηση από αυτήν του Πούτιν: μια γενιά που βγήκε στον δρόμο για να πει ότι βαρέθηκε το γνωστό σενάριο και που σκοπεύει να μποϋκοτάρει τις προεδρικές εκλογές της 18ης Μαρτίου.
«Έχουμε κουραστεί από τον Πούτιν», είπε η 26χρονη Εκατερίνα Μπορισόβα, που ήρθε στη διαδήλωση κρατώντας σφιχτά λίγα λευκά λουλούδια, τα οποία έτεινε σε έναν αστυνομικό. Η προσφορά της δεν έγινε δεκτή.
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν που έχει κυβερνήσει ως Πρόεδρος ή πρωθυπουργός από το 1999, στο τέλος της επόμενης θητείας θα είναι 72 χρονών. Μέσα στη χρονιά θα ξεπεράσει τα 18 χρόνια θητείας του Μπρέζνιεφ, και θα είναι ο μακριοβιότερος πολιτικός ηγέτης της χώρας μετά τον Στάλιν.
«Αυτό δεν αλλάζει τίποτα», έγραψε ο Ναβάλνι στο Twitter του, μετά την αναμενόμενη σύλληψή του, με την κατηγορία ότι οργάνωσε μια συγκέντρωση χωρίς επίσημη άδεια. Οι υποστηρικτές του συνέχισαν την πορεία στις μεγάλες λεωφόρους της Μόσχας, φωνάζοντας «Ο Πούτιν είναι κλέφτης» και «Η Ρωσία θα ελευθερωθεί».
Σύμφωνα με την αστυνομία η διαδήλωση είχε 1.000 συμμετέχοντες, και ήταν παρ’ όλα αυτά μικρότερη σε σχέση με αυτές που έχει καλέσει ο Ναβάλνι στο παρελθόν.
Οι διαδηλωτές περιβάλλονταν από ισάριθμους αστυνομικούς, πολλοί από τους οποίους φορούσαν τη στολή της Εθνικής Φρουράς, μιας εσωτερικής δύναμης ασφάλειας που δημιουργήθηκε το 2016 και η οποία δίνει απευθείας αναφορά στον Πούτιν.
Ο Αλεξέι Ναβάλνι, 41 ετών, διεξάγει καμπάνια ενάντια στη διαφθορά, και έγινε εθνική μορφή, όταν αποκάλυψε εκλογική απάτη στις βουλευτικές εκλογές του 2011. Του απαγορεύτηκε να κατέβει στις επερχόμενες εκλογές, με την καταχρηστική κατηγορία ότι εκείνος και οι υποστηρικτές του έχουν πολιτικά κίνητρα.
Οι υποστηρικτές του δήλωσαν ότι ετοιμάζουν συγκεντρώσεις σε 115 πόλεις σε όλη τη χώρα την Κυριακή. Συγκεντρώσεις πραγματοποιήθηκαν στην Αγία Πετρούπολη, στη Βαλτική Θάλασσα, στο Μούρμανσκ του Αρκτικού Κύκλου, και στο Βλαδιβοστόκ.
Η διαδήλωση στη Μόσχα ήταν ειρηνική –πέρα από μια μικρή συμπλοκή την ώρα που συνελήφθη ο Ναβάλνι– και κράτησε για ώρες, καθώς οι συγκεντρωμένοι έκαναν κύκλο γύρω από το κέντρο της πόλης, παρά τις φωνές των αστυνομικών που τους πρόσταζαν να διαλυθούν.
Η δικηγόρος του Ναβάλνι δήλωσε ότι ο πελάτης της αφέθηκε ελεύθερος, αλλά θα χρειαστεί να παραστεί στο δικαστήριο, σε δεύτερο χρόνο. Αν κατηγορηθεί για παράνομη διοργάνωση διαδήλωσης, ο Ναβάλνι μπορεί να εκτίσει ποινή φυλάκισης 30 ημερών.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι η χώρα αλλάζει, ακόμα κι αν η ηγεσία της παραμένει η ίδια. Μια πρόσφατη έρευνα από την κρατικά υποστηριζόμενη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών έδειξε ότι 51% των Ρώσων, και 62% της ηλικιακής κατηγορίας κάτω των 30, πιστεύουν ότι πλέον η αλλαγή είναι πιο σημαντική από τη σταθερότητα.
Είναι η πρώτη φορά μέσα σε 15 χρόνια που η πλειοψηφία δηλώνει ότι προτιμά την αλλαγή από τη «stabilnost» – μια λέξη συνώνυμη της παρουσίας του Βλαντιμίρ Πούτιν στο Κρεμλίνο και ένα μονολεκτικό επιχείρημα για την παραμονή του σε αυτή τη θέση.
H σταθερότητα είναι ολοένα και πιο δύσκολο να επιτευχθεί τα τελευταία χρόνια στη Ρωσία, σε μια εποχή που η αντιπαράθεσή της με τη Δύση βαθαίνει.
Η απόφαση του Πούτιν, το 2014, για προσάρτηση της Κριμαίας από την Ουκρανία μπορεί να ήταν δημοφιλής στη Ρωσία, αλλά οι οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την ΕΕ συνδυάστηκαν με χαμηλές τιμές πετρελαίου, οδηγώντας σε ύφεση τη ρωσική οικονομία.
To AEΠ της χώρας παρουσίασε πτώση για τρία συναπτά έτη, πριν σημειώσει μια μικρή ανάκαμψη το 2017. Εν τω μεταξύ, οι Ρώσοι είδαν δημοφιλή προϊόντα να εξαφανίζονται από τα ράφια του σούπερ μάρκετ, καθώς το Κρεμλίνο απαγόρευσε αγροτικά προϊόντα από τη Δύση ως μέρος των αντί-κυρώσεων της Ρωσίας.
Η αλλαγή είναι απίθανο να έρθει μέσω των εκλογών. Με τον Ναβάλνι να έχει αποκλειστεί από την εκλογική αναμέτρηση, ο Πούτιν έχει ως ανθυποψηφίους τον Πάβελ Γκρουντίνιν, μεγιστάνα του αγροτικού τομέα που κατεβαίνει ως υποψήφιος του Κομμουνιστικού Κόμματος, και την Ξένια Σομπτσάκ, μια δημοφιλή δημοσιογράφο και αμφιλεγόμενη φιγούρα της αντιπολίτευσης, που τυχαίνει να είναι και κόρη του πολιτικού μέντορα του Πούτιν.
Τουλάχιστον, ο Γκρουντίνιν και η Σομπτσάκ, αποτελούν νέα ονόματα στην εκλογική αναμέτρηση.
Ο βετεράνος φιλελεύθερος υποψήφιος Γκριγκόρι Γιαβλίνσκι θέτει για τρίτη φορά υποψηφιότητα, ενώ ο εθνικιστής Βλαντιμίρ Ζιρινόσφσκι –de facto πολιτικός σύμμαχος του Πούτιν– κατεβαίνει για έκτη φορά. Ποτέ δεν έχει καταγράψει ποσοστό άνω του 10%.
Μια δημοσκόπηση, που πραγματοποιήθηκε από το κρατικό Ρωσικό Κέντρο Έρευνας της Κοινής Γνώμης, υποδεικνύει ότι ο Πούτιν θα έχει μια εύκολη νίκη, με περίπου 73% , δηλαδή 9 μονάδες πάνω από το ποσοστό του στις προηγούμενες εκλογές του 2012.
Να σημειωθεί ότι, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας, πραγματοποιούνται μόνο κρατικές δημοσκοπήσεις, καθώς το ανεξάρτητο Κέντρο Levada δήλωσε ότι σταματά τη δραστηριότητά του κατά τη διάρκεια των εκλογών, αφού κατηγορήθηκε από την κυβέρνηση ότι είναι «ξένος πράκτορας» που λαμβάνει χρήματα από αμερικανικές πηγές.
Με τον Ναβάλνι να καλεί τους ψηφοφόρους να μποϋκοτάρουν τις εκλογές, το ποσοστό συμμετοχής –που ήταν 65% στις προηγούμενες προεδρικές– αποτελεί στοιχείο μεγαλύτερου ενδιαφέροντος από το ίδιο το ποσοστό που θα λάβει Πούτιν.
Το κάλεσμα του Ναβάλνι για μποϋκοτάρισμα των εκλογών διασπά ακόμα περισσότερο την κατακερματισμένη αντιπολίτευση στη Ρωσία.
Μερικοί προτιμούν να στηρίξουν την υποψηφιότητα της Σομπτσάκ που θέτει στην καμπάνια της θέματα που σπάνια συζητιούνται στη ρωσική πολιτική: για παράδειγμα πέρασε μια μέρα της καμπάνιας της στην Τσετσενία.
«Είναι σχετικά θετικό το γεγονός ότι η Σομπτσάκ μπορεί να βρίσκεται στα μεγάλα ρωσικά κανάλια, τα κανάλια της προπαγάνδας, και να λέει πράγματα που οι απλοί τηλεθεατές δεν έχουν ξανακούσει ποτέ, όπως ότι η προσάρτηση της Κριμαίας συνιστά παραβίαση του διεθνούς Δικαίου και ότι ο Πούτιν είναι πολύ καιρό στην εξουσία και πρέπει να φύγει», υποστηρίζει η Γιεβγκένια Αλμπάτς, εκδότρια του New Times, μιας αντιπολιτευτικής εφημερίδας.
Όμως η Αλμπάτς υποστηρίζει, επίσης, ότι η υποψηφιότητα της Σομπτσάκ δίνει νομιμοποίηση στην προδιαγεγραμμένη νίκη του Πούτιν. «Δεν πρόκειται πραγματικά για εκλογές. Είναι ψέμα», υποστηρίζει η ίδια.
Κατά την Αλμπάτς, η πραγματική σημασία των διαδηλώσεων της Κυριακής δεν ήταν ο αριθμός των ανθρώπων που μαζεύτηκαν στη Μόσχα, αλλά το γεγονός ότι οργανώθηκαν συγκεντρώσεις σε τόσες πολλές πόλεις της χώρας.
Στο εσωτερικό της χώρας, όμως, η υποστήριξη για τον Πούτιν –καθώς και για τη συγκρουσιακή εξωτερική πολιτική του και τα συντηρητικά ορθόδοξα χριστιανικά ιδεώδη που προωθεί– παραμένει ισχυρή.
Ορισμένοι από τους υποστηρικτές του Πούτιν παρακολούθησαν τις διαδηλώσεις της Κυριακής με απέχθεια.
«Είναι τρελό, θα έπρεπε να είναι στη φυλακή, αντί να τον αφήνουν να κάνει αυτά τα πράγματα», υποστηρίζει θυμωμένα η 60χρονη Ελένα Κοκταρίοβα, παρακολουθώντας τις διαδηλώσεις της Κυριακής στη Μόσχα. Όπως λέει, κάπου άκουσε ότι οι υποστηρικτές του Ναβάλνι θέλουν να επιβάλουν «τις ευρωπαϊκές ομοφυλοφιλικές ιδέες» στη Ρωσία.
Η κ. Κοκταρίοβα λέει ότι δεν καταλαβαίνει για ποιο λόγο ο Πούτιν έπρεπε να κάνει εκλογές. «Η δημοκρατία είναι μια καταστροφική ιδέα», κατά την ίδια.
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Globe and Mail, στις 28 Ιανουαρίου 2018.
Διαβάστε επίσης: «Ρωσία: Μια νέα γενιά αντιδρά απέναντι στη διαφθορά»
