Ένα μουσείο για την αποσιωπημένη ιστορία των γυναικών αναμένεται να ανοίξει τις πόρτες του στο Δυτικό Λονδίνο, το 2021. Ποδοσφαιρίστριες, εφευρέτριες, πιλότοι, σουφραζέτες, εργάτριες που ηγήθηκαν απεργιών, νοικοκυρές που βγήκαν στον δρόμο ενάντια στις φασιστικές ομάδες του Όσβαλντ Μόσλι, ακτιβίστριες της κοινότητας Μπενγκάλι που κατέλαβαν άδεια κτίρια, διεκδικώντας φυλετική ισότητα: η ιστορία της Μεγάλης Βρετανίας είναι γεμάτη από πράξεις γυναικών, που άφησαν το στίγμα τους στη συλλογική κληρονομιά επιτευγμάτων και αγώνων. Στο κάδρο της επίσημης ιστορίας, όμως, αυτές οι ιστορίες έχουν παραγκωνιστεί ή απλά ξεχαστεί.
Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει η οργανωτική ομάδα του East End Women’s Museum –η μόνιμη έκθεση του οποίου θα εγκαινιαστεί το 2021 στο Barking Town Center– οι γυναίκες είναι σχεδόν απούσες από τις επίσημες ιστορικές αφηγήσεις:
● Μόλις το 2,7% των δημόσιων μνημείων της Μεγάλης Βρετανίας αναπαριστούν γυναίκες που δεν ανήκουν στη βασιλική οικογένεια ή δεν αποτελούν μυθικές φιγούρες.
● Υπάρχει μόνο ένα άγαλμα μη λευκής γυναίκας σε όλη τη χώρα – της Τζαμαϊκανής θεραπεύτριας Μαίρη Σήκολ, η οποία περιέθαλψε βρετανούς στρατιώτες, κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου.
● Μόνο το 13% των λεγόμενων «μπλε πλακετών» στο Λονδίνο, που αφορούν τη διαφύλαξη και την προώθηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της ιστορίας της χώρας, τιμούν γυναίκες.
● Μόνο τέσσερα από τα 50 πιο ευπώλητα βιβλία ιστορίας, το 2015, έχουν γραφτεί από γυναίκες.
Ακολουθώντας την κατεύθυνση της δημόσιας ιστορίας και δίνοντας έμφαση στη σύνδεση της ιστορικής έρευνας με την κοινότητα, η οργανωτική ομάδα έχει αρχίσει τις εργασίες της ήδη από το 2015, με στόχο την αναθεώρηση της ανδροκεντρικής ματιάς που επικρατεί στα βιβλία της επίσημης ιστορίας και την επαναφορά των γυναικών στο κάδρο της ιστορικής δράσης.
«Αυτό σημαίνει να αφηγηθούμε τις εντυπωσιακές ιστορίες των γυναικών, αλλά επίσης και τις “συνηθισμένες” ιστορίες τους, γιατί η ιστορία είναι πολύ περισσότερα από μια απλή αλυσίδα σημαντικών ατόμων και γεγονότων», σημειώνουν, κατά την παρουσίαση της ταυτότητας του Μουσείου.
Σε αυτό το πλαίσιο, ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαδικασία διαμόρφωσης του Μουσείου Γυναικών, η οποία αποτελεί μια εργασία σε εξέλιξη, με έντονο το στοιχείο της διαβούλευσης με την κοινότητα και την ανατροφοδότηση από το κοινό.
Το 2019, το Μουσείο πραγματοποίησε μια συμβουλευτική έρευνα με το κοινό, προκειμένου να συγκεντρώσει ιδέες και υλικό – μια πρόσκληση στην οποία έχουν ανταποκριθεί περίπου 2.000 άνθρωποι, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποιούνται στην επίσημη ιστοσελίδα του.
Επίσης, τα δύο τελευταία χρόνια, διοργανώνουν εκδηλώσεις, workshops και βιωματικά σεμινάρια για μια σειρά θεματικών, όπως οι πρακτικές της δημόσιας ιστορίας, η ανακάλυψη των χαμένων ιστοριών των Ασιατισσών μεταναστριών στο Λονδίνο, η δημιουργία χαρτών με την τοπική ιστορία των αγώνων των γυναικών, η αναπαράσταση των γυναικών στην τέχνη, μεταξύ άλλων.
«Η ιστορία της περιοχής είναι γεμάτη με υπέροχες ιστορίες περηφάνιας, χαράς, δημιουργικότητας, χιούμορ, ανθεκτικότητας, επινοητικότητας, και φυσικά, αντίστασης», σημειώνει η ομάδα του μουσείου, παραθέτοντας μια φράση της εμβληματικής φεμινίστριας του 19ου αιώνα, Λουίζ Ότο-Πίτερς: «Η ιστορία των αιώνων, και κυρίως η σημερινή, διδάσκει ότι οι γυναίκες θα ξεχαστούν αν ξεχάσουν να σκέφτονται για τον εαυτό τους».
Η υπό-εκπροσώπηση των γυναικών στο πλαίσιο της επίσημης ιστορίας αφορά τόσο την ελλιπή αναπαράσταση της ιστορικής τους δράσης, όσο και τη μικρότερη εμπλοκή τους στην παραγωγή της σύγχρονης ιστορικής έρευνας. Πλέον, το συγκεκριμένο ζήτημα επισημαίνεται από πολλές ερευνήτριες και ιστορικούς, σε παγκόσμιο επίπεδο.
Χαρακτηριστικά, η ιστορικός Edith Mayo, παρουσιάζοντας μια πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Smithsonian για την ιστορία των γυναικών στην Αμερική, με τίτλο “Because of her Story”, παραπέμπει σε μια έρευνα του αμερικανικού Εθνικού Μουσείου Γυναικείας Ιστορίας, του 2017, με αντικείμενο τον τρόπο αναπαράστασης των γυναικών στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας της Αμερικής.
Σύμφωνα με τη Mayo, η έρευνα καταδεικνύει ότι «από όλους τους ανθρώπους που προβάλλονται στα σχολικά βιβλία, μόνο ένας μέσος όρος 17% είναι γυναίκες. 75% των γυναικών που εμφανίζονται είναι λευκές, πράγμα που σημαίνει ότι λιγότερο από το 5% των γυναικών που περιλαμβάνονται στα ιστορικά σχολικά εγχειρίδια των τάξεων του Λυκείου είναι έγχρωμες γυναίκες».
«Αυτό σημαίνει ότι τα κορίτσια σήμερα δεν βλέπουν τον εαυτό τους στην ιστορία!», υπογραμμίζει η Μayo, επισημαίνοντας ότι η κατανόηση του κόσμου γύρω μας χτίζεται από αυτά που βλέπουμε και ακούμε – όσα αποσιωπώνται δεν είναι εύκολο να γίνουν αντιληπτά. «Όταν δεν είσαι ορατή, ο κόσμος πιστεύει ότι δεν έχεις συμβάλει σε τίποτα», αναφέρει.
Παράλληλα, η Mayo επισημαίνει ότι ακόμα και όταν οι γυναίκες αναπαρίστανται στην επίσημη ιστορία, αυτό γίνεται με τον εξαιρετικά προβληματικό τρόπο της εξατομικευμένης ηρωοποίησης.
«Οι γυναίκες που εμφανίζονται [στα σχολικά εγχειρίδια] παρουσιάζονται ως μεμονωμένες “ηρωίδες”, των οποίων η συμβολή αποκόπτεται από το πλαίσιο της ευρύτερης εικόνας της ζωής τους και του καιρού τους. Αυτή η μεταχείριση βρίσκεται σε αντίθεση με τη σύγχρονη ανάγκη να ενθαρρύνουμε μια βαθύτερη κατανόηση της ιστορίας, εξερευνώντας τη διατομεακότητα [intersectionality], και την αναγνώριση ότι οι εμπειρίες των ανθρώπων πλάθονται από τη φυλή, την τάξη, το φύλο, τη σεξουαλικότητα – ταυτόχρονα», υπογραμμίζει η ίδια.
Πηγές: East End Women’s Museum, Because of Her Story/Smithsonian Institute
