Υπάρχει ένα ποίημα που αιωρείται στο διάστημα. Εκτοξεύτηκε με τη μορφή ραδιοκύματος τις πρώτες πρωινές ώρες της περασμένης Κυριακής, ώρα ισπανικής χερσονήσου. Από την Πούντα Αρένας της Χιλής, στη μέση του Στενού του Μαγγελάνου, πολύ νότια του πλανήτη, όπου συναντώνται ο Ατλαντικός και ο Ειρηνικός. Αυτή τη στιγμή οι στίχοι ταξιδεύουν προς το Νεφέλωμα Σάκος Ανθράκων, 600 έτη φωτός μακριά. Από ένα πλανητικό όριο σε ένα κοσμικό όριο.
Της Μάγδας Φυτιλή
Έτσι, το ποίημα θα φτάσει στον προορισμό του το έτος 2622, περίπου τέτοια εποχή, και πιθανότατα δεν θα υπάρχει κανείς εκεί για να το παραλάβει. Πρόκειται για αυτό που ο αστρονόμος Carl Sagan θα αποκαλούσε «ένα μήνυμα σε ένα μπουκάλι που έπεσε στον κοσμικό ωκεανό».
Το διεθνές πρόγραμμα που έχει εκτοξεύσει 22.000 στίχους από τη Χιλή προς το Νεφέλωμα Σάκος Ανθράκων ονομάζεται Up to the Cosmos.
Το Up to the Cosmos βασίζεται σε ένα προηγούμενο πρόγραμμα που επινοήθηκε στη Μαδρίτη από τους διοργανωτές του φεστιβάλ Poetas. Πρόκειται για το Παγκόσμιο Ποίημα, ένα ποίημα που επιχειρεί να συγκεντρώσει τους στίχους ολόκληρης της ανθρωπότητας, ένα εκτεταμένο χορωδιακό έργο, στο οποίο μπορεί να συμμετάσχει ο καθένας μέσω του διαδικτύου.
Οι πρώτοι 22.000 στίχοι έχουν σταλεί στο διάστημα, αλλά αυτό το ποίημα που τείνει προς την αιωνιότητα και το άπειρο βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη: μία ιδέα που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει προέλθει από το ευφάνταστο μυαλό του Χόρχε Λουίς Μπόρχες.
Και γιατί στο Νεφέλωμα Σάκος Ανθράκων;
«Είναι ένα σκοτεινό σημείο στον ουρανό που φωτίζουμε με την ποίηση», λέει στην El País ο Peru Saizprez, μέλος των Poetas. «Είναι επίσης συμβολικό, είναι κοντά στον Σταυρό του Νότου, ο οποίος είναι ο εμβληματικός αστερισμός του Νοτίου Ημισφαιρίου». Ο Σταυρός του Νότου είναι το σημείο αναφοράς, το οποίο, κατά παρόμοιο τρόπο με τη Μεγάλη Άρκτο στο βόρειο ημισφαίριο, χρησιμοποιήθηκε για τον προσανατολισμό των πρώτων πολιτισμών που κατοικούσαν στην περιοχή πριν από το ταξίδι του Μαγγελάνου.
Όταν η ποίηση συναντάει την επιστήμη
To έναυσμα για τη διερεύνηση των σχέσεων της επιστήμης με τη λογοτεχνία δόθηκε στο πλαίσιο του φεστιβάλ Acrux, το οποίο διοργανώνεται στην Πούντα Αρένας, με την υποστήριξη του Οργανισμού Ιβηροαμερικανικών Κρατών (OEI).
Το φεστιβάλ Acrux επιδιώκει να φέρει κοντά την επιστήμη και την ποίηση, δύο κλάδους μεταξύ των οποίων πολλές φορές χαράσσεται μια παράλογη κόκκινη γραμμή, όπως γενικότερα μεταξύ των θετικών και των ανθρωπιστικών επιστημών. «Ωστόσο, αυτές οι δύο παραδόσεις συνδέονται και αυτό θέλουμε να αποδείξουμε», αναφέρει ο Julio Carrasco, διευθυντής του φεστιβάλ, στην El País.
Υπάρχουν πολλοί ποιητές που χρησιμοποίησαν την επιστήμη στο έργο τους, όπως ο Apollinaire, ο Ernesto Cardenal, ο Raúl Zurita και ο Vicente Huidobro.
Ίσως ο πρωτοπόρος να ήταν ο Ρωμαίος Λουκρήτιος με το μακρύ διδακτικό του ποίημα De rerum natura, γραμμένο τον 1ο αιώνα π.Χ., το οποίο περιλαμβάνει στοιχεία κοσμολογίας, ατομισμού και βιολογίας.
«Οι επιστήμονες χρειάστηκαν πολύ συχνά να καταφύγουν σε μεταφορές για να περιγράψουν τις ανακαλύψεις τους, όπως οι παράλληλες γραμμές που συναντιούνται στο άπειρο», προσθέτει ο Carrasco. Για παράδειγμα, η λέξη quark, η οποία χρησιμοποιείται για να περιγράψει έναν τύπο θεμελιώδους σωματιδίου που συνθέτει το σύμπαν, προέρχεται από το ποιητικό μυθιστόρημα Finnegans Wake (1939) του Τζέιμς Τζόις.
Πηγή: El País
