Για το καθεστώς έκτακτης ανάγκης στην Τουρκία:

Βασικό στοιχείο που επηρεάζει τις πρόωρες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές στην Τουρκία είναι η εφαρμογή του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης που ισχύει από τις 20 Ιουλίου 2016 μέχρι και σήμερα. Μέχρι και το τέλος Δεκεμβρίου 2017 εκδόθηκαν συνολικά 30 κυβερνητικά διατάγματα που αποτελούνται από 1.194 διαφορετικά άρθρα, μέσα από τα οποία επιβλήθηκαν αλλαγές σε 1000 άρθρα υφιστάμενων νόμων.

Του Νίκου Μούδουρου

Από τις 20 Ιουλίου 2016 μέχρι και τα τέλη Σεπτεμβρίου 2017, συνολικά 111.588 άτομα απολύθηκαν από τον δημόσιο τομέα, δεν έχουν κανένα δικαίωμα εργοδότησης στο δημόσιο τομέα και στερούνται του διαβατηρίου τους[1]. Μεταξύ αυτών είναι 5.822 ακαδημαϊκοί και 33.337 δάσκαλοι και καθηγητές μέσης εκπαίδευσης.

Μέχρι και το Δεκέμβριο του 2017 απαγορεύτηκε η λειτουργία 19 συνδικαλιστικών οργανώσεων και 148 δημοσιογραφικών οργανισμών και εκδοτικών οίκων. Την ίδια περίοδο απαγορεύτηκε η λειτουργία 49 ιδιωτικών νοσηλευτηρίων/ιατρείων, 2.271 ιδιωτικών εκπαιδευτικών οργανισμών, 1.427 οργανώσεων/ενώσεων και 15 ιδιωτικών ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Μέχρι και το Σεπτέμβριο του 2017, συνολικά 1.022 ιδιωτικές επιχειρήσεις πέρασαν στον έλεγχο του κράτους με το διορισμό κρατικού επιτρόπου. Η αξία τους υπολογίστηκε στα 47 δισεκατομμύρια τουρκικές λίρες και σε αυτές εργάζονται 49.928 άτομα, στα οποία απαγορεύτηκε η συνδικαλιστική οργάνωση.

Η κρατική καταστολή μέσα από το καθεστώς έκτακτης ανάγκης είναι ιδιαίτερα έντονη σε ό,τι αφορά στο κουρδικό πολιτικό κίνημα. Από το Νοέμβριο του 2016 μέχρι σήμερα, 9 βουλευτές του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP) είναι κρατούμενοι. Μεταξύ αυτών είναι και ο πρώην ηγέτης του κόμματος και σημερινός υποψήφιος του HDP για τις προεδρικές, Selahattin Demirtaş. Το ίδιο συμβαίνει και με 68 δημάρχους εκλεγμένους με το κόμμα. Σε συνολικά 94 δήμους που επικρατεί το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών, διορίστηκε κρατικός επίτροπος και εκδιώχθηκαν οι εκλεγμένοι.

Ο αριθμός των ψηφοφόρων στις εκλογές της 24^ης Ιουνίου είναι:

Σύνολο: 59.391.328

Εσωτερικό: 56.342.263

Εξωτερικό: 3.049.065

Νέοι ψηφοφόροι: 1.650.171

[…]

Νέα στοιχεία για τις εκλογές της 24^ης Ιουνίου 2018:

Όπως είναι γνωστό στις 24 Ιουνίου 2018 θα διεξαχθούν ταυτόχρονα οι βουλευτικές και οι προεδρικές εκλογές στην Τουρκία. Στη βάση αυτών των εκλογών ολοκληρώνεται η υιοθέτηση του νέου πολιτεύματος της προεδρικής δημοκρατίας, το οποίο εγκρίθηκε στο δημοψήφισμα του Απριλίου 2017.

Συνεπώς οι ψηφοφόροι θα καθορίσουν ταυτόχρονα τη νομοθετική (Εθνοσυνέλευση) και την εκτελεστική (Προεδρία) εξουσία της χώρας. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας και οι δυναμικές που προκύπτουν από αυτή την ταύτιση θα είναι σημαντικές για την επόμενη περίοδο που ξεκινά για την Τουρκία.

Στη βάση του νέου εκλογικού νόμου, θα υπάρχουν δύο ψηφοδέλτια. Το ένα θα είναι το ψηφοδέλτιο των προεδρικών εκλογών, πάνω στο οποίο θα υπάρχουν οι έξι υποψήφιοι. Το δεύτερο ψηφοδέλτιο θα είναι των βουλευτικών εκλογών και σε αυτό θα υπάρχουν τα κόμματα και οι κομματικές συμμαχίες. Παρόλο που θα ψηφοδέλτια θα είναι δύο, εντούτοις με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος ο κάθε ψηφοφόρος θα τοποθετεί τα δύο ψηφοδέλτια στον ίδιο φάκελο, τον οποίο και θα ρίχνει στην κάλπη.

Η καταμέτρηση θα ξεκινήσει με την ψηφοφορία για την εκλογή του Προέδρου και σε περίπτωση που δεν υπάρχει υποψήφιος που να εξασφαλίσει ποσοστό άνω του 50%, τότε θα διεξαχθεί δεύτερος γύρος στις 8 Ιουλίου 2018. Οι υποψήφιοι στις προεδρικές εκλογές, σύμφωνα με τη σειρά τους στο ψηφοδέλτιο είναι: Muharrem İnce, Meral Akşener, Recep Tayyip Erdoğan, Selahattin Demirtaş, Temel Karamollaoğlu, Doğu Perinçek.

Κομματικές συμμαχίες:

Οι κομματικές συμμαχίες θεσπίστηκαν για πρώτη φορά για τις εκλογές του Ιουνίου 2018. Προηγουμένως δεν επιτρεπόταν από τον εκλογικό νόμο η συγκρότηση συμμαχίας κομμάτων για την Εθνοσυνέλευση. Οι κομματικές συμμαχίες αφορούν στις βουλευτικές εκλογές. Όπως είναι γνωστό στην Τουρκία ακόμα ισχύει το εκλογικό όριο του 10% που απαιτείται ούτως ώστε ένας κομματικός συνδυασμός να εισέλθει στην Εθνοσυνέλευση.

Το όριο αυτό συνεχίζει να ισχύει τόσο για τους αυτόνομους κομματικούς συνδυασμούς, όσο και για τις κομματικές συμμαχίες. Δηλαδή ένα κόμμα που δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει ποσοστό 10% και άνω δεν εισέρχεται στην Εθνοσυνέλευση. Κομματική συμμαχία από διαφορετικά κόμματα που δεν καταφέρνει να εξασφαλίσει ποσοστό 10% και άνω, επίσης δεν εισέρχεται στην Εθνοσυνέλευση. Ωστόσο εάν ένα κόμμα που βρίσκεται κάτω από το όριο του 10%, επέλεξε να ενταχθεί σε μια κομματική συμμαχία της οποίας τα γενικά ποσοστά ξεπερνούν το 10%, τότε αυτό το κόμμα δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα του εκλογικού ορίου και θα βρίσκεται στην Εθνοσυνέλευση.

Στις βουλευτικές της 24^ης Ιουνίου 2018 υπάρχουν δύο εκλογικές συμμαχίες:

• Η Συμμαχία του Λαού (Cumhur İttifakı): Αποτελείται από το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP). Σε αυτή τη συμμαχία συμμετέχει επίσης και το Κόμμα Μεγάλης Ενότητας (BBP –  Büyük Birlik Partisi), το οποίο όμως εντάχθηκε με 18 υποψηφιότητες στο ψηφοδέλτιο του ΑΚΡ. Το BBP προέχεται από διάσπαση του MHP τη δεκαετία του 1990.
• Η Συμμαχία του Έθνους (Millet İttifakı): Αποτελείται από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το Καλό Κόμμα  (İYİ Parti, με πρόεδρο την Meral Akşener) και το Κόμμα Ευδαιμονίας (Saadet Partisi).

Το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) έμεινε εκτός κομματικών συμμαχιών. Συμμετέχει αυτόνομα στις εκλογές της 24^ηςΙουνίου και η εξέλιξη αυτή αποτελεί ίσως το σημαντικότερο πολιτικό ζήτημα, τόσο για την κατάσταση στην Τουρκία σήμερα, όσο και για το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών.

Εξαιτίας της επιρροής που έχει ανάμεσα στον κουρδικό πληθυσμό της Τουρκίας, σε περίπτωση που δεν καταφέρει να ξεπεράσει το όριο του 10%, τότε οι έδρες θα μεταφερθούν αυτόματα στο δεύτερο σε ποσοστό κόμμα των περιοχών αυτών που είναι το ΑΚΡ.

Με αυτό τον τρόπο υπάρχει η πιθανότητα το ΑΚΡ να κερδίσει ακόμα 50-60 έδρες και υπολογίζεται ότι έτσι θα καταφέρει να ξεπεράσει το ερώτημα που υπάρχει σε σχέση με την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Αντίθετα εάν το HDP καταφέρει να ξεπεράσει το όριο το 10% τότε αυξάνονται οι πιθανότητες για την κομματική συμμαχία AKP-MHP να απωλέσει την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία.

Η καταμέτρηση των ψήφων στις βουλευτικές εκλογές:

Εξαιτίας του προεδρικού συστήματος και του νέου εκλογικού νόμου, η καταμέτρηση των αποτελεσμάτων των βουλευτικών εκλογών θα είναι διαφορετική από προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις στην Τουρκία. Συγκεκριμένα, οι ψηφοφόροι έχουν δικαίωμα να κάνουν τρεις διαφορετικές επιλογές στο ψηφοδέλτιο των βουλευτικών εκλογών: Να ψηφίσουν μόνο το κόμμα (που συμμετέχει ή όχι σε συμμαχία). Να ψηφίσουν το κόμμα και τη συμμαχία στην οποία συμμετέχει. Να ψηφίσουν μόνο τη συμμαχία που επιθυμούν, χωρίς απαραιτήτως να ψηφίσουν κόμμα εντός της συμμαχίας.

Η καταμέτρηση θα γίνει ως εξής: Για παράδειγμα υπάρχει η «Συμμαχία Χ» που αποτελείται από το «Κόμμα Α» και «Κόμμα Β». Το «Κόμμα Α» έλαβε 30%, το «Κόμμα Β» έλαβε 20% και η «Συμμαχία Χ» έλαβε 10%. Στο αποτέλεσμα της «Συμμαχίας Χ» θα καταγραφεί το σύνολο των ποσοστών, δηλαδή το 60%. Οι έδρες αυτής της συμμαχίας που θα αντιστοιχούν στο 60%, θα διαμοιραστούν αργότερα μεταξύ των δύο κομμάτων που την συναποτελούν. Όμως το 10% που πήρε η «Συμμαχία Χ», θα διαμοιραστεί μεταξύ του «Κόμματος Α» και «Κόμματος Β» αναλόγως των αυτόνομων τους ποσοστών. Δηλαδή το «Κόμμα Α» θα πάρει το 6% (του 10%) και το «Κόμμα Β» θα πάρει το 4% (του 10%). Με αυτό τον τρόπο οι έδρες του «Κόμματος Α» θα είναι στη βάση του 36% και του «Κόμματος Β» στη βάση του 24%.

Τα νέα αριθμητικά στοιχεία του προεδρικού συστήματος στην Εθνοσυνέλευση:

• Οι έδρες της Εθνοσυνέλευσης αυξάνονται από 550 σε 600.
• Για την λήψη απόφασης από 139 έδρες τώρα απαιτούνται 151 έδρες.
• Για την έναρξη συνόδου της Εθνοσυνέλευσης από 184 έδρες, τώρα απαιτούνται 200.
• Η απλή πλειοψηφία από 276 έδρες, τώρα γίνεται 301.
• Για παραπομπή συνταγματικής αλλαγής σε δημοψήφισμα από 330 έδρες, τώρα χρειάζονται 360.
• Για συνταγματική αλλαγή εντός Εθνοσυνέλευσης από 367 έδρες, τώρα απαιτούνται 400.

[1] İnsan Hakları Ortak Platformu, OLAĞANÜSTÜ HAL TEDBİR VE DÜZENLEMELERİ, 18.9.2017, σελ. 15.

To άρθρο δημοσιεύτηκε στο anatolikotera.wordpress, στις 8 Ιουνίου 2018.

Για τον συγγραφέα

Ο Νίκος Μούδουρος είναι Διδάκτωρ Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Ο μετασχηματισμός της Τουρκίας: από την κεμαλική κυριαρχία στον “ισλαμικό” νεοφιλελευθερισμό (2012, εκδόσεις Αλεξάνδρεια).