Η τέχνη του δρόμου –τα γκράφιτι, τα στένσιλ, τα μουράλ και οι δημόσιες καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις– είναι πια ένα δυναμικό ρεύμα που μετατρέπει σε δικό του καμβά την πόλη και τους τοίχους της. Κάποιοι την αποκαλούν τον εφήμερο καθρέφτη της κίνησης της εποχής.

Ο Ρον Ίνγκλις (Ron English), ένας από τους γνωστότερους καλλιτέχνες τέχνης του δρόμου, υποστηρίζει ότι δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι μόνιμη.

Όπως έχει πει σε μια συνέντευξή του στη Huffington Post, τα έργα μπορεί να καταστρέφονται, πάνω τους να φτιάχνονται άλλα και οι τοίχοι διαρκώς να αλλάζουν μαζί με την κοινωνία και την κοινωνική συνείδηση. Είναι μια ζωντανή διαδικασία.

Οι πρώιμες μορφές της σύγχρονης τέχνης του δρόμου εμφανίστηκαν τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 από συμμορίες που αποτύπωναν το σήμα τους σε βαγόνια τρένων και σε τοίχους. Ο Bojan Marić, ειδικός σε ζητήματα φιλοσοφίας και ιστορίας της τέχνης, εντοπίζει την αποφασιστική στροφή για την τέχνη του δρόμου στις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Τότε, μια γενιά νέων ανθρώπων, παίρνοντας «τη μάχη του νοήματος» στα χέρια της, οικειοποιήθηκε αυτή τη μορφή καλλιτεχνικής έκφρασης για να τοποθετηθεί –συχνά με τρόπο ανατρεπτικό– στα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής της.

Παρά το γεγονός ότι η τέχνη του δρόμου παραμένει ακόμα σε μεγάλο βαθμό μη νομιμοποιημένη, η εξίσωσή της με τον βανδαλισμό και η προσπάθεια να εξαλειφθεί από το δημόσιο πρόσωπο της πόλης δεν έχουν πια την ίδια κοινωνική απήχηση με τις εποχές της πρώτης εμφάνισής της.

Τα έργα του Banksy, της Bambi, τoυ Steve Powers, της Lady Pink, τoυ Basquiat, της Kashink και άλλων αποτελούν σημεία αναφοράς στην πόλη, που λειτουργούν ως καλλιτεχνικές δημιουργίες-σχόλια σε συνομιλία με κάθε περαστικό, έξω από τους τοίχους των εκθεσιακών χώρων και των γκαλερί. Για αυτό και για πολλούς αποτελούν μέρος της σύγχρονης αστικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Καθώς η τέχνη του δρόμου αποκτά ολοένα και περισσότερους φίλους, τα καλοκαιρινά φεστιβάλ σε συγκεκριμένα σημεία των πόλεων γίνονται τόπος συνάντησης καλλιτεχνών και κοινού, εξασφαλίζοντας συχνά και την υποστήριξη τοπικών θεσμών και κινήσεων.

Chale Wote, Τζέιμς Τάουν, Γκάνα

Το φεστιβάλ τέχνης του δρόμου που διοργανώνεται κάθε καλοκαίρι από το 2011 στο ιστορικό λιμάνι της Γκάνας, στην πρωτεύουσα Άκρα, στοχεύει στην επανασύνδεση της κοινότητας με την τέχνη, που στο αποικιακό παρελθόν της χώρας αποτελούσε προνόμιο των ελίτ και των πλουσίων, όπως υποστηρίζουν οι διοργανωτές του.

Αποτελεί μια εναλλακτική πλατφόρμα συνάντησης καλλιτεχνών από την Γκάνα αλλά και από όλο τον κόσμο, με δημιουργίες που επανερμηνεύουν τους μύθους και τις παραδόσεις της χώρας. Φέτος η θεματική του είναι το «Spirit Robot». Οι καλλιτέχνες καλούνται να κατασκευάσουν όλοι μαζί ένα κοινό αρχιτεκτόνημα στον δημόσιο χώρο, ένα σύγχρονο, τεχνολογικά προηγμένο «ιερό» ως «αντίδοτο στον ρατσισμό, την αποξένωση και την υποταγή και ως τρόπο δημιουργίας νέων ιστοριών, τέχνης και γνώσης».

Bloop, Ίμπιζα, Ισπανία

Αυτή η ισπανική γιορτή, που ξεκινά από τα μέσα Ιουλίου και διαρκεί ένα μήνα, κινείται σε διαδραστική λογική, με σύνθημα «η τέχνη είναι για όλους». Κάθε χρονιά έχει τη δική της θεματική και το κοινό συμμετέχει κατά τη διάρκεια της δημιουργίας των θεμάτων. Τις προηγούμενες χρονιές τα θέματα ήταν «Εμφάνιση», «Έλεγχος», «Αλαζονεία», «Παράλληλα Σύμπαντα», ενώ φέτος ο τίτλος του φεστιβάλ είναι «Χωρίς Φόβο».

MURAL Festival, Μόντρεαλ, Καναδάς

Το Mural Festival στον Καναδά αυτoπροσδιορίζεται ως το σημείο συνάντησης των καλλιτεχνών αστικής τέχνης της Βόρειας Αμερικής, με στόχο τον εκδημοκρατισμό της. Το κοινό μπορεί να παρακολουθήσει τη δημιουργία των έργων σε πραγματικό χρόνο και πραγματοποιείται κάθε χρόνο από το 2013.

M.U.R, Μπορντό, Γαλλία

Η ένωση Pôle Magnetic στο Μπορντό της Γαλλίας οργανώνει κάθε χρόνο από το 2014 ένα φεστιβάλ έκφρασης στο αστικό τοπίο της πόλης. Χρησιμοποιώντας έναν μεγάλο τοίχο όπου κανονικά υπάρχουν διαφημιστικές αφίσες, οι καλλιτέχνες δημιουργούν διαφορετικά θέματα.

Upfest, Μπρίστολ, Αγγλία

Το Μπρίστολ θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα κέντρα τέχνης του δρόμου, όπου συναντιούνται καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και διασταυρώνονται διαφορετικές τεχνοτροπίες. Το φεστιβάλ που γίνεται κάθε χρόνο έχει μεγάλη προσέλευση και το 2015 συγκέντρωσε 300 καλλιτέχνες και 30.000 επισκέπτες.