Μια όχι και τόσο αθώα συνέντευξη παραχώρησε ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ (Jens Stoltenberg), στη βρετανική εφημερίδα The Guardian, όπου μεταξύ άλλων τόνισε ότι «η παγκόσμια ασφάλεια βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο σήμερα από ό,τι πριν από μία γενεά» (The world is more dangerous today than it has been in a generation).

Του Χρήστου Ηρακλείδη

Η φράση αυτή και το κείμενο που τη συνοδεύει, που βασίζονται στις δηλώσεις που έγιναν από τα επίσημα χείλη όχι κάποιου εκπροσώπου εθνικού κράτους, αλλά του επικεφαλής ενός στρατιωτικού οργανισμού –κάποιος θα υποστηρίξει και πολιτικού– η παρουσία του οποίου ενισχύθηκε περαιτέρω μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αναφέρονται ουσιαστικά σε δύο συν έναν βασικούς παράγοντες που χαρακτηρίζονται ως «απειλές» για την ισορροπία ισχύος: τη ρωσική διεκδικητική πολιτική, τις απειλές του Κιμ Γιονγκ Ουν (όπλα μαζικής καταστροφής, Κίνα και γεωπολιτική ισορροπία στην Νοτιοανατολική Ασία) και το ζήτημα της τρομοκρατίας. Αυτά είναι τα ζητήματα που, σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΝΑΤΟ, καθιστούν τον σημερινό κόσμο πιο επικίνδυνο.

Όσον αφορά το καθεστώς της Βόρειας Κορέας και τις πυραυλικές δοκιμές έχουν γραφτεί πολλά το τελευταίο διάστημα, με δεδομένο τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα γεωπολιτικά στρατηγικά συμφέροντα των εμπλεκόμενων πλευρών στη Νοτιοανατολική Ασία και οι μεταξύ τους αντιπαρέθεσες.

Ο ίδιος ο Γ. Στόλτενμπεργκ υποστηρίζει πως «το σημαντικό είναι να φτιάξουμε μια κατάσταση όπου θα μπορούμε να βρούμε μια πολιτική λύση στην κρίση», σημειώνοντας, όμως, στην συνέχεια ότι «[…] η Νότια Κορέα και σε ένα βαθμό Ιαπωνία έχουν το δικαίωμα να υπερασπιστούν [στρατιωτικά] τον εαυτό τους και υποστηρίζω επίσης την παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ στην Κορέα».

Αναφορικά με τη ρωσική πολιτική, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ αναφέρεται στη ρωσική στρατιωτική άσκηση Zapad 2017, που, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, πρόκειται για τη μεγαλύτερη στρατιωτική άσκηση από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, με συμμετοχή 100.000 στρατιωτών, προσωπικού ασφαλείας, αξιωματούχων κ.λπ. στην περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας στο ρωσικό Καλινινγκράντ. Αυτές τις εκτιμήσεις διαψεύδει η ρωσική πλευρά. Ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ υποστηρίζει ότι ενώ η Βορειοατλαντική συμμαχία πάντοτε επέτρεπε την εξέταση παρόμοιων στρατιωτικών ασκήσεων, η Μόσχα δεν δίνει πρόσβαση σε παρατηρητές κατά την διάρκεια ασκήσεων μετά το 1991.

Έχει σημασία όμως να τονιστεί το εξής. Μια απειλή για την παγκόσμια ισορροπία δεν αποτελούν μόνο αναθεωρητικές πολιτικές του «άξονα του κακού», αλλά και οι αδυναμίες και αξιώσεις συμφερόντων του δεύτερου ή τρίτου πόλου, σε ένα υποτιθέμενο πολυπολικό σύστημα.

Με απλά λόγια, απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια μπορεί να αποτελούν επίσης και οι κινήσεις οποιουδήποτε συνασπισμού δυνάμεων. Η αυτοκριτική, άλλωστε, είναι ένας βασικός όρος για την παγκόσμια ασφάλεια.

Στο κείμενο που αναρτήθηκε στη βρετανική εφημερίδα απουσιάζει κάποια σχετική αυτοκριτική αν και έμμεσα υπάρχουν αιχμές στο πρόσωπο του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντ. Τραμπ. Αυτή η έμμεση κριτική είναι ίσως αναμενόμενη, καθώς ο ίδιος ο Γ. Στόλτενμπεργκ (πρώην Πρωθυπουργός της Νορβηγίας, στο ΝΑΤΟ από το 2014) είχε στενή συνεργασία με τον Μπαράκ Ομπάμα, και εμπίπτει στο γενικότερο κλίμα επικοινωνιακής (αντ-)επίθεσης στον νέο Πρόεδρο από διάφορους πόλους.

Γιατί όμως δεν είναι αθώα η συγκεκριμένη συνέντευξη;

Πρώτον, γιατί περιγράφεται ως κοινή απειλή η αντιπαράθεση με τη Ρωσία και την Κίνα, μια εκτίμηση που βασίζεται κατά βάση σε καθαρά γεωπολιτικά συμφέροντα (βλ. ανατολική Ευρώπη, αντιπυραυλική άμυνα, Ουκρανία κ.λπ. από τη μια πλευρά και από την άλλη Βόρεια Κορέα, παρουσία Κίνας). Παράγεται, επομένως, η ταύτιση δύο κρατών και δύο περιοχών σε έναν ενιαίο κίνδυνο. Δεύτερον, στο κείμενο που παρουσιάζεται δεν υπάρχει καταλογισμός ευθυνών στην πλευρά των δυτικών πόλων εξουσίας ή αναγνώριση πολιτικοοικονομικής αδυναμίας και έλλειψη συντονισμού.

Από αυτά προκύπτει η απουσία οποιουδήποτε κλίματος προσέγγισης μεταξύ των ισχυρότερων μερών του συστήματος, με εξαίρεση ίσως το ζήτημα της τρομοκρατίας. Η δημιουργία ζωνών αντιπαράθεσης συμφερόντων, όπου δεν υπάρχει διέξοδο αποτελεί μια πραγματική απειλή.

Για αυτόν επομένως τον λόγο ο κόσμος βρίσκεται σε μεγαλύτερο κίνδυνο από ό, τι μια γενιά πριν, και όχι εξαιτίας κάποιου κακού καθεστώτος.