Ολοκληρώθηκε η πολυσυζητημένη επίσκεψη του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην αμερικάνικη πρωτεύουσα, αφήνοντας πίσω της πολλές νέες ερωτήσεις αλλά και σκέψεις σχετικά για το μέλλον της Τουρκίας. Σύμφωνα με πολυάριθμες αναλύσεις, ο ηγέτης του ΑΚΡ κατάφερε να μην κερδίσει πολιτικά τίποτα από αυτή την επίσκεψη. Το μοναδικό κέρδος που θα μπορούσε να επικαλεστεί κανείς είναι ότι θα επιταχυνθεί η απομόνωση των τουρκικών πολιτικών δυνάμεων όλο και περισσότερα στον βάλτο της Μέσης Ανατολής, κάτι που ομολόγησε ο ίδιος με την έκφραση «καλορίζικο».

Του Μουράτ Ισσί

 Ο τρόπος επίσκεψης, ο τρόπος καλωσορίσματος στις ΗΠΑ και οι δημόσιες δηλώσεις των δύο πλευρών αποδεικνύουν για άλλη μια φορά τη διαφορά των δυτικών και των δήθεν δυτικών χωρών. Φυσικά ο δυτικός δεν εμφανίζεται μονάχα με το ντύσιμο, τα λόγια, τη μίμηση των άλλων ηγετών και τη χρησιμοποίηση των νέων τεχνολογιών, αλλά με τη συνειδητή κατανόηση της δυτικής φιλοσοφίας και την εφαρμογή της έννοιας του ατόμου σε όλο το φάσμα της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής, κάτι που δεν υπάρχει στην ταυτότητα της νέας Τουρκίας.

Η ανακοίνωση της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τον εξοπλισμό των Δημοκρατικών Δυνάμεων της Συρίας/ΔΔΣ με βαρύ οπλισμό, πριν ακόμα ανέβει στην Αμερική ο Ερντογάν, ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στον ίδιο για να μην ανέβει. Η μεγαλομανία και η κουρδοφοβία, που εκφράζονται με το πείσμα του Ερντογάν να εμποδίσει κάθε είδους βήμα των Κούρδων, δεν αφήνουν την Τουρκία του ΑΚΡ να συμπεριφερθεί λογικά.

Όπως έγραφαν οι κουρδικές εφημερίδες, «ο Ερντογάν μιλούσε για την YPG, αλλά ο Tραμπ έλεγε για τον πόλεμο της Κορέας». Και το πιο σημαντικό που πρέπει να παρατηρήσει κανείς είναι ότι την ώρα της συζήτησης των δύο ηγετών ο Ειδικός Απεσταλμένος των ΗΠΑ κατά του Αγώνα του Ισλαμικού Κράτους ήταν μαζί με τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας στη Ροζαβά.

Όπως είχα αναφέρει σε προηγούμενο άρθρο μου, οι τοίχοι θα σηκωθούν στα σύνορα των Κουρδιστάν, αν οι υπερδυνάμεις συνεργαστούν τακτικά με τους Κούρδους στη Συρία, κάτι που πραγματοποιείται. Η Τουρκία φαίνεται ότι, μη μπορώντας να εμποδίσει την νέα κρατική μορφή των Κούρδων της Συρίας, παρηγορείται με τους Τοίχους της Ντροπής. Ύστερα από την ολοκλήρωση της τοποθέτησης των τοίχων της ντροπής (τα έτοιμα μπετά) στα τουρκό-συριακά σύνορα, ξεκίνησαν να κατασκευάζονται ανάλογοι τοίχοι, μετά τα μέσα Μαΐου, στα ιρανό-τουρκικά σύνορα.

Τα παλιά αυτοκρατορικά όρια των Οθωμανών-Σαφαβίδων ονομάστηκαν αργότερα ιρανό-τουρκικά εθνικά σύνορα και στις μέρες μας, πρώτη φορά μετά το 1639 όπου οριοθετήθηκαν ως πρωτόκολλο συνέχειας της Συνθήκης Κασρ-ι Σιρίν, θα κλειστούν με τοίχους και θα ναρκοθετηθούν.

Τα τουρκό-ιρακινά σύνορα ακόμη δεν έχουν χτιστεί με τοίχους διότι α) η περιοχή του βορείου Ιράκ (Νότιο Κουρδιστάν) αποτελεί νούμερο-ένα επικίνδυνη περιοχή για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας, καθώς εκεί βρίσκονται τα βασικά στρατόπεδα του ΡΚΚ, β) σε λίγο θα ξεκινήσει η ογκώδης τουρκική στρατιωτική επιχείρηση κατά των ανταρτών του ΡΚΚ στο Νότιο Κουρδιστάν, γ) οι τοίχοι εμποδίζουν το πέρασμα των τεθωρακισμένων στις στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Τα εσωτερικά τεχνητά σύνορα του Κουρδιστάν, που χωρίζουν τον κουρδικό γεωγραφικό χώρο σε τέσσερα κομμάτια, μεταμορφώνονται σε πραγματικά, αληθινά, αισθητά σύνορα με τη συνεννόηση των τουρκό-ιρανικών αρχών. Με την ολοκλήρωση των τοίχων ντροπής των τουρκό-ιρανικών συνόρων, σχεδόν όλα τα χερσαία σύνορα της Τουρκίας θα είναι κλεισμένα με τοίχους, θυμίζοντας τα συρματοπλέγματα των ελληνο-τουρκικών χερσαίων συνόρων.

Πρώτον: Μια κλεισμένη Τουρκία με τους τοίχους δεν μπορεί να προφυλαχθεί, όσο διατηρούνται ορισμένα χαρακτηριστικά στο μυαλό των τουρκικών αρχών. Οι εσωτερικές αντιδημοκρατικές μορφές διοίκησης, όπως ο αυταρχισμός, καθώς και οι νέο-οθωμανικές διεκδικήσεις που προσβλέπουν στα φανταστικά όρια του τουρκικού κόκκινου μήλου –όπως τόνισε πρόσφατα ο Ερντογάν «τα σύνορα της Τουρκίας δεν είναι μονάχα 783.356 χλμ2»– αλλά και τα επίμονα οικονομικά προβλήματα, είναι ενδείξεις μιας σκοτεινής μελλοντικής Τουρκίας.

Δεύτερον: Η στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ στους Κούρδους και η εμφάνιση της ρωσικής σημαίας ακριβώς στα σύνορα του καντονιού Αφρίν θα περιθωριοποιήσει πιο πολύ την Τουρκία στη Συρία. Ο Ερντογάν έλαβε πολύ καλά το μήνυμα ότι «συμφώνησαν ότι δεν συμφώνησαν» και ότι η επιχείρηση στην πόλη της Ράκα θα πραγματοποιηθεί με τους Κούρδους. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι σχέσεις των ΗΠΑ και της Ρωσίας με την Τουρκία θα διακοπούν. Κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Απλά το μήνυμα των δύο υπερδυνάμεων προς τον Ερντογάν ήταν το εξής: «Δεν κατάφερες τίποτα μέσα σε 5 χρόνια και τα προγράμματα που προτείνεις δεν είναι εφαρμόσιμα στις νέες καταστάσεις της Συρίας».

Τρίτον: Τα εδάφη που είναι υπό την διοίκηση των Κούρδων της Συρίας έχουν φτάσει πια το 20-25 % των συριακών εδαφών. Μια μορφή κρατικής οντότητας δεν είναι ένα όνειρο, αλλά ήδη υπάρχει. Η άμεση στρατιωτική βοήθεια προς τους Κούρδους χωρίς τη διαμεσολάβηση κανενός κράτους ή «δημόσιας αρχής» είναι πια de facto αναγνώριση της Δημοκρατικής Ομοσπονδίας της Βόρειας Συρίας από τις ΗΠΑ. Οι εκρηκτικές, απειλητικές δηλώσεις των τούρκων αξιωματικών της κυβέρνησης, αμέσως μετά την επίσκεψη στις ΗΠΑ, πρέπει να διαβαστούν στο πλαίσιο των δυναμικών που κινητοποιεί στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις το κεφάλαιο «ζήτημα του Κουρδιστάν». Η απομόνωση και περιθωριοποίηση του τουρκικού κατεστημένου θα αποτυπωθεί και στην εσωτερική πολιτική και μπορεί δυνάμει να επηρεάσει αρνητικά τις ελληνό-τουρκικές πολιτικές σχέσεις.

Τέταρτον: α) Η τελική επίθεση στην πρωτεύουσα του Ισλαμικού Κράτους ξεκίνησε και φαίνεται ότι οι επιθέσεις πραγματοποιούνται μονάχα με τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ και τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (ΔΔΣ). Αυτό σημαίνει ότι το ΡΚΚ κατάφερε να εμποδίσει την συμμετοχή των Τούρκων και Κούρδων του Μπαρζανί (Ροζ Πεσμεργάδες) με τις τακτικές του στην επιχείρηση Ράκα. Αμέσως μετά την κατάκτηση της πόλης Ράκα από τις ΔΔΣ θα ανακηρυχθεί άλλη μία κρατική οντότητα εντός της Συρίας στα χέρια των Κούρδων και των Αράβων. Η Δημοκρατική Ομοσπονδία της Ανατολικής Συρίας των Αράβων-Κούρδων-Αρμενίων-Ασσυριών θα δημιουργήσει πολλούς πονοκεφάλους στους Τούρκους, τους Ιρανούς και τους Ρώσους.

β) Οι τελευταίες επιθέσεις του Ισλαμικού Κράτους σε όλη την Ευρώπη, κυρίως στο Λονδίνο, και τα γεγονότα τις Φιλιππίνες μάς αποδεικνύουν ότι το Ισλαμικό Κράτος όσο πιέζεται από τους στρατούς στη Συρία και το Ιράκ, τόσο θα απασχολεί τις μυστικές οργανώσεις των κρατών σε όλο τον κόσμο. Στους δρόμους του Λονδίνου, έγιναν πραγματικότητα σκηνές της σειράς The Following. Είδαμε, έτσι, μια γενιά τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους στην Ευρώπη να ζουν μεν εντός της εποχής τους, αλλά να ανοίγουν ταυτόχρονα τη συζήτηση περί νεωτερικότητας-σαλαφισμού, στο πλαίσιο της ισλαμικής φιλοσοφίας.

Πέμπτoν: Όλες οι κουρδικές δυνάμεις του Ανατολικού Κουρδιστάν, χωρίς καμία εξαίρεση, κάλεσαν τους Κούρδους του Ιράν και τους δημοκράτες από όλους τους λαούς του Ιράν να μην πάνε στις κάλπες στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 19 Μαΐου 2017. Σύμφωνα με τις κουρδικές δυνάμεις, τα προγράμματα των υποψηφίων δεν εμπεριείχαν τίποτα νεότερο για το Ιράν, κυρίως για την κατάσταση του Κουρδιστάν, αλλά ήταν μια εσκεμμένη παγίδα του περίπλοκου ιρανικού πολιτικού συστήματος που αποσκοπεί την αναπαραγωγή του κατεστημένου με νέα πρόσωπα και δήθεν μεταρρυθμιστικά προγράμματα. Το ποσοστό της αποχής των Κούρδων έφτασε το 60%, αλλά η αντίδραση των ιρανικών αρχών για αυτή τη σιωπηλή αντίδραση των Κούρδων παραμένει άγνωστη.

Έκτoν: Η στρατιωτική βοήθεια και το άμεσο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τους Κούρδους θα έπρεπε να πραγματοποιηθεί μέσω των ευρωπαϊκών κρατών για την πολιτική ενδυνάμωση τους στη Μέση Ανατολή και απέναντι στην Τουρκία. Μια τέτοια κίνηση θα ενίσχυε τις μελλοντικές κούρδο-ευρωπαϊκές σχέσεις. Αλλά κάτι τέτοιο δεν υφίσταται διότι η ίδια Ευρώπη δεν στέκεται ενωμένη ενώπιον των ανοικτών απειλών της Τουρκίας, ενώ διστάζει και φοβάται από την πιθανή ροή των προσφύγων από την Τουρκία. Η πιθανή απόσυρση της γερμανικής δύναμης από το Ιντζιρλίκ προς μια τρίτη χώρα της Μέσης Ανατολής, δεν είναι μονάχα ένα νέο πλαίσιο των τουρκο-γερμανικών σχέσεων, αλλά αντικατοπτρίζει και την τόλμη του Ερντογάν απέναντι σε μια διστακτική Ευρώπη που δεν αντιδρά σύμφωνα με τις ιδρυτικές αρχές της.

Η Ευρώπη ευνοεί τις τουρκικές πολιτικές περί της ασφάλειας εντός της Ευρώπης, κλείνοντας τα μοναδικά ελεύθερα κουρδικά τηλεοπτικά κανάλια που αποδεικνύουν καθημερινά την πραγματική όψη του κράτους του Ερντογάν. Έτσι, πώς μπορεί να πείσει τον ίδιο της τον εαυτό να καταδικάσει τις αντιδημοκρατικές αυταρχικές πολιτικές, όπως του Ερντογάν και των τουρκικών παρακρατικών οργανώσεων;

Για τον συγγραφέα

Ο Μουράτ Ισσί είναι Διδάκτορας Ιστορίας, ΚΕΝΙ/ Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.