Ορισμένα λαϊκιστικά κόμματα στην Ευρώπη εκμεταλλεύονται το ξέσπασμα του κορωνοϊού –από τον οποίο έχουν νοσήσει σχεδόν 70.000 άνθρωποι και έχουν πεθάνει περισσότεροι από 1.700, κυρίως στην Κίνα– για να καλέσουν σε κλείσιμο των συνόρων και σε προσωρινή παύση της μετανάστευσης: τα δύο κεντρικά ζητήματα της ευρύτερης ατζέντας τους.
Της Carmen Paun
«Η ελεύθερη μετακίνηση αγαθών και ανθρώπων, οι μεταναστευτικές πολιτικές και ο αδύναμος έλεγχος στα σύνορα προφανώς επιτρέπουν τη ραγδαία εξάπλωση αυτού του τύπου ιού», κραύγασε η Αουρέλια Μπεϊνιέ, ευρωβουλευτής τoυ γαλλικού δεξιού κόμματος Εθνική Συσπείρωση (RN), κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης του Ευρωκοινοβουλίου, στις αρχές Φεβρουαρίου.
Η Μπεϊνιέ στη συνέχεια ρώτησε την Αντρέα Αμμόν, διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Ασθενειών (ECDC), αν θα έπρεπε η Ευρώπη να επανεισάγει συνοριακούς ελέγχους και να σταματήσει τη μετανάστευση, τουλάχιστον προσωρινά.
Απευθύνοντάς της ένα διπλωματικό «όχι», η Αμμόν είπε ότι το κλείσιμο της ζώνης Σένγκεν δεν θα είχε επιστημονική δικαιολόγηση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, επίσης, γνωμοδότησε κατά του περιορισμού των ταξιδιών και του εμπορίου, ενώ οι Υπουργοί Υγείας, που συναντήθηκαν στις Βρυξέλλες την προηγούμενη εβδομάδα (σ.τ.μ. στις 13 Φεβρουαρίου), συμφώνησαν ότι οποιαδήποτε ταξιδιωτικά μέτρα ληφθούν για τον έλεγχο της εξάπλωσης του ιού θα πρέπει να διασφαλίζουν την ελεύθερη μετακίνηση μέσα στην ΕΕ.
Όμως αυτά τα επιχειρήματα δεν έχουν αμβλύνει τη λαϊκιστική ρητορική, μεγάλο μέρος της οποίας στρέφεται ενάντια σε πολίτες κινεζικής καταγωγής.
Και ένα ακόμα καινούργιο αφήγημα: κάποια μέλη της ιταλικής Λέγκας και του λαϊκιστικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων έχουν αρχίσει να διασπείρουν ανησυχίες ότι ο ιός θα μπορούσε να εξαπλωθεί από τους αφρικανούς μετανάστες που έρχονται δια θαλάσσης στην Ευρώπη, λόγω των οικονομικών δεσμών της Αφρικής με την Κίνα.
Το ισπανικό ακροδεξιό κόμμα Vox ακολουθεί και αυτό το ρεύμα. Σύμφωνα με το περιοδικό Redacción Médica, αξιωματούχοι του κόμματος ζήτησαν από τη Μαδρίτη να κλείσει όλες τις πιθανές πύλες εισόδου από την Κίνα προς την Ισπανία. Οι συγκεκριμένοι αξιωματούχοι επικαλούνται ως πρότυπα την Ιταλία –που έλαβε το συγκεκριμένο μέτρο στα τέλη Ιανουαρίου– καθώς και τις ΗΠΑ, που απαγόρευσε την είσοδο σε όλους όσοι είχαν πιθανότητες να φέρουν τον ιό.
Ένα μέλος του Vox πήγε ακόμα παραπέρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αφού κινέζοι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι παγκολίνοι είναι πιθανό να είναι ένας ενδιάμεσος ξενιστής του κορωνοϊού, ο Φερνάντο Μαρτίνεθ Βιδάλ, ένας δημοτικός σύμβουλος του Vox στη Μαδρίτη, έγραψε στο Tweeter: «Αν χαθώ, μη με ψάξετε σε κινέζικο εστιατόριο».
Εν τω μεταξύ, οι άνθρωποι κινεζικής καταγωγής στην Ευρώπη βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα κύμα ερωτημάτων και καχυποψίας.
«Άνθρωποι στον δρόμο μάς κοιτούν με φόβο», λέει η Γκρέις Τσε, από τη βελγική πόλη Αντβέρπ, στην εφημερίδα De Morgen. Μια συμμαθήτρια της δεκάχρονης κόρης της την κατηγόρησε ότι ο ιός ήρθε από την ίδια, πρόσθεσε.
Ο Ράι Κβαν, ένας 27χρονος από το βορειοανατολική βελγική πόλη Μπόχολτ, είπε ότι ρωτήθηκε στο σούπερ-μάρκετ πόσες νυχτερίδες τρώει τον μήνα, αφότου το συγκεκριμένο ζώο συνδέθηκε με τον ιό.
Η Υπουργός Υγείας του Βελγίου Μάγκι ντε Μπλοκ κατήγγειλε αυτή τη διόγκωση του φόβου, στη συνάντηση των Υπουργών Υγείας στις Βρυξέλλες.
«Στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών αξιών, θα ήθελα να καλέσω σε συγκεκριμένη δράση ενάντια σε κάθε μορφή στιγματισμού ή ρατσισμού, συμπεριλαμβανομένου αυτού που μπορεί να εκδηλώνεται απέναντι σε κινεζικό ή ασιατικό πληθυσμό, στην Ευρωπαϊκή Ένωση», είπε η ίδια.
Στα συμπεράσματά τους, οι Υπουργοί Υγείας καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη-μέλη της ΕΕ να «προωθήσουν συντονισμένη, έγκυρη, έγκαιρη και συνεκτική πληροφόρηση και καθοδήγηση» στο κοινό, για να αντιμετωπιστεί η παραπληροφόρηση και η διάχυση ψευδών ειδήσεων, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε διάκριση.
Οι πολίτες κινεζικής καταγωγής αντιμετωπίζουν παρόμοια καχυποψία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στην Ιταλία, οι περιφερειάρχες τριών βόρειων περιοχών, όλοι τους μέλη της ακροδεξιάς Λέγκας, έστειλαν επιστολή στον Υπουργό Υγείας Ρομπέρτο Σπεράντζα, ζητώντας του να εφαρμόσει την 14ήμερη καραντίνα που ισχύει για τους ταξιδιώτες που έρχονται από την Κίνα και σε όλους τους κινέζους μαθητές.
«Ούτε θέλουμε να περιθωριοποιήσουμε [την κινέζικη κοινότητα], ούτε να πυροδοτήσουμε πολιτική διαμάχη», έγραψαν οι περιφερειάρχες του Φριούλι Βενέτσια Τζούλια, του Βενέτο και της Λομβαρδίας. «Προσπαθούμε απλώς να εκφράσουμε τις αγωνίες των γονιών των μαθητών», πρόσθεσαν οι ίδιοι.
Ο Σπεράντζα δεν έκανε δεκτό το αίτημά τους.
Για να αντιμετωπίσει αυτούς τους φόβους, ο Πρόεδρος της χώρας Σέρτζιο Ματαρέλαέκανε μια απροειδοποίητη επίσκεψη, νωρίτερα μέσα στο Φεβρουάριο, σε ένα δημοτικό σχολείο, στην περιοχή Εσκουιλίνο της Ρώμης, που έχει το μεγαλύτερο ποσοστό Κινέζων κατοίκων σε όλη την πόλη. «Η φιλία και η ειρήνη, είναι πολύ σημαντικά, και εσείς τα παιδιά, το γνωρίζετε», είπε στην τάξη, όπου οι μισοί μαθητές ήταν κινεζικής καταγωγής.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας ανέβασε στο Twitter το βίντεο της επίσκεψης του Ματαρέλα, σημειώνοντας ότι «ο φόβος είναι πολύ πιο τρομακτικός και μεταδοτικός από τον ιό», καλώντας ταυτόχρονα τις χώρες να εργαστούν από κοινού «αντί να κοιτάνε απλώς τη φωτιά να εξαπλώνεται στην άλλη όχθη του ποταμού ή να κάνουν τα πράγματα χειρότερα για αυτούς που βρίσκονται σε δυσκολία».
Παρ’ όλα αυτά, η Ιταλία εμμένει στην απόφασή της να είναι η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που έχει σταματήσει τις επιβατικές πτήσεις. Ο πρέσβης της Κίνας στην Ιταλία διαμαρτυρήθηκε για αυτή την κίνηση, σύμφωνα με δύο αξιωματούχους τους Υπουργείου Εξωτερικών, στη Ρώμη.
Ο Σπεράντζα υπερασπίστηκε το συγκεκριμένο μέτρο, μετά τη συνάντηση των Υπουργών Υγείας στις Βρυξέλλες, λέγοντας ότι αυτό έχει κρατήσει τη χώρα ασφαλέστερη. Ωστόσο, οι περισσότεροι από τους ομολόγους του δεν έδειξαν να πιστεύουν ότι μια τέτοια πολιτική θα προστατεύσει τους πολίτες τους καλύτερα από την υφιστάμενη. Η Τσεχία είναι η μόνη χώρα που ακολούθησε αυτόν τον δρόμο, στις 9 Φεβρουαρίου.
Στη Γαλλία, η επικεφαλής της Εθνικής Συσπείρωσης Μαρίν Λεπέν πρότεινε ανάλογους περιορισμούς στις πτήσεις. Χρησιμοποίησε, ωστόσο, λιγότερο σκληρή ρητορική, και κάλεσε τους Γάλλους να «παραμείνουν ευφυείς και αδελφικοί» και να μην μετατρέψουν «τους συμπολίτες κινεζικής καταγωγής» σε θύματα δυσπιστίας. Δεν σχετίζονται με τον κορωνοϊό, έγραψε η ίδια στο Twitter.
As μην ξεχνάμε την Αφρική
Οι κινεζικής καταγωγής άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που αντιμετωπίζονται ως ύποπτοι φορείς του ιού.
Σε μια συζήτηση στο ιταλικό κοινοβούλιο, στις 11 Φεβρουαρίου, η βουλευτής του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, Φρανσέσκα Γκαλίσια, ρώτησε τον Σπεράντζα αν οι αφρικανοί μετανάστες που έρχονται στην Ιταλία με πλοίο είναι πιθανό να κουβαλούν τον ιό, εξαιτίας των οικονομικών δεσμών ορισμένων αφρικανικών χωρών με την Κίνα.
«Πρέπει να το παρακολουθήσουμε και να το ιχνηλατήσουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή, δεδομένης της γεωγραφικής μας θέσης», απάντησε ο Σπεράντζα. Το σχόλιο αυτό έγινε προτού στην Αφρική επιβεβαιωθεί το πρώτο κρούσμα, που εντοπίστηκε στην Αίγυπτο.
Ο νότιος γείτονας της Ευρώπης παραμένει ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα. Διεθνείς και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στον τομέα της Υγείας ανησυχούν ότι το αδύναμο σύστημα Υγείας σε πολλές αφρικανικές χώρες δεν θα μπορέσει να φροντίσει ορθά τους νοσούντες, μια πιθανότητα που μπορεί να συμβάλει στην εξάπλωση του ιού.
«Έχουμε μια ευκαιρία [να ελέγξουμε τον ιό] χάρη στις προσπάθειες που έχουν γίνει από την Κίνα και από όλους εσάς, αλλά θα πρέπει τώρα να επενδύσουμε στις δυνατότητες των συστημάτων υγείας χωρών που μπορεί να αντιμετωπίσουν κίνδυνο», είπε ο εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για επείγουσες ιατρικές καταστάσεις, Μάικ Ράιαν, κατά τη διάρκεια βίντεο-κλήσης του προς τους Υπουργούς Υγείας της ΕΕ.
«Πιθανή μετάδοση του ιού σε αυτό το μέρος του κόσμου θα μπορούσε να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις», υποστήριξε ο Σπεράντζα, στην ίδια συνάντηση.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρωπαία Επίτροπος για την Υγεία, Στέλλα Κυριακίδη, είπε μετά τη συνάντηση ότι η ΕΕ θα ανταποκριθεί στο κάλεσμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για υποστήριξη των χωρών με εύθραυστο σύστημα Υγείας στην προσπάθειά τους να ελέγξουν τον ιό. Αλλά δεν είπε με ποιον τρόπο.
Η αλληλεγγύη είναι αυτό που χρειάζεται τώρα ο κόσμος για να αντιμετωπίσει τον ιό, είπε ο γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγιέσους, στο Συνέδριο Ασφαλείας του Μονάχου.
«Ο μεγαλύτερος εχθρός δεν είναι ο ίδιος ο ιός. Είναι το στίγμα που στρέφει τον έναν μας εναντίον του άλλου», είπε, προσθέτοντας ότι «πρέπει να σταματήσουμε το στίγμα και το μίσος!».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Politico, στις 18 Φεβρουαρίου 2020.
