Στις 5 Ιουλίου, ξεκίνησε η θεατρική περιοδεία της ομάδας «Βασίλισσες της Συρίας» στη Μεγάλη Βρετανία. Η ομάδα αποτελείται από 13 γυναίκες πρόσφυγες της Συρίας, που ζουν εκτοπισμένες στην Ιορδανία. Η παράσταση βασίζεται σε μια διασκευή της τραγωδίας του Ευριπίδη «Τρωάδες», όπου το αρχαίο κείμενο συνδέεται με τις πραγματικές μαρτυρίες των Σύριων γυναικών.
Η θεατρική παράσταση ανέβηκε για πρώτη φορά στο Αμμάν το 2013, με τη συμμετοχή 50 γυναικών προσφύγων, που δεν υπήρξαν ποτέ πριν ηθοποιοί. Μια από τις πρωταγωνίστριες, στο βίντεο παρουσίασης της παράστασης, περιγράφει: «Πάντοτε ονειρευόμουν να γίνω ηθοποιός. Δεν μπορώ να πιστέψω ότι έγινε πραγματικότητα. Κι όμως, αυτό συνέβη εξαιτίας όσων περνάει η χώρα μου. Δεν ήθελα να γίνει έτσι».
Το 2014 ακολούθησε το ομώνυμο ντοκιμαντέρ της Γιασμίν Φεντά (Yasmin Fedda), βασισμένο στις πρόβες της ομάδας μέχρι την πρώτη τους παράσταση. Το ντοκιμαντέρ τιμήθηκε με πολλά διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων το βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας Ντοκιμαντέρ για τον Αραβικό Κόσμο στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Αμπού Ντάμπι, και αφηγείται την εμπειρία των γυναικών και τη σημασία της παράστασης για τις ίδιες.
Στο φιλμ, αναφερόμενη στην αντιπολεμική τραγωδία του Ευριπίδη, μια από τις γυναίκες εξηγεί: «Το έργο μιλά για κάτι που είναι πραγματικό για εμάς. Είναι παράξενο το πώς η ιστορία επαναλαμβάνεται». Μια συμπρωταγωνίστριά της συνεχίζει: «Η Εκάβη είναι σαν κι εμένα. Έχασε τους αγαπημένους και την οικογένειά της. Ήταν κι αυτή βασίλισσα στο σπιτικό της, όπως κι εμείς. Η Εκάβη λέει “κάποτε διαφέντευα αυτόν τον τόπο και τώρα είμαι ένα τίποτα”. Αυτές είμαστε εμείς τώρα».
Στην παράσταση που θα περιοδεύσει για τρεις εβδομάδες σε θέατρα της Μεγάλης Βρετανίας, σε σκηνοθεσία της Ζόε Λάφερτι (Zoe Lafferty), οι πρωταγωνίστριες ανασύρουν και αφηγούνται τις πραγματικές εμπειρίες της βίας, του πολέμου, του εκτοπισμού και της απώλειας, ενώ συνηχούν αποσπάσματα της ευριπίδειας τραγωδίας.
Σε συνέντευξη Τύπου πριν από την πρεμιέρα της παράστασης η σκηνοθέτης εξηγεί: «Δεν είναι εύκολο να πάρεις κάποιες από τις πιο δύσκολες εμπειρίες που έχεις ζήσει ποτέ και να μιλήσεις για αυτές στη σκηνή. H αποφασιστικότητα και η περηφάνια με την οποία το έκαναν αυτές οι γυναίκες είναι πηγή έμπνευσης».
Το θέμα της σιωπής, όμως, αποτελεί ένα ακόμα θέμα της παράστασης, καθώς σε μια σκηνή οι γυναίκες προχωρούν κλείνοντας το στόμα με τα χέρια τους. Όπως γράφει η Χέδερ ΜακΡόμπι, σε μια παρουσίαση του έργου στο Open Democracy, η σιωπή αποτελεί και ένα πολύ πραγματικό ζήτημα, καθώς από τις 50 γυναίκες που αρχικά συμμετείχαν στο εγχείρημα, κάποιες αποχώρησαν ή δεν εμφανίζονται στη σκηνή, υπό τον φόβο των διώξεων.
Η παράσταση ξεκινά με τα εξής λόγια: «Δεν είμαστε εδώ για να σας διασκεδάσουμε ή για να τραγουδήσουμε ένα τραγούδι. Έχω έναν θυμό. Κι ένα μήνυμα για εσάς. Ήρθαμε από την Τροία των τωρινών καιρών· ή από κάπου χειρότερα. Χάσαμε τα πάντα».
Πέρα από τη διαχρονική δύναμη με την οποία οι Τρωάδες του Ευριπίδη προσφέρουν το πλαίσιο αναφοράς, πάνω στο οποίο αρθρώνονται οι αφηγήσεις των γυναικών, ο αρθρογράφος του Guardian Μάικλ Μπίλινγκτον, βλέποντας την παράσταση, επισημαίνει μια κρίσιμη διαφορά: «το εντυπωσιακό στοιχείο για τις σημερινές γυναίκες είναι η ανθεκτικότητά τους, η αποφασιστικότητά τους να ζήσουν και η παθιασμένη επιθυμία τους να επιστρέψουν κάποια μέρα στην πατρίδα τους.
Μιλούν για όλα όσα άφησαν πίσω: τη θέα από το μπαλκόνι, την κούνια στον κήπο, τον σχολικό έλεγχο του παιδιού. Και τις συνδέει η κοινή αγάπη τους για τη διαπεραστική μυρωδιά του γιασεμιού της Συρίας».
Και συνεχίζει: «αυτό το έργο αποκαλύπτει τον θυμό των γυναικών για τη συνθήκη του πρόσφυγα που τους επιβλήθηκε. Κάποια στιγμή, σκίζουν όλες μαζί τις φωτογραφίες ταυτοποίησής τους από τις Αρχές, που κρέμονται από τον λαιμό τους, για να μας θυμίσουν ότι είναι σύνθετες προσωπικότητες και όχι ένα “θέμα” ή ένα “πρόβλημα”».
