Και η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών βρίσκει γυναικείες οργανώσεις όλου του κόσμου, μαζί με μέλη της LGBTQ+ κοινότητας, στους δρόμους, όχι απλώς να γιορτάζουν, αλλά να επικαιροποιούν τις διεκδικήσεις της ισότητας, μέσα στα διαφορετικά εθνικά και κοινωνικά τους πλαίσια. Η κατάσταση των γυναικών και των queer ανθρώπων στην Παλαιστίνη, στην Ουκρανία, στο Αφγανιστάν, αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου, όπως και η έμφυλη βία σε κάθε γωνιά του πλανήτη, δείχνει ότι ο σεβασμός των δικαιωμάτων των γυναικών ως αυτονόητων ανθρώπινων δικαιωμάτων απέχει ακόμη πολύ από τα να αποτελεί κατακτημένη πραγματικότητα.
Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Σε ένα φεμινιστικό κίνημα που γίνεται όλο και περισσότερο παγκοσμιοποιημένο, αλλά και διαθεματικό, αυτό που αναδεικνύεται είναι ότι οι γυναικείες εμπειρίες είναι πολλαπλές και μη ομοιόμορφες, έχοντας ταυτόχρονα τη δυνατότητα να επικοινωνούν, να συνομιλούν και να διαμορφώνουν κοινές πολιτικές διεκδικήσεις παρά και μέσα από τις διαφορές τους.
Οι εμπειρίες των Παλαιστίνιων γυναικών αποτελούν φέτος το συμβολικό και ουσιαστικό σημείο στο οποίο εστιάζουν πολλές γυναικείες κινητοποιήσεις ανά τον κόσμο, αναδεικνύοντας ότι οι μορφές βίας, εκμετάλλευσης και κινδύνου που αντιμετωπίζουν εκείνες οι γυναίκες μέσα σε συνθήκες πολέμου μάς αφορούν όλες. Και μας πλήττουν όλες.
Έτσι, το σύνθημα για ένα τέλος στον πόλεμο της Γάζας θα διατρέξει τους κατάμεστους δρόμους πολλών πόλεων.
Αναγνωρίζοντας ότι οι γυναικείες εμπειρίες διαμορφώνονται από πολυπαραγοντικούς ταυτοτικούς προσδιορισμούς, όπως η φυλή, η θρησκεία, η ηλικία, η νευροδιαφορετικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, το σεξουαλικό υπόβαθρο, αλλά και από παράλληλα συστήματα εξουσίας και περιθωριοποίησης, όπως ο σεξισμός, η αποικιοκρατία, ο ρατσισμός, ο ικανοτισμός [ableism], οι γυναικείοι αγώνες σήμερα γίνονται όλο και πιο πολυφωνικοί όλο και πιο πολύμορφοι.
Γυναίκες των δυτικών κοινωνιών που ζουν σε υποτιθέμενα εξισωτικά θεσμικά πλαίσια, με υπόρρητες ή αποσιωπημένες έμφυλες διακρίσεις, συνδέονται και συνηχούν τα αιτήματα των Αφγανών, των Ιρανών, των Παλαιστίνιων, των Ουκρανών γυναικών, αλλά και των Ρομά, των μεταναστριών, των αναπήρων, των τρανς και των πολλαπλά αποκλεισμένων γυναικών μέσα στις ίδιες τις φιλελεύθερες δημοκρατίες.
Και ταυτόχρονα διερευνούν πώς συστήματα καταπίεσης και περιθωριοποίησης, που διαπλάθουν τόσο τις δικές τους κοινωνίες, όσο και την παγκόσμια κατανομή πόρων, πολέμων και συγκρούσεων, συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός κόσμου, που παραμένει βαθιά διαιρεμένος, βίαιος και απειλητικός όχι μόνο για τις γυναίκες αλλά και για ευρύτερες ομάδες ευάλωτου πληθυσμού.
Ο σημερινός φεμινισμός είναι, λοιπόν, ένας φεμινισμός συμμαχιών με ομάδες ανθρώπων που αναζητούν ισότητα μακριά από πατριαρχικές, αποικιακές και σεξιστικές δομές, και ταυτόχρονα ένας φεμινισμός που απαιτεί ειρήνη και ασφάλεια σε κάθε γωνιά του κόσμου.
Tιμώντας όσα έχουν κατακτηθεί, αλλά και διεκδικώντας αυτόν τον ορίζοντα της απόλυτης ισότητας και απελευθέρωσης για όλα τα μέλη μιας κοινωνίας, που παραμένει ακόμα μακρινος, το pass-world.gr αναδημοσιεύει ένα παλιότερο κείμενό του για την ιστορία της Παγκόσμιας Ημέρας Γυναικών.
Μιας ημέρας που παραπάνω από γιορτή είναι μια ημέρα ζωντανού αγώνα.
Η ιστορική πορεία της Νέας Υόρκης του 1908
Στις αρχές του 20ού αιώνα, το κίνημα των σουφραζετών και η διεκδίκησή τους για δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες αποκτά δυνατότερη φωνή και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Οι συνθήκες της εργασιακής ανισότητας που βιώνουν οι γυναίκες μέσα στην ανάπτυξη του βιομηχανικού κόσμου αρχίζουν να απασχολούν έντονα τις ομάδες των γυναικών.
Στις 8 Μαρτίου του 1908, 15.000 εργάτριες που εργάζονταν ως ράφτρες σε εργοστάσια της Νέας Υόρκης διαδήλωσαν στην πλατεία Rutgers Square του Μανχάταν, διεκδικώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας, καλύτερη αμοιβή και δικαίωμα ψήφου.
1909
Η ιστορική πορεία του Rutgers Square οδήγησε την επόμενη χρονιά σε μια διαδήλωση 30.000 γυναικών, που εργάζονταν στη βιομηχανία κατασκευής πουκαμίσων. Μέσα από αυτή τη διαδήλωση μπήκαν τα θεμέλια για τη δημιουργία των πρώτων συνδικάτων γυναικών εργατριών στις ΗΠΑ.
Εν τω μεταξύ, τα νέα για τους αγώνες των εργατριών των ΗΠΑ έφτασαν στην Ευρώπη, εμπνέοντας τις Ευρωπαίες φεμινίστριες που είχαν ιδρύσει ήδη από το 1907, με πρωτοβουλία της Γερμανίδας σοσιαλίστριας φεμινίστριας Κλάρα Ζέτκιν, τη Διεθνή Σοσιαλιστική Διάσκεψη Γυναικών.
1910
Tο 1910 πραγματοποιήθηκε στην Κοπεγχάγη η δεύτερη Διεθνής Διάσκεψη Εργαζόμενων Γυναικών. Η Κλάρα Ζέτκιν κατέθεσε την ιδέα μιας Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας. H Ζέτκιν πρότεινε κάθε χρόνο, σε κάθε χώρα να γιορτάζεται η «Ημέρα της Γυναίκας» ως ένας επιπλέον μοχλός πίεσης για τα δικαιώματα των γυναικών. Η πρόταση της Ζέτκιν έγινε ομόφωνα δεκτή στη Διάσκεψη.
Στη Διάσκεψη συμμετείχαν πάνω από 100 γυναίκες από 17 χώρες, που εκπροσωπούσαν συνδικάτα, σοσιαλιστικά κόμματα, συλλόγους εργαζομένων γυναικών. Μεταξύ των συμμετεχουσών ήταν και οι τρεις πρώτες γυναίκες που εκλέχθηκαν στο φινλανδικό κοινοβούλιο.
1911
Την επόμενη χρονιά από την Διάσκεψη της Κοπεγχάγης, η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας τιμήθηκε για πρώτη φορά στην Αυστρία, τη Δανία, τη Γερμανία και την Ελβετία, στις 19 Μαρτίου.
Με αιχμή το δικαίωμα των γυναικών να ψηφίζουν, να εργάζονται, να εκπαιδεύονται, να κατέχουν δημόσια αξιώματα, χιλιάδες γυναίκες συγκεντρώθηκαν στους πρώτους εορτασμούς της Ημέρας της Γυναίκας.
Λιγότερο από μια εβδομάδα αργότερα, στις 25 Μαρτίου, η τραγική πυρκαγιά στο εργοστάσιο παραγωγής ενδυμάτων Triangle Shirtwaist, στη Νέα Υόρκη, στοίχισε τη ζωή σε 140 εργαζόμενες, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν Ιταλίδες και Εβραίες μετανάστριες.
Το 1911 πραγματοποιήθηκε επίσης στις ΗΠΑ η εκστρατεία γυναικών «Ψωμί και Τριαντάφυλλα» για δίκαιους μισθούς και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Η ονομασία της εκστρατείας προήλθε από μια φράση της ακτιβίστριας Έλεν Τοντ, την οποία εμπνεύστηκε από ένα ποίημα του Τζέιμς Όπενχαιμ: η φράση έλεγε «αγωνιζόμαστε για το ψωμί, αλλά και για τριαντάφυλλα επίσης». H εκστρατεία οδήγησε το 1912 στη μεγάλη απεργία των εργαζόμενων στη κλωστοϋφαντουργία στο Λόρενς της Μασαχουσέτης.
1913-1914
Την παραμονή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, κάνοντας εκστρατεία για την ειρήνη, οι Ρωσίδες συμμετείχαν για πρώτη φορά στη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας στις 23 Φεβρουαρίου. Το 1914, γυναίκες σε όλη την Ευρώπη πραγματοποίησαν συγκεντρώσεις εναντίον του πολέμου.
Μία από αυτές τις συγκεντρώσεις ήταν και η διαδήλωση σουφραζετών στο Ηνωμένο Βασίλειο που κατευθυνόταν στην πλατεία Τραφάλγκαρ. Η Σύλβια Πάνκχερστ, ηγετική μορφή των σουφραζετών, συνελήφθη κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης πορείας, οδεύοντας να εκφωνήσει την ομιλία της στην πλατεία Τραφάλγκαρ.
1917
Την τελευταία Κυριακή του Φεβρουαρίου του 1917, Ρωσίδες εργάτριες κλωτστοϋφαντουργίας στην Αγία Πετρούπολη ξεκίνησαν την απεργία «Ψωμί και Ειρήνη» ως απάντηση στο θάνατο πάνω από 2 εκατομμυρίων Ρώσων στρατιωτών στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η απεργία «Ψωμί και Ειρήνη» απαιτούσε το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, την αντιμετώπιση της έλλειψης τροφίμων και το τέλος του τσαρισμού.
Οι διαδηλώσεις των γυναικών εκείνης της χρονιάς θεωρήθηκαν καίριας συμβολής στην πτώση του Τσάρου. Το 1922, ο Λένιν, αναγνωρίζοντας αυτή τη συμβολή, ανακήρυξε την 8η Μαρτίου ως Ημέρα της Γυναίκας.
1975
Η 8η Μαρτίου γιορτάστηκε για πρώτη φορά ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας από τα Ηνωμένα Έθνη, το 1975. Στη συνέχεια, τον Δεκέμβριο του 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε ψήφισμα το οποίο κατοχύρωσε επισήμως την Ημέρα των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη, η οποία θα εορταζόταν από τα κράτη-μέλη οποιαδήποτε ημέρα του έτους επέλεγαν, σύμφωνα με τις ιστορικές και εθνικές τους παραδόσεις.
Μια γιορτή που παραμένει ζωντανή διεκδίκηση
Σε αντίθεση με άλλες Παγκόσμιες Ημέρες, η Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών δεν έχει χάσει τον διεκδικητικό της χαρακτήρα. Παρά το γεγονός ότι για πολλά χρόνια εργαλειοποιήθηκε εμπορικά ως γιορτή μιας κυρίαρχα νοούμενης θηλυκότητας, η αναβίωση του φεμινισμού στις πολλές και διαφορετικές μορφές του, κατά την τελευταία δεκαετία, της έχει δώσει νέα πνοή και περιεχόμενο.
Από τις μαζικές πορείες ενάντια στις γυναικοκτονίες και την οικογενειακή βία στη Λατινική Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία, τις πορείες γυναικών στην Παλαιστίνη για τον τερματισμό της βίας εις βάρος του παλαιστινιακού λαού, τις διεκδικήσεις για ίσες αμοιβές και ισότιμη εργασιακή αντιμετώπιση, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και τον τερματισμό κάθε είδους παρενόχλησης, οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο βγαίνουν στους δρόμους και διεκδικούν την αλλαγή μιας πραγματικότητας από τις ανισότητες της οποίας πλήττονται δυσανάλογα.
Παράλληλα, ανανοηματοδοτούν την έννοια του φεμινισμού με τρόπο που να χωρά όλες τις ατομικότητες και τους έμφυλους προσδιορισμούς, στη βάση της ισότητας, του σεβασμού και της αλληλο-αναγνώρισης.
Φέτος, που η Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών θα γιορταστεί στη σκιά της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, οι φωνές των συγκεντρωμένων γυναικών θα εκφράσουν δυνατά την απαίτηση για τον τερματισμό -και αυτού- του πολέμου.
Πηγές: International Women’s Day, People’s World.
Διαβάστε επίσης:
Οι γυναίκες που ηγούνται του αγώνα για ειρήνη στην Παλαιστίνη
Το φεμινιστικό κίνημα της Ρωσίας διαδηλώνει ενάντια στον πόλεμο στην Ουκρανία
Φεμινιστικό Αυτόνομο Κέντρο Έρευνας: Ένα ζωντανό κύτταρο δράσης στον Άγιο Παντελεήμονα
Ένα μουσείο για την ιστορία των γυναικών ετοιμάζεται στο Δυτικό Λονδίνο
