Τι ήταν η πορεία του Πριγκόζιν; Ποιες αδυναμίες του καθεστώτος Πούτιν αποκάλυψε και υπό ποιες συνθήκες συνάφθηκε η συμφωνία ανάμεσα στις δύο πλευρές; Και κυρίως, ποια θέματα για το μέλλον αναδεικνύει αυτή η υπόθεση; Η συντακτική ομάδα του ρωσικού ηλεκτρονικού περιοδικού Polse απαντά στα παραπάνω ερωτήματα.
Συντακτική ομάδα Polse
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Τα γεγονότα της 23ης και 24ης Ιουνίου χαρακτηρίζονται ήδη ως η σοβαρότερη εσωτερική πολιτική πρόκληση για το καθεστώς Πούτιν. Μέσα σε λίγες ώρες, οι μονάδες της Βάγκνερ κατάφεραν με ελάχιστη αντίσταση να πάρουν τον έλεγχο του Ροστόφ επί του Ντον και του Βορονέζ, μεγάλων πόλεων της νότιας Ρωσίας. Κι ακόμη, έφτασαν μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα.
Ανακοινώνοντας την έναρξη στρατιωτικής εξέγερσης, ο ηγέτης της Βάγκνερ, Γεβγκένι Πριγκόζιν, αμφισβήτησε ανοιχτά την αναγκαιότητα μιας πλήρους κλίμακας εισβολής στην Ουκρανία, απαίτησε την απομάκρυνση της στρατιωτικής ηγεσίας της Ρωσίας και υποστήριξε ότι στόχος του ήταν η αποκατάσταση της «δικαιοσύνης».
Και ενώ η σύγκρουση επιλύθηκε χωρίς να χυθεί πολύ αίμα, φαίνεται ότι υπονόμευσε για πάντα την υπόσχεση του Πούτιν για σταθερότητα και ενότητα του καθεστώτος.
Η περίπτωση Πριγκόζιν
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πριγκόζιν είναι ένας εγκληματίας πολέμου και ένας καιροσκόπος που καθοδηγείται από τα προσωπικά του συμφέροντα. Τους μήνες που προηγήθηκαν της ανταρσίας, ο Πριγκόζιν έκανε πολλές δηλώσεις με τις οποίες χτυπούσε τη ρωσική στρατιωτική ηγεσία, προσπαθώντας να πάρει τον έλεγχο των μονάδων της Βάγκνερ που στελεχώνονται τόσο από πρώην Ρώσους κρατούμενους, όσο και από συνταξιούχους αξιωματικούς του στρατού.
Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, ο οποίος οφείλει την καριέρα του στην υποστήριξη του Πούτιν και έχει εκτεταμένες διασυνδέσεις στον κρατικό μηχανισμό ασφαλείας, αποδείχθηκε ότι γνωρίζει καλύτερα τις αδυναμίες του καθεστώτος και την ευπάθεια της «αλυσίδας διοίκησης» του Πούτιν.
Οι στρατηγοί Σουροβίκιν και Αλεκσέεβ, οι οποίοι διαδραμάτισαν βασικό ρόλο στη λεγόμενη «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» στην Ουκρανία, κάλεσαν δημοσίως τον Πριγκόζιν να «συνέλθει» και να «επιλύσει το ζήτημα ειρηνικά».
Το μεγαλύτερο μέρος του στρατού στάθηκε με σιωπηλή ουδετερότητα απέναντι στους αντάρτες. Ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Βαλέρι Γερασίμοφ, τους οποίους ο Πριγκόζιν απαίτησε να συναντήσει, δεν σχολίασαν ποτέ τα όσα συνέβαιναν και εξαφανίστηκαν.
Να σημειωθεί ότι τα φυλλάδια που διανεμήθηκαν από τη Βάγκνερ δεν ζητούσαν μόνο την παραίτησή τους, αλλά και την άμεση παραπομπή των Σόιγκου και Γερασίμοφ σε στρατοδικείο με την κατηγορία της βάναυσης μεταχείρισης των στρατιωτών, του ελλιπούς εφοδιασμού του στρατού και της απόκρυψης της αλήθειας για την πορεία του πολέμου.
Η αντίδραση Πούτιν
Το πρωί της 24ης Ιουνίου, ο Βλαντιμίρ Πούτιν απηύθυνε επείγουσα πεντάλεπτη ομιλία στο έθνος.
Αποκάλεσε την εξέγερση της Βάγκνερ «μαχαιριά στην πλάτη» του ρωσικού στρατού, αλλά δεν ανέφερε συγκεκριμένες ενέργειες για τη συντριβή της. Ο Πούτιν στάθηκε στις ηθικές και πολιτικές διαστάσεις της ανταρσίας και την αποκάλεσε προδοσία που αξίζει την πιο σκληρή απάντηση.
Κατηγόρησε τους στασιαστές ότι έφεραν τη Ρωσία στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου και στρατιωτικής ήττας. Ωστόσο, ο Ρώσος Πρόεδρος δεν ανέφερε ονόματα, αποκαλύπτοντας την ελλιπή ετοιμότητα και την αβεβαιότητά του για την κατάσταση. Πολλές χιλιάδες οπλισμένες φάλαγγες των μαχητών της Βάγκνερ διέσχισαν μια τεράστια απόσταση σε λιγότερο από μια μέρα και σταμάτησαν οικειοθελώς 200 χιλιόμετρα πριν από τη Μόσχα.
Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος Πούτιν, κατά πάσα πιθανότητα, έσπευσε να εγκαταλείψει την πρωτεύουσα, καταγράφοντας τις ομιλίες του από την απομακρυσμένη εξοχική κατοικία του στο Βαλντάι. Περιφερειακοί κυβερνήτες και φιλοκρεμλινοί πολιτικοί ορκίστηκαν πίστη στον Πρόεδρο και τη συνταγματική τάξη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λίγες μόνο ώρες μετά το ξέσπασμα της ανταρσίας.
Όπως ήταν αναμενόμενο, ορισμένες δυνάμεις, παρατάξεις και πολίτες δεν ακολούθησαν το κάλεσμα του Προέδρου να αντισταθούν στους προδότες και εξέφρασαν την υποστήριξή τους στους επαναστάτες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται νεοναζί και στις δύο πλευρές του μετώπου.
Από τη μία πλευρά, το Ρωσικό Σώμα Εθελοντών που πολεμά στο πλευρό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και η ομάδα σαμποτάζ Rusich, η οποία εμπλέκεται σε ένοπλη σύγκρουση με την Ουκρανία από το 2014 ως ρωσικός πληρεξούσιος.
Ο Πριγκόζιν απάντησε απερίφραστα στο μήνυμα του Πούτιν. Δήλωσε ότι ο Πρόεδρος έκανε «λάθος» για την προδοσία της Βάγκνερ, αποκάλεσε τον εαυτό του και τους μαχητές του «πατριώτες της πατρίδας», κατηγόρησε αξιωματούχους της Μόσχας για διαφθορά και αρνήθηκε να υποχωρήσει.
Επιδιώκοντας να διευρύνει την υποστήριξή του, ο Πριγκόζιν εξέφρασε δύο χαρακτηριστικούς ισχυρισμούς της αντιπολίτευσης κατά του Πούτιν: η ρωσική ηγεσία αποτελείται από απατεώνες και διεφθαρμένους αξιωματούχους και πρέπει να αποκαλυφθεί και να οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη.
Τι έδειξε η ανταρσία;
Παρά το γεγονός ότι ο Πριγκόζιν βασίστηκε αποκλειστικά στις ένοπλες μονάδες, το πρόγραμμα που ανακοίνωσε υποτίθεται ότι θα προσέδιδε λαϊκή νομιμοποίηση στο πραξικόπημα.
Ο κόσμος στο Ροστόφ επί του Ντον επευφημούσε τους μαχητές της Βάγκνερ ως ήρωες, αποδεικνύοντας ότι τα συνθήματα του Πριγκόζιν θα μπορούσαν να κερδίσουν μαζική υποστήριξη. Η απόπειρα ανταρσίας της Βάγκνερ αποκάλυψε επίσης την απροθυμία των υπηρεσιών ασφαλείας να παρέμβουν ενεργά στην κατάσταση.
Η «πορεία της δικαιοσύνης» του Πριγκόζιν έληξε τόσο απροσδόκητα όσο ξεκίνησε. Ο λευκορώσος δικτάτορας Λουκασένκο μεσολάβησε για τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ του Βάγκνερ και του Κρεμλίνου. Σύμφωνα με τους όρους της, ο Πριγκόζιν θα απέσυρε τις μονάδες του και οι στασιαστές θα γλίτωναν την τιμωρία για τα υποτιθέμενα «κατορθώματά τους».
Οι συμφωνίες με τον Λουκασένκο φαίνεται επίσης να περιλαμβάνουν μυστικές διατάξεις που παρέχουν στον Βάγκνερ κάποια αυτονομία και καθορίζουν το πλαίσιο για περαιτέρω σχέσεις με τη στρατιωτική ηγεσία.
Η συμφωνία είχε ως εγγύηση τον «λόγο του Προέδρου της Ρωσίας», όπως δήλωσε αργότερα ο εκπρόσωπος του Πούτιν Ντμίτρι Πεσκόφ. Με άλλα λόγια, το κοινό κρατείται στο σκοτάδι όσον αφορά τους όρους και το περιεχόμενο αυτών των ανεπίσημων συμφωνιών.
Παρόλο που όλες οι ρωσικές στρατιωτικές μονάδες και οι απλοί πολίτες κλήθηκαν να συμμετάσχουν στην ανταρσία και να αντισταθούν στους αντάρτες, η κρίση επιλύθηκε με μια συνωμοσία μεταξύ δύο εγκληματιών πολέμου με τον «αυτοκράτορα» της Λευκορωσίας να παίζει το ρόλο του μεσάζοντα και του διαιτητή.
Αν και οι συνέπειες αυτών των γεγονότων είναι δύσκολο να προβλεφθούν, είναι ήδη σαφές ότι άλλαξαν για πάντα το πολιτικό σύστημα του Πούτιν.
Εάν αυτή η απόπειρα στρατιωτικής εξέγερσης ήταν τόσο επιτυχής, είναι πιθανό ότι αυτό το παράδειγμα θα μπορούσε να εμπνεύσει μελλοντικές προσπάθειες να βασιστούν στην επιτυχία του.
Οι αντιφάσεις εντός των ελίτ της Ρωσίας έχουν διαχυθεί από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στις ρωσικές πόλεις και τις ένοπλες δυνάμεις. Όλος ο κόσμος έχει γίνει μάρτυρας ότι αυτές οι αντιφάσεις επιλύθηκαν (προσωρινά) εκτός οποιουδήποτε νομικού πλαισίου, απλώς με τον συμβιβασμό που εγγυήθηκε ο «λόγος» του Πούτιν.
Στη Ρωσία, το κράτος δικαίου έχει δώσει τη θέση του σε μαφιόζικους κώδικες. Τα λόγια που υποστηρίζονται από τη βία είναι ισχυρότερα από την Εισαγγελία ή ακόμη και από τις δηλώσεις του Προέδρου για επικείμενη τιμωρία. Ο πόλεμος που εξαπολύει το καθεστώς Πούτιν γίνεται όλο και πιο εμφανής απειλή για τη σταθερότητά του και θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην τελική κατάρρευσή του.
Ποια μορφή θα πάρει αυτή η κατάρρευση; Θα μπορούσαν οι εκφοβισμένες και αποδυναμωμένες μάζες της Ρωσίας να έρθουν στο προσκήνιο; Τα ερωτήματα αυτά παραμένουν ανοιχτά.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Polse.
