Ο ευρωβουλευτής της Ενωμένης Αριστεράς στην Ισπανία, Manu Pineda, σε άρθρο του στο Público, αναλύει κάποια από τα πιο πρωτοποριακά άρθρα του Χιλιανού Συντάγματος που τίθεται σε ψηφοφορία, σήμερα, Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου. Στη σημερινή ψηφοφορία ο λαός της Χιλής καλείται να αποφασίσει αν θα αποκτήσει ένα Σύνταγμα που ονειρεύονται πολλές χώρες του κόσμου, λέει ο Pineda.
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
«Εμείς, ο λαός της Χιλής, αποτελούμενος από διαφορετικά έθνη, δίνουμε ελεύθερα στους εαυτούς μας αυτό το Σύνταγμα, που συμφωνήθηκε σε μια συμμετοχική, ισότιμη και δημοκρατική διαδικασία».
Αυτό είναι το προοίμιο του νέου Συντάγματος, το οποίο ο λαός της Χιλής θα επιλέξει αν θα εγκριθεί ή θα απορριφθεί σήμερα, Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου.
Αναμφίβολα βρισκόμαστε μπροστά σε μια πρότυπη δημοκρατική και συμμετοχική διαδικασία και, αν αυτό εγκριθεί, σε ένα υποδειγματικό Σύνταγμα που θα επιτρέψει στους Χιλιανούς να θάψουν μια για πάντα τη σκοτεινή κληρονομιά του Πινοσέτ, καθιστώντας τη Χιλή πρωτοπορία της δημοκρατίας.
Το κείμενο αποτελεί υπόδειγμα για ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, καθώς στο άρθρο 14 ορίζει τη Χιλή ως μια χώρα που βασίζει τις διεθνείς της σχέσεις στην υπεράσπιση της ειρήνης, τη συνύπαρξη και την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων, τη συνεργασία, τη μη ανάμειξη και τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου.
Άρθρο 14
“Οι διεθνείς σχέσεις της Χιλής, ως έκφραση της κυριαρχίας της, βασίζονται στο σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των αρχών της αυτοδιάθεσης των λαών, της μη παρέμβασης σε θέματα που εμπίπτουν στην εσωτερική δικαιοδοσία των κρατών, της αλληλεγγύης, της συνεργασίας, της πολιτικής αυτονομίας και της νομικής ισότητας μεταξύ των κρατών.
Ομοίως, δεσμεύεται για την προώθηση και τον σεβασμό της δημοκρατίας, την αναγνώριση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την ένταξη, την ισότητα των φύλων, την κοινωνική δικαιοσύνη, τον σεβασμό της φύσης, την ειρήνη, τη συνύπαρξη και την ειρηνική επίλυση των συγκρούσεων, καθώς και για την αναγνώριση, τον σεβασμό και την προώθηση των δικαιωμάτων των αυτόχθονων λαών και εθνών σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων“.
Ορίζοντας τη Χιλή ως μια δημοκρατία της αλληλεγγύης, ένα σοσιαλδημοκρατικό και οικολογικό κράτος ή μια ισότιμη δημοκρατία και καθιερώνοντας «την ουσιαστική ισότητα των ανθρώπων ως εγγενή και αναφαίρετη αξία», η πρόταση περιλαμβάνει συνταγματικές προόδους που όλοι μας ονειρευόμαστε.
Το Σύνταγμα περιέχει απτές πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές προόδους, στενά συνδεδεμένες με τον ηγετικό ρόλο και τις ευθύνες του κράτους, το οποίο οφείλει να λάβει «τα αναγκαία μέτρα για την καθολική απόλαυση του δικαιώματος στην αξιοπρεπή και επαρκή στέγαση» ή να εγγυηθεί «το δικαίωμα του καθενός σε μια ελάχιστη προσιτή και ασφαλή ενέργεια».
Ενώ στην Ευρώπη παλεύουμε να ρυθμίσουμε πολύ δειλά το ενεργειακό ολιγοπώλιο, το Σύνταγμα προστατεύει «την προώθηση και ενθάρρυνση των ενεργειακών συνεταιρισμών και της αυτοκατανάλωσης».
Άρθρο 51
“Καθένας έχει δικαίωμα σε αξιοπρεπή και επαρκή στέγαση, η οποία επιτρέπει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικής, οικογενειακής και κοινοτικής ζωής.
2.- Το κράτος λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίσει την καθολική και έγκαιρη απόλαυσή του, λαμβάνοντας υπόψη, τουλάχιστον, την κατοικησιμότητα, το χώρο και τον επαρκή οικιακό και κοινοτικό χώρο και εξοπλισμό, τη διαθεσιμότητα υπηρεσιών, την οικονομική προσιτότητα, την προσβασιμότητα, την κατάλληλη τοποθεσία, την ασφάλεια κατοχής και την πολιτιστική συνάφεια της κατοικίας, σύμφωνα με το νόμο.
Το κράτος μπορεί να συμμετέχει στο σχεδιασμό, την κατασκευή, την αποκατάσταση, τη διατήρηση και την καινοτομία των κατοικιών. Κατά το σχεδιασμό των στεγαστικών πολιτικών, λαμβάνει ιδιαίτερα υπόψη τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα ή τα άτομα που ανήκουν σε ειδικές ομάδες προστασίας.
4. Το κράτος εγγυάται τη δημιουργία καταφυγίων σε περιπτώσεις έμφυλης βίας και άλλων μορφών παραβίασης των δικαιωμάτων, όπως ορίζει ο νόμος”.
Άρθρο 59
“1.- Ο καθένας έχει το δικαίωμα σε ένα ελάχιστο ποσό προσιτής και ασφαλούς ενέργειας.
2.- Το κράτος εγγυάται την ισότιμη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση στην ενέργεια που επιτρέπει στους ανθρώπους να ικανοποιούν τις ανάγκες τους, εξασφαλίζοντας τη συνέχεια των ενεργειακών υπηρεσιών.
Επίσης, ρυθμίζει και προωθεί ένα κατανεμημένο, αποκεντρωμένο και διαφοροποιημένο ενεργειακό πλέγμα.
5.- Το κράτος προωθεί και προστατεύει τις συνεταιριστικές εταιρείες ενέργειας και την αυτοκατανάλωση“.
Αλλά ίσως οι πιο γνήσιες και φιλόδοξες προτάσεις αυτού του συνταγματικού σχεδίου είναι οι οικο-φεμινιστικές.
Δεν πρόκειται μόνο για ένα καθαρά οικολογικό σχέδιο Συντάγματος, το οποίο αναγνωρίζει σημαντικά δικαιώματα στη φύση και ιδιαίτερες υποχρεώσεις του κράτους για τη διατήρησή της, για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής ή για τον μετριασμό των συνεπειών της.
Το κάνει επίσης αναγνωρίζοντας την ευαλωτότητα των ανθρώπων και την αλληλεξάρτησή μας σε ένα φεμινιστικό σχέδιο Συντάγματος που αναμφίβολα θέτει τη ζωή στο επίκεντρο,
Ένα Σύνταγμα που θα καταστήσει τη Χιλή, – αν εγκριθεί -, την πρώτη χώρα που αναγνωρίζει ρητά στη Magna Carta της τη σημασία της φροντίδας και της οικιακής εργασίας «για τη βιωσιμότητα της ζωής και την ανάπτυξη της κοινωνίας», αναγνωρίζοντας το δικαίωμα «να φροντίζεις και να φροντίζεσαι με κοινωνική και έμφυλη συνυπευθυνότητα».
Άρθρο 49
“1.- Το κράτος αναγνωρίζει ότι η οικιακή εργασία και η εργασία φροντίδας είναι κοινωνικά αναγκαίες και απαραίτητες για τη βιωσιμότητα της ζωής και την ανάπτυξη της κοινωνίας. Αποτελούν μια οικονομική δραστηριότητα που συμβάλλει στην εθνική οικονομία και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη κατά τη διαμόρφωση και την εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών.
Το κράτος προωθεί την κοινωνική και έμφυλη συνυπευθυνότητα και εφαρμόζει μηχανισμούς για την ανακατανομή της οικιακής εργασίας και της εργασίας φροντίδας, διασφαλίζοντας ότι δεν αποτελεί μειονέκτημα για όσους την εκτελούν”.
Άρθρο 50
“Όλοι έχουν το δικαίωμα στη φροντίδα. Αυτό περιλαμβάνει το δικαίωμα στη φροντίδα του εαυτού μας από τη γέννηση έως το θάνατο. Το κράτος υποχρεούται να παρέχει τα μέσα που εγγυώνται ότι η περίθαλψη είναι αξιοπρεπής και πραγματοποιείται σε συνθήκες ισότητας και συνυπευθυνότητας.
Το κράτος εγγυάται αυτό το δικαίωμα μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος περίθαλψης, κανόνων και δημόσιων πολιτικών που προάγουν την προσωπική αυτονομία και ενσωματώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα φύλου. Το σύστημα θα είναι κρατικό, ισότιμο, αλληλέγγυο και καθολικό. Η χρηματοδότησή του θα είναι προοδευτική, επαρκής και μόνιμη”.
Εξίσου αξιοσημείωτες είναι οι πρόοδοι όσον αφορά τη δημοκρατική μνήμη, τη δικαιοσύνη, την αλήθεια και την αποκατάσταση.
Δεν μπορούμε παρά να ζηλεύουμε το άρθρο 22 που αναφέρει, για παράδειγμα, ότι «κάθε θύμα έχει το δικαίωμα να ταυτοποιηθεί και το κράτος διαθέτει όλα τα απαραίτητα μέσα για να το πράξει». Αλλά και η αναγνώριση της «μη παραγραφής και μη αμνήστευσης των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας» ή του «δικαιώματος πλήρους αποζημίωσης των θυμάτων».
Άρθρο 22
“Κανένα πρόσωπο δεν πρέπει να υπόκειται σε αναγκαστική εξαφάνιση. Κάθε θύμα έχει το δικαίωμα να ταυτοποιηθεί και το κράτος παρέχει όλα τα απαραίτητα μέσα για να το πράξει”.
Άρθρο 24
“Τα θύματα και η κοινότητα έχουν το δικαίωμα στη διαλεύκανση και τη γνώση της αλήθειας σχετικά με σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η βίαιη εξαφάνιση, τα βασανιστήρια και άλλη σκληρή, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία, τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και η γενοκτονία δεν είναι αμνηστεύσιμα.
3.- Το κράτος έχει την υποχρέωση να προλαμβάνει, να διερευνά, να τιμωρεί και να εμποδίζει την ατιμωρησία. Τα εγκλήματα αυτά πρέπει να διερευνώνται αυτεπαγγέλτως, με τη δέουσα επιμέλεια, σοβαρότητα, ταχύτητα, ανεξαρτησία και αμεροληψία. Η διερεύνηση των γεγονότων αυτών δεν πρέπει να παρεμποδίζεται με κανένα τρόπο.
Τα θύματα παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν δικαίωμα πλήρους αποζημίωσης.
5.- Το κράτος εγγυάται το δικαίωμα στη μνήμη και τη σχέση του με τις εγγυήσεις μη επανάληψης και το δικαίωμα στην αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την πλήρη αποκατάσταση. Είναι καθήκον του κράτους να διατηρεί τη μνήμη και να εγγυάται την πρόσβαση στα αρχεία και τα έγγραφα, στις διάφορες μορφές και το περιεχόμενό τους. Οι τόποι μνήμης και τα μνημεία υπόκεινται σε ειδική προστασία και διασφαλίζεται η διατήρηση και η βιωσιμότητά τους”.
Είναι αδύνατο να απαριθμήσει κανείς όλες τις προόδους που περιέχονται στο προτεινόμενο Σύνταγμα. Εντούτοις, με βάση την υπεράσπιση κοινών αξιών, όπως η ισότητα, η κοινωνική δικαιοσύνη, ο φεμινισμός ή ο περιβαλλοντισμός, δεν μπορούμε παρά να στείλουμε όλη μας τη συμβολική υποστήριξη στην εκστρατεία έγκρισης, με την ειλικρινή ευχή ότι τη Δευτέρα ο λαός της Χιλής θα ξυπνήσει με ένα νέο Σύνταγμα που πολλοί άλλοι λαοί ονειρεύονται να κατακτήσουν.
Το άρθρο του Manu Pineda δημοσιεύτηκε στο Público, στις 3 Σεπτεμβρίου 20022.
Διαβάστε επίσης:
Η Χιλή αντιμέτωπη με την πρόκληση να αφήσει πίσω της 30 χρόνια ανισότητας
Ένα σημαντικό φεμινιστικό μανιφέστο για το συνταγματικό δημοψήφισμα της Χιλής
