Μια φορά κι έναν καιρό, οι λευκοί εργάτες αντιμετωπίζονταν ως πολιτικό πρόβλημα. Σήμερα, είναι και πάλι στη μόδα: διασημότητες, όπως η Αντέλ και ο Ντέιβιντ Μπέκαμ, αναφέρονται με περηφάνια στις εργατικές ρίζες τους και οι πολιτικοί πασχίζουν να κερδίσουν την υποστήριξή τους. Οι ψήφοι τους αποτέλεσαν, επίσης, κεντρικό πεδίο διεκδίκησης στις αναπληρωματικές εκλογές του Όλνταμ. (1)
Του Harris Beider
Τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικοί –αν και για διαφορετικούς λόγους ο καθένας– πασχίζουν να κερδίσουν την υποστήριξη των κοινοτήτων της λευκής εργατικής τάξης. Εν μέρει, αυτό οφείλεται και στην άνοδο του δεξιού Κόμματος Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP) ως σημαντικής πολιτικής δύναμης: μολονότι κέρδισε μόνο μια έδρα στη Βουλή των Κοινοτήτων, το Κόμμα Ανεξαρτησίας κατάφερε να εξασφαλίσει 3,8 εκατομμύρια ψήφους –μαζί με ένα δυσανάλογο ποσό χρηματοδότησης– στις γενικές εκλογές του Μαΐου 2015.
Η επιτυχία του Κόμματος Ανεξαρτησίας βασίζεται στην καλλιέργεια και την εκμετάλλευση του φόβου ότι η αυξανόμενη μετανάστευση θα διαβρώσει τη βρετανική εθνική ταυτότητα, τον τομέα της εργασίας και τις δημόσιες υπηρεσίες.
To 2014 και το 2015, το κόμμα εξασφάλισε ψήφους, δημιουργώντας την εντύπωση ότι μια απαθής και αφερέγγυα κλίκα πολιτικών επέβαλε στο ανυποψίαστο κοινό τα ανοιχτά σύνορα και την πολυπολιτισμικότητα.
Όλα αυτά διαδραματίζονται στο πλαίσιο μιας γενικότερης αφήγησης, σύμφωνα με την οποία οι εργατικές κοινότητες εναντιώνονται στη μετανάστευση, την πολυπολιτισμικότητα και την αλλαγή, και ότι διαμαρτύρονται για την απώλεια μιας χώρας και μιας ταυτότητας που ποτέ δεν ήταν, ούτε και πρόκειται να είναι, η πραγματικότητα της σύγχρονης Αγγλίας.
Η έρευνα που πραγματοποίησα και δημοσιεύω στο νέο μου βιβλίο, καταδεικνύει το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα σε αυτή τη ρητορική και την πραγματικότητα. (2) Βασισμένη σε περισσότερες από 200 συνεντεύξεις με λευκούς εργάτες αστικών κοινοτήτων σε τέσσερις περιοχές τριών πόλεων –το Άστον του Μπέρμινγκχαμ, το Σόμερς Τάουν και το Ουόλθαμ Φόρεστ του Λονδίνου, και το Κάνλεϊ του Κόβεντρι– η έρευνα δείχνει ότι αυτές οι ομάδες δεν είναι αντιδραστικοί υποστηρικτές της άκρας Δεξιάς που αντιτίθενται στην πολυπολιτισμικότητα.
Προφανώς, υπάρχουν ορισμένοι λευκοί εργάτες που ψήφισαν το Κόμμα Ανεξαρτησίας, και κάποιοι μπορεί επίσης να ψήφισαν το ακροδεξιό Βρετανικό Εθνικό Κόμμα, όμως οι ψηφοφόροι αυτών των κομμάτων εντοπίζονται σε όλα τα στρώματα της κοινωνίας.
Διαφορετικότητα και συμπερίληψη
Οι άνθρωποι με τους οποίους πραγματοποίησα τις συνεντεύξεις είχαν διαφορετικές οπτικές πάνω στη μετανάστευση και την πολυπολιτισμικότητα. Η πλειοψηφία τους –αν και όχι όλοι– είναι ανοικτοί απέναντι στη διαφορά και τη διαφορετικότητα και ορισμένοι από αυτούς επισήμαναν ότι αυτά είναι στοιχεία που υπάρχουν και μέσα στην οικογένειά τους. Δεν είναι παράξενο, καθώς οι λευκοί εργάτες είναι εκείνοι που έχουν τη μεγαλύτερη επαφή με τους μετανάστες στη γειτονιά, τους χώρους δουλειάς, τα σχολεία.
Φυσικά, έχουν υπάρξει στιγμές όπου η λευκή εργατική τάξη στράφηκε με απεχθή τρόπο εναντίον των μειονοτήτων. Ένα τέτοιο ιστορικό παράδειγμα είναι οι φυλετικές συγκρούσεις του 1958 στο Νότινγκ Χιλ, που ξέσπασαν κατά τη διάρκεια μιας αυγουστιάτικης αργίας και στις οποίες ενεπλάκησαν ντόπιοι λευκοί εργάτες «τέντι-μπόις» και νέο-αφιχθέντες μετανάστες από την Καραϊβική.
Τη δεκαετία του 1950, το Νότινγκ Χιλ ήταν μια περιοχή με κακής ποιότητας κατοικίες και εκμεταλλευτικούς όρους ενοικίασης, με μεγάλο κοινωνικό ανταγωνισμό ανάμεσα στους χαμηλά αμοιβόμενους λευκούς και μαύρους. Η βία αυτών των συγκρούσεων οδήγησε σε 108 συλλήψεις, εκ των οποίων οι περισσότεροι ήταν λευκοί, νέοι εργάτες. Αυτό το γεγονός οδήγησε στη θεσμοθέτηση του Καρναβαλιού του Νότινγκ Χιλ, που σήμερα θεωρείται σύμβολο του πολυπολιτισμικού Λονδίνου.
Στην έρευνά μου, μίλησα με μια σαραντάχρονη γυναίκα από το Νότινγκ Χιλ που αντιμετώπισε με μεγάλη δυσπιστία το επιχείρημα ότι η λευκή εργατική τάξη θεωρείται εχθρική απέναντι στην πολυπολιτισμικότητα. Όπως είπε: «Είναι μια τεράστια βλακεία. Είναι μια πολύ-φυλετική κοινότητα και δεν υπάρχουν ρατσιστές εδώ».
Αυτή δεν είναι μια μεμονωμένη δήλωση. Σε διαφορετικές περιοχές και πλαίσια, οι άνθρωποι ήθελαν να δώσουν έμφαση σε μια διαφορετική εικόνα της λευκής εργατικής τάξης: με άνοιγμα στη διαφορετικότητα, υποδοχή και σύναψη δεσμών με τους μετανάστες.
Πολιτικά άστεγοι
Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που προέκυψε από την έρευνά μου είναι ο βαθμός αποστασιοποίησης των κοινοτήτων της λευκής εργατικής τάξης από τις πολιτικές διαδικασίες. Με τρόπο επαναλαμβανόμενο στις διαφορετικές πόλεις που επισκέφθηκα, οι άνθρωποι εξέφραζαν την κριτική τους στον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν τις εργατικές κοινότητες.
Υπάρχει ένα αίσθημα έλλειψης σεβασμού και αναγνώρισης της συνεισφοράς της εργατικής τάξης και ταυτόχρονα μια γελοιοποίησή της ως φυγόπονης και μη εργατικής – παρουσιάζεται ως μια τάξη που βρίσκεται σε αντίθεση με τις αξίες της σύγχρονης κοινωνίας. Εκείνοι απαιτούν μια σοβαρή αντιμετώπιση από τους πολιτικούς και όχι να αναπαρίστανται ως πρόβλημα προς επίλυση, με βάση το στερεότυπο του μη σκεπτόμενου, λούμπεν προλεταριάτου.
Ένας από τους συνεντευξιαζόμενους είπε: «Μπορεί να είμαι από τον 19ο όροφο μιας εργατικής πολυκατοικίας, 30 χρονών και με ένα παιδί, αλλά δεν είμαι ηλίθιος. Βλέπω τις ειδήσεις και έχω βαρεθεί να με αντιμετωπίζουν ως χοντροκέφαλο».
Πολλοί από τους συνεντευξιαζόμενους έχουν εγκαταλείψει το πεδίο της πολιτικής. Για αυτούς οι πολιτικοί απέτυχαν να τους παρέχουν ασφάλεια με όρους στέγασης και δουλειάς. Αισθάνονται πολιτικά άστεγοι.
Την ώρα που τα πολιτικά κόμματα προσπαθούν να προσελκύσουν ψήφους από τη λευκή εργατική τάξη, πρέπει να θυμούνται ότι είναι μια σύνθετη και ποικιλόμορφη ομάδα, όπως και κάθε κοινωνική ομάδα. Διεκδικούν να εισακουστούν και να δοκιμαστούν. Πάνω από όλα θέλουν να αντιμετωπίζονται ως σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης Αγγλίας.
(1) Οι αναπληρωματικές βουλευτικές εκλογές του Δυτικού Όλνταμ και του Ρόιτον έγιναν στις 3 Δεκεμβρίου 2015, στην αντίστοιχη εκλογική περιφέρεια στο Μάντσεστερ. Οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν λόγω του θανάτου του βουλευτή Μάικλ Μίτσερ στις 21 Οκτωβρίου 2015. Βουλευτής του Εργατικού κόμματος, ο Μίτσερ εκλεγόταν στη συγκεκριμένη περιφέρεια από το 1997. Την έδρα κατέλαβε ο Τζιμ Μακμάχον του Εργατικού Κόμματος
(2) Harris Beider, Multiculturalism, Community-Building and Change, 2015, Policy Press, University of Bristol.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Τhe Conversation, στις 3 Δεκεμβρίου 2015.
Για τον συγγραφέα
Ο Harris Beider είναι Καθηγητής στον τομέα Συνοχής Κοινοτήτων, του Κέντρου Κοινωνικών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Κόβεντρι. Υπήρξε επίτιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπέρμινγκχαμ και Εκτελεστικός Διευθυντής της Ομοσπονδίας Οργανώσεων για την Κατοικία των Μαύρων (1995-1997). Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη εθνότητα, την κοινότητα και τη χάραξη δημόσιας πολιτικής σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
