Η μεταφορά των διαδικασιών ασύλου στο εξωτερικό είναι μια φαντασίωση των δανικών κυβερνήσεων εδώ και αρκετό καιρό. Παραδείγματα προς μίμηση για ένα τέτοιο μοντέλο αποτέλεσαν χώρες όπως η Αυστραλία, όπου η επεξεργασία των αιτημάτων των προσφύγων ανατίθεται, με οικονομικά κίνητρα, σε τρίτες χώρες (με πιο γνωστές περιπτώσεις την Παπούα Νέα Γουινέα και το Ναούρου). Οι Δανοί πολιτικοί, μεταξύ των οποίων και αρκετοί σοσιαλδημοκράτες, ονειρεύονται να κάνουν το ίδιο με τις αφρικανικές χώρες, επαναφέροντας έτσι ένα γνωστό σχήμα, με βάση το οποίο τα καθήκοντα αυτά αναλαμβάνουν φτωχότερα κράτη.
Του Binoy Kampmark
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Η κυβέρνηση της Μέτε Φρεντέρικσεν (πρωθυπουργός από τον Ιούνιο του 2019, μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και πρόεδρος του κόμματος από το 2015) εξασφάλισε τώρα τροποποιήσεις στον δανικό νόμο περί αλλοδαπών που επιτρέπουν τη μεταφορά αιτούντων άσυλο σε τρίτες χώρες, κατά τη διάρκεια εξέτασης των αιτήσεών τους. Τα συγκεκριμένα μέτρα ψηφίστηκαν στις 3 Ιουνίου με ψήφους 70 υπέρ έναντι 24 κατά, αν και ενδεικτική των αντιρρήσεων θα πρέπει να θεωρηθεί και η απουσία 85 βουλευτών. Η εφαρμογή των νέων μέτρων δεν είναι αυτόματη: η δανική κυβέρνηση θα πρέπει να πετύχει (ή να εξασφαλίσει έναντι οικονομικών ανταλλαγμάτων) τη συμφωνία τρίτων χωρών να παίξουν τον ρόλο τους.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ράσμους Στόκλουντ (μέλος του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος) δεν άφησε αμφιβολίες να πλανώνται σχετικά με τις επιπτώσεις του νέου νόμου. «Αν ζητήσεις άσυλο στη Δανία, ξέρεις ότι θα σε στείλουν πίσω σε μια χώρα εκτός Ευρώπης, οπότε ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι θα σταματήσουν να ζητούν άσυλο στη Δανία».
Η προειδοποίηση του Ράσμους Στόκλουντ παρουσιάζει ομοιότητες με την εκστρατεία της Αυστραλίας για την αποθάρρυνση των προσφύγων, η οποία σημαδεύτηκε από μια δαπανηρή προσπάθεια που περιλάμβανε κυνικά μέσα, όπως το βίντεο «No Way: Δεν θα κάνετε την Αυστραλία σπίτι σας». Σε αυτό το βίντεο, ο υποστράτηγος Άνγκους Κάμπελ –ο οποίος εκείνη την εποχή ηγείτο των προσπαθειών της Αυστραλίας για αναχαίτιση των αφίξεων από τη θάλασσα, γνωστή ως Επιχείρηση Κυρίαρχα Σύνορα– απευθύνει την εξής αυστηρή απειλή: «Αν ταξιδέψετε με πλοίο χωρίς βίζα, δεν θα κάνετε ποτέ την Αυστραλία σπίτι σας». Ανάμεσα σε αυτού του είδους τις «ομορφιές» είναι και ένα graphic novel, μεταφρασμένο σε 18 διαφορετικές γλώσσες, το οποίο υπόσχεται τραύματα και βάσανα σε όσους καταλήγουν σε κέντρο κράτησης του Ειρηνικού. Υπάρχει επίσης η ταινία μεγάλου μήκους Journey, στην οποία μια Ιρανή μητέρα και το παιδί της αναζητούν καταφύγιο στην Αυστραλία. Ο δανικός βραχίονας προπαγάνδας θα πρέπει να δουλέψει σκληρά για να φτάσει σε αυτό το επίπεδο.
Ποιες είναι λοιπόν οι τρίτες χώρες που είναι υποψήφιες για αυτή την εξωτερική ανάθεση;
Η Δανία έχει ήδη συνάψει μνημόνιο κατανόησης με την κυβέρνηση της Ρουάντα, το οποίο καλύπτει τη μετανάστευση, το άσυλο, την επιστροφή και τον επαναπατρισμό.
Οι υπογράφουσες χώρες υποστηρίζουν ότι στόχος του μνημονίου είναι να αλλάξει το υπάρχον σύστημα ασύλου, το οποίο ενθαρρύνει «παιδιά, γυναίκες και άνδρες να ξεκινούν επικίνδυνα ταξίδια κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, ενώ οι διακινητές ανθρώπων θησαυρίζουν». Από τη στιγμή της σύνταξής του, ο διευθυντής της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ευρώπη, Νιλς Μουίζνιεκς, χαρακτήρισε ορθά το συγκεκριμένο μνημόνιο ως «παράλογο» και «δυνητικά παράνομο».
Αλλά για τη Ρουάντα, όπως και για τα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, όπως το Ναουρού, υπάρχουν σε αυτήν την υπόθεση χρήματα που μπορούν να κερδηθούν. Οι χώρες αυτές αντικαθιστούν ουσιαστικά τους δαιμονοποιημένους λαθρέμπορους με αδειοδοτημένους διακινητές και μεσάζοντες.
Οι αντιδράσεις απέναντι στη συγκεκριμένη νομοθεσία εκ μέρους όσων υπερασπίζονται τους πρόσφυγες και το άσυλο άγγιξαν το ίδιο επίπεδο οργής και αποτροπιασμού.
Ο Φιλίπο Γκράντι, Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, εξέφρασε την έντονη αντίθεσή του στις «προσπάθειες ανάθεσης ή υπεργολαβίας των υποχρεώσεων ασύλου και διεθνούς προστασίας σε άλλες χώρες».
Ο εκπρόσωπος της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, Μπαμπάρ Μπαλόχ, δεν μπορούσε παρά να τονίσει ότι η εν λόγω νομοθεσία είναι «αντίθετη με το γράμμα και το πνεύμα της Σύμβασης του 1951 για τους Πρόσφυγες». Τα μέτρα για την ανάθεση στο εξωτερικό «της διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου και της προστασίας των προσφύγων σε μια τρίτη χώρα… ενέχουν τον σοβαρό κίνδυνο να τεθεί σε κίνηση μια διαδικασία σταδιακής διάβρωσης του διεθνούς συστήματος προστασίας, το οποίο έχει αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου τα τελευταία 70 χρόνια», πρόσθεσε.
Ο Μπαμπάρ Μπαλόχ δεν είναι προφανώς τόσο προσεκτικός όσο νομίζει. Πράγματι, όσοι επιθυμούν να αναθέσουν τέτοιου είδους υποχρεώσεις σε τρίτους, έχουν ήδη πηδήξει σε αυτό το άρμα.
Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ το 2018 έφτασε στο σημείο να συζητήσει τη δημιουργία υπεράκτιων κέντρων επεξεργασίας αιτήσεων ασύλου στο Μαρόκο, την Αλγερία και τη Λιβύη για να κλείσει τις οδούς άφιξης μέσω της Μεσογείου. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου παίζει επίσης με την ιδέα ενός υπεράκτιου συστήματος ασύλου.
Ο Μπιλ Φρελκίκ του Τμήματος Δικαιωμάτων Προσφύγων και Μεταναστών του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συνοψίζει τα δικαιώματα που θυσιάζονται ως εξής: «Στέλνοντας ανθρώπους σε μια τρίτη χώρα, αυτό που ουσιαστικά κάνετε είναι να παίρνετε ένα νόμιμο δικαίωμα και να το κάνετε αντικείμενο διακριτικής πολιτικής επιλογής». Πρόκειται για μια ολοένα και πιο ελκυστική, αν και τερατώδη, πολιτική για τις πλουσιότερες χώρες που δεν έχουν καμία διάθεση να μοιραστούν τα βάρη της επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συμφώνου για τους Πρόσφυγες της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Δυστυχώς για τον Μπιλ Φρελκίκ και τους ομοίους του, η κυβέρνηση της Δανίας επιδεικνύει μια συνέπεια που απορρέει από τις επιλογές της στο παρελθόν. Έχει αποσυρθεί από το ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου από τη δεκαετία του 2000, συμβάλλοντας στον κατακερματισμό μιας ήδη ασυνεπούς προσέγγισης εντός του εν λόγω μπλοκ. Η κεντροδεξιά κυβέρνηση του Άντερς Φογκ Ράσμουσεν (πρωθυπουργός της Δανίας από το 2001 έως το 2009 και στη συνέχεια γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2014), για παράδειγμα, υπερηφανεύτηκε για τη μείωση του αριθμού των αιτούντων άσυλο και των ατόμων που επιθυμούν να εγκατασταθούν στη Δανία. Το 2004 χορηγήθηκε άσυλο σε 1.607 άτομα, έναντι των 6.263 αιτήσεων που έγιναν δεκτές τρία χρόνια νωρίτερα.
Η προσέγγιση της σημερινής κυβέρνησης είναι να αρνηθεί ακόμα και το ίδιο το δικαίωμα αίτησης ασύλου στη Δανία, με τη βοήθεια τρίτων χωρών. Και δεν υπάρχουν και πολλά περισσότερα για να γίνουν, δεδομένου ότι η χώρα έλαβε μόνο 1.515 αιτήσεις ασύλου το 2020, το χαμηλότερο ποσοστό των τελευταίων δύο δεκαετιών. Από αυτούς, οι 601 έλαβαν άδεια παραμονής.
Όπως πάντα σε τέτοιου είδους καταστάσεις, το παράδειγμα της Αυστραλίας αποτελεί σημείο αναφοράς. Το δικαίωμα στο άσυλο εξαφανίζεται μπροστά στις προσπάθειες γραφειοκρατών και λαϊκιστών να κλείσουν τα σύνορα. Η Σύμβαση του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, όπως και άλλα έγγραφα για τις ελευθερίες και τα δικαιώματα, μετατρέπεται σε ένα απλό λείψανο.
To άρθρο δημοσιεύτηκε στις 10 Ιουνίου 2021, στο Counterpunch. Η παρούσα μετάφραση έγινε από τα Γαλλικά, από την αναδημοσίευση του άρθρου στο A l’ Encontre.
Διαβάστε επίσης:
