«[Δ]ιότι ό χρόνος ξεκινά να μετρά από τη στιγμή που εμφανίστηκε ο άνθρωπος», ισχυριζόταν ο Χαϊντεγκερ στο περίφημο βιβλίο του Εισαγωγή στη μεταφυσική. Ο χρόνος των Κούρδων σταματά πλέον. Ο πολύτιμος χρόνος ενός αρχαίου λαού της Μέσης Ανατολής ξεκινά να στερεύει. Το εθνικό ιστοριογραφικό αφήγημα έχει ανεξαρτητοποιηθεί από τα παραδοσιακά δεσμά, κατά το πέρασμα από τα παλιά αυτοκρατορικά όρια στα νεωτερικά σύνορα, δηλαδή στην εποχή της εξάλειψης των αυτοκρατοριών. Η κουρδική ιστοριογραφία με τη σειρά της όφειλε να απομακρυνθεί από τις σκιές των αυτοκρατορικών αντιλήψεων. Η κουρδική ιστορία θα έπρεπε να γραφτεί από τους ίδιους τους Κούρδους που είχαν πλήρη αντίληψη της «ύπαρξής» τους.
Του Μουράτ Ισσί
Η εγκατάλειψη των εννοιών της παραδοσιακής εποχής, όπως η έννοια της διπλής πατρίδας, δεν ήταν εύκολα αντιληπτή από τους Κούρδους. Ο Κούρδος εκτός από την κουρδική του ταυτότητα έπρεπε να ενσωματώσει και την Οθωμανική ή την Ιρανική ταυτότητα. Αυτή η σκέψη αποτέλεσε μια δύσκολη συγκυρία στην εποχή όσων επιθυμούσαν να καθορίσουν και να αποπροσανατολίσουν τις μάζες, καθιστώντας τις δεσμώτες του πλατωνικού σπηλαίου, όταν υποστήριζαν πως ο Κούρδος μπορεί να είναι Κούρδος αλλά παράλληλα και Ιρανός ή Ιρακινός ή Σύριος ή Τούρκος ανάλογα με τον γεωγραφικό χώρο που ζει.
Η πιο απλοϊκή και μαλθακή εκδοχή της ιδέας εμφανίστηκε πολύ αργότερα στην εποχή του επαναπροσδιορισμού της ιδιότητας του πολίτη στο πλαίσιο της Τουρκικής Δημοκρατίας, όπου εκεί ο Κούρδος ήταν πάνω και πέρα από όλα υπήκοος της Τουρκίας με την προσέγγιση όχι της Τουρκο-ποίησης αλλά της Τουρκία-ποίησης (Türkiyelileşmek) του Κούρδου, η οποία δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια εσφαλμένη και παραπλανητική εικόνα των γεγονότων.
Ο Μάρτιν Χαϊντεγκερ υποστήριζε: « … διότι ό χρόνος [καιρός] χρονούται μόνο στό βαθμό πού υπάρχει ο άνθρωπος. Ποτέ δεν υπήρξε καιρός [χρόνος] που ο άνθρωπος να μην υπήρξε, όχι έπειδή ο άνθρωπος ήταν αιώνιος και θα μείνει αιώνιος, αλλά διότι ο χρόνος δεν είναι αιωνιότητα και ο χρόνος γίνεται κάθε φορά […] χρόνος, μόνον χρονούμενος ως ανθρώπινη ιστορική ύπαρξη». Ο Μάρτιν Χαϊντεγκερ έγραφε αυτές τις σειρές, αγνοώντας ότι μια μέρα οι θέσεις του θα αποτελέσουν βασικό στοιχείο αφύπνισης για τους Κούρδους υπενθυμίζοντάς τους το καθήκον τους, το οποίο θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιήσει εδώ και πολλά χρόνια: να συνδιαλέγονται με τον Εαυτό τους, δηλαδή με το Είναι τους, για να βρουν την ταυτότητα της ύπαρξής τους.
Οι τελευταίες δημοτικές εκλογές της Τουρκίας, στις 31 Μαρτίου 2019, πραγματοποιήθηκαν στη σκιά ραγδαίων εξελίξεων. Οι ετερογενείς κουρδικές μάζες άλλη μια φορά βρέθηκαν αντιμέτωπες με το αντιδημοκρατικό, καταπιεστικό κρατικό σύστημα, χωρίς να ακολουθήσουν μια ακραιφνώς ενωμένη κουρδική γραμμή. Θα μπορούσαμε να κατηγοριοποιήσουμε τις στάσεις των Κούρδων σε τέσσερις θέσεις, με εξαίρεση τους αναποφάσιστους και αυτούς που δεν άσκησαν το εκλογικό τους δικαίωμα:
Πρώτη, η οργανωμένη θέση του φιλοκουρδικού κόμματος HDP/Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών, η οποία υποστήριξε: «να κρατηθούμε στο Κουρδιστάν και να ενδυναμώσουμε τις δημοκρατικές δυνάμεις της Τουρκίας στη Δυτική, Βόρεια και Νότια Τουρκία». Η συγκεκριμέη ομάδα, θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς, είναι το κυρίαρχο ρεύμα της κουρδικής πολιτικής της Τουρκίας, υποστηριζόμενη από τις αντάρτικες μονάδες έως τα πιο απομακρισμένα χωριά της χώρας.
Δεύτερη, ήταν η οργανωμένη θέση της Πατριωτικής Δημοκρατικής Συμμαχίας/Yurtsever Demokratik İttifak, η οποία αποτελούνταν από δύο κουρδικά κόμματα, το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Κουρδιστάν/PSK και το Κόμμα της Ελευθερίας του Κουρδιστάν/PAK, που υποστήριξαν την ιδέα: «Κούρδοι, Κουρδιστάν και Ελευθερία» και κατέβηκαν στις εκλογές με ανεξάρτητους υποψηφίους Δημάρχους. Η ομαδα αυτή τελευταία αντιμετωπίζει το «κλείσιμο» λόγω των ονομασιών και αποτελεί παραδοσιακή συνέχεια των παλιών κουρδικών ομάδων που λειτουργούσαν ως παράνομες οργανώσεις από τις δεκαετίας του 1970.
Την τρίτη θέση αποτελούν όσοι πήραν μέρος στις εκλογές μέσα από τα κλασικά τουρκικά κόμματα –θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως οργανωμένες κινήσεις– και υποστήριζαν τα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων τους. Όπως πάντα, η ύπαρξη και οι κινήσεις τους είναι οικογενειοκρατικές και συνεχίζουν να εκπροσωπούν τις πελατειακές σχέσεις στην πολιτική σκηνή μέσα από ατομικές κουρδικές ταυτότητες. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως η θέση της μεγάλης κουρδικής ισλαμικής οργάνωσης Hûda-Par είναι διαφορετική. Η συγκεκριμένη οργάνωση που υποστήριζε τακτικά τη γραμμή του ΑΚΡ και είχε κατέβει στους κουρδικούς δρόμους με τις τουρκικές σημαίες τη βραδιά του υποτιθέμενου στρατιωτικού πραξικοπήματος, την 15η Ιουλίου, δεν συμμετείχε στις τελευταίες δημοτικές εκλογές και δεν έδωσε καμία πολιτική κατεύθυνση στους ψηφοφόρους της.
Η τέταρτη –μάλλον ανοργάνωτη– ομάδα ήταν εκείνη η οποία συνειδητά και εξατομικευμένα δεν συμμετείχε στις εκλογές.
Η πλειοψηφία των Κούρδων της Τουρκίας, για άλλη μια φορά, κατάφερε να λειτουργήσει πολιτικά ως «αναπνευστικός σωλήνας» για το τουρκικό πολιτικό σύστημα και απέδειξε εκ νέου ότι οι Κούρδοι είναι έτοιμοι και έντιμοι σύμμαχοι για την αναπαραγωγή του ίδιου του συστήματος, όπως έκαναν οι πρόγονοι τους στα πιο κρίσιμα ιστορικά γεγονότα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
«Ο άποικος θα είναι ευτυχής και νικητής όταν μπορεί να παρακολουθήσει, χωρίς να παρεμβαίνει, τους αποικιοκρατούμενους να εργάζονται για την αναπαραγωγή του ίδιου του αποικιακού συστήματος, μη κατανοώντας οι ίδιοι ότι λειτουργούν ασυνείδητα», έλεγε ο Φραντς Φανόν στο περίφημο βιβλίο του Της Γης Οι Κολασμένοι.
Σήμερα εν μέσω μεγάλης κουρδικής συμμετοχής γιορτάστηκε η νίκη των «δημοκρατικών» της Τουρκίας, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος/CHP, το οποίο αποτελεί τον θεμέλιο λίθο του τουρκικού κράτους. Η ύπαρξη της διχασμένης κουρδικής πολιτικής ευνόησε την ενδυνάμωση των ιδεών του κυρίαρχου κουρδικού ρεύματος, αναφορικά με το δημοκρατικό έθνος και τη κοινή πατρίδα, η οποία διανοητικά συνέδεσε ξανά τις κουρδικές μάζες με την τουρκική κρατική οντότητα που δεν ανέχεται να συνυπάρξει με την κουρδική συλλογική ταυτότητα.
Οι συγκεκριμένες κουρδικές μάζες όλο και απομακρύνονταν από το τουρκικό κράτος, λόγω των βίαιων πράξεων εναντίον τους τα τελευταία 5 χρόνια, όπως οι καταστροφές των 10-15 κουρδικών τοποθεσιών εντός των πόλεων από τις τουρκικές κατασταλτικές δυνάμεις, οι συνεχόμενες αστυνομικές έφοδοι, η έναρξη των εσωτερικών υποχρεωτικών μεταναστεύσεων, η αύξηση της ελεγχόμενης βίας κατά των κουρδικών συλλογικών υπάρξεων κάθε είδους.
Καμία κουρδική πολιτική δύναμη δεν ζήτησε συγγνώμη από τον κουρδικό λαό για τις πράξεις της, όπως η μεταφορά του ένοπλου αντάρτικου αγώνα από τα βουνά στην καρδιά τις κουρδικής ζωής. Ο θάνατος του Κούρδου είναι το πιο φτηνό φαινόμενο εντος της Τουρκίας και το πιο λυπηρό είναι η αποδοχή του από τους ίδιους τους Κούρδους. Οι μαζικοί σκοτωμοί των Κούρδων ή οι επιθέσεις και καταστροφές των τάφων των ανταρτών δεν εμφανίζονται στις εφημερίδες της Τουρκίας, όπως παίρνουν οι κουτσομπολίστικες ειδήσεις. Ο σεβασμός προς την ανθρώπινη ζωή, πόσο μάλλον του Κούρδου, θα έπρεπε να είναι η αδιαπραγμάτευτη θέση των κουρδικών ελίτ.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εκλογών, πρακτικά και μελλοντικά, ο Οτζαλάν και η γραμμή της Ένωσης Κοινοτήτων του Κουρδιστάν/KCK κατάφεραν να αποδείξουν μια ακόμα φορά τη δύναμη τους εντός της τουρκικής πολιτικής. Αναμφισβήτητα η επιλογή μιας τέτοιας τακτικής δημιουργεί μια νέα πολιτική κατάσταση σε μία γεωγραφία η οποία εδώ και 200 χρόνια προσπαθεί να εκδημοκρατιστεί. Ένα οικολογικό-σοσιαλδημοκρατικό πολιτικό κόμμα (HDP), ξέροντας ότι θα αγνοηθεί ξανά από τους όλους τους πολιτικούς κύκλους όπως είχε πραγματοποιηθεί στις προεδρικές εκλογές, προσπαθεί να ενδυναμώσει ξανά το άλλο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (CHP), με σκοπό να αποδυναμώσει το κυρίαρχο συντηρητικό ισλαμικό κόμμα (AKP). Αυτή η συγκεκριμένη πετυχημένη στρατηγική αποδεικνύει την απόλυτη αποδοχή του HDP από τους μεγαλύτερους κουρδικούς πληθυσμούς εντός Τουρκίας.
Η κίνηση αυτή δεν πρέπει να δημιουργεί σύγχυση διότι είναι σε πλήρη αρμονία με την συνομοσπονδιακή Μέση-Ανατολική αντίληψη του KCK και δεν στοχεύει στην εξαφάνιση των συνόρων της Τουρκίας. Η συγκεκριμένη πετυχημένη τακτική του KCK θα αποτελέσει αιτία ξεπάσματος θυμού του κράτους του ΑΚΡ πάνω στις κουρδικές μάζες αλλά και πολλών τοπικών μετά-σεισμικών δονήσεων εντός και εκτός της Τουρκίας και φυσικά στη μήτρα του Συνασπισμού του AKP-MHP.
Η συγκεκριμένη δόνηση θα έχει επίδραση και στη διεθνή πολιτική: ας μην ξεχνάμε ότι η νέο-οθωμανική διεθνής αντίληψη του ΑΚΡ δέχεται πλέον πλήγματα. Οι πολιτικές και επεμβατικές (operasyonal) θέσεις του κράτους του ΑΚΡ στη διεθνή σκακιέρα είναι πλέον γνωστές για τα διαταρακτικά τους αποτελέσματα στη Λιβύη, την Αιθιοπία-Ερυθραία, το Σουδάν, την Αίγυπτο, τη δυτικής Κίνα, την Παλαιστίνη, το Ιράκ, τη Συρία, το Κατάρ, και τα Βαλκάνια, όπως στη Μολδαβία, το Κόσοβο-Αλβανία.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πάνω από 20 στρατιωτικές και κατασκοπευτικές βάσεις στο βόρειο Ιράκ και στρατιωτική εισβολή με οικονομική προσάρτηση περίπου 5.000 τετραγωνικών χιλιομέτρών/km2 στα βορειοδυτικά της Συρίας. Η τράπουλα για τις σχέσεις των ΗΠΑ και των κουρδικών δυνάμεων της Συρίας θα ανακατευτεί ξανά, και αυτές οι σχέσεις αναμένεται να ενδυναμωθούν ύστερα από την επίδειξη ισχύος του KCK στις τουρκικές εκλογές. Αυτή η εξέλιξη θα κρατήσει μεν μακριά τον επίσημο τουρκικό στρατό από μια πιθανή εισβολή στα βόρεια εδάφη της Αυτόνομης Διοίκησης της Βορείας και Ανατολικής Συρίας που αυτοανακηρύχθηκε στη συνεδρίαση της Δημοκρατικής Βουλής της Συρίας στις 5 Σεπτεμβρίου 2018, αλλά θα αυξήσει τις επιθέσεις των παραστρατιωτικών μονάδων που κινούνται υπό την εντολή της Μυστικής Υπηρεσίας της Τουρκίας εντός της Συρίας.
Είναι πολύ πιθανό ότι θα έχουμε μια μεγάλη και εκτεταμένη στρατιωτική επιχείρηση του επίσημου τουρκικού κράτους προς τις αντάρτικες περιοχές του βορείου Ιράκ, με σκοπό αφενός τη μεταφορά της εσωτερικής κρίσης στο εξωτερικό, και αφετέρου την κατασίγαση για λίγο ακόμα των εθνικιστικών και ρατσιστικών δυνάμεων εναντίον της εκλογικής ήττας. Αυτή την φορά, όμως, θα έχουμε αντιδράσεις από την ιρακινή πλευρά διότι δημιουργείται πλέον μια κουρδική κυβέρνηση στα βόρεια του Ιρακ και η κεντρική εξουσία του Ιράκ δεν είναι στα χέρια των εχθρο-κουρδικών κύκλων.
Η μελλοντική ύπαρξη μιας κοινής κουρδικής ταυτότητας εξαρτάται πλέον από τον διάλογο και τη ριζική αλλαγή της κουρδικής αντίληψης για τον ίδιο της τον εαυτό. Από τη στιγμή που ο εκδημοκρατισμός της χώρας γίνει καθήκον και βίωμα του κάθε Κούρδου πολίτη ξεχωριστά και όχι ζήτημα διευθέτησης στα χέρια κάποιων οργανώσεων, τότε μόνο η διαμόρφωση της κουρδικής εθνικής ταυτότητας θα βρει τον δρόμο της. Και αυτή η πράξη απαιτεί μια ουσιαστική «πολιτική αυτοκτονία», δηλαδή μια αυτοκάθαρση σε μια πορεία απαγκιστρωμένη από τις προκαταλήψεις και τα λάθη του παρελθόντος .
«Οι ορθώς φιλοσοφούντες αποθνήσκειν μελετώσι», έλεγε ο Πλάτων, δηλαδή «όσοι φιλοσοφούν σωστά, μελετούν πως θα πεθάνουν». Και συνεχίζει: «Και το τεθνάναι αυτοίς ήκιστα φοβερό», δηλαδή και όταν θα έρθει η ώρα να πεθάνουν δεν θα φοβούνται τον θάνατο.
Για τον συγγραφέα
Ο Μουράτ Ισσί είναι Διδάκτορας Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου και συγγραφέας του βιβλίου Οθωμανική Αυτοκρατορία και Κουρδικός Εθνικισμός, εκδόσεις Παπαζήση.
