Τα ίδια επιχειρήματα που χρησιμοποιούμε σήμερα για να κατανοήσουμε το φιάσκο της 26ης Ιουνίου, θα τα χρησιμοποιούσαμε και για να εξηγήσουμε την επιτυχία των Unidos Podemos, στην περίπτωση που το sorpasso είχε ευοδωθεί. Αυτή η σύγχυση κρατάει ήδη δύο χρόνια.
Tου Isaac Rosa
Αν γοητευτήκατε από τον τίτλο και περιμένετε πως σε αυτό το άρθρο θα βρείτε μια ικανοποιητική εξήγηση για το φιάσκο των Unidos Podemos, καλύτερα να μην διαβάσετε παρακάτω. Δεν θα τραβήξω περισσότερο το αστείο. Ο τίτλος αποτελεί μονάχα μια παρωδία της σημερινής μας σύγχυσης: όλοι ψάχνουμε να βρούμε άρθρα, που θα μας επιτρέψουν να βγούμε από το σοκ και να κατανοήσουμε το ανεξήγητο: τι πήγε λάθος.
Όχι, εγώ δεν έχω εξηγήσεις να δώσω. Ούτε εγώ, ούτε η πλειοψηφία των αναλυτών που θα προσπαθήσουν να μας διαφωτίσουν αυτές τις ημέρες. Όλοι μας ψελλίζουμε σωστούς, σε γενικές γραμμές, λόγους, αλλά δεν πιστεύω πως κανείς μας έχει την Εξήγηση. Ούτε καν οι αρχηγοί τους την έχουν. Εκείνοι ακόμη λιγότερο, σαγηνευμένοι από αυτό που έμοιαζε να είναι ένα ξεκάθαρο sorpasso (1).
Η εν λόγω σύγχυση δεν έχει να κάνει με την 26η Ιουνίου, αλλά με την 25η Μαΐου του 2014, με τις Ευρωεκλογές. Τότε ξεκίνησαν όλα και έκτοτε σκαρφιζόμαστε πολιτικές ταξινομίες για αυτόν τον μαύρο κύκνο.
Αν είχαν επαληθευτεί οι δημοσκοπήσεις και οι Unidos Podemos είχαν κατορθώσει να κερδίσουν ένα 24%-25% των ψήφων και πάνω από 90 έδρες, σήμερα τα ίδια άρθρα που προσπαθούν να εξηγήσουν την ήττα τους, θα επεξηγούσαν την επιτυχία τους. Και είμαι σίγουρος πως τα επιχειρήματα που θα εξηγούσαν το sorpasso θα ήταν ακριβώς τα ίδια με εκείνα που χρησιμοποιούμε για να καταλάβουμε την αποτυχία του: η συμμαχία με την Izquierda Unida (IU), τα κινήματα μετά την 20ή Δεκεμβρίου, η πόλωση, ο αριστερός λόγος που άφηνε πίσω του την προσπάθεια υπέρβασης του κλασικού διαχωρισμού Αριστεράς-Δεξιάς, το σοσιαλδημοκρατικό παιχνίδι, η στήριξη του γνωστού κομμουνιστή Χούλιο Ανγκίτα, το πρόγραμμά τους τυπωμένο ως κατάλογος του IΚΕΑ, η εκλογική καμπάνια βασισμένη στα χαμόγελα, στην πατρίδα. Όλα αυτά που σήμερα καταλογίζονται στους Unidos Podemos, θα αναγνωρίζονταν ως αλάνθαστες συνταγές για την επιτυχία τους.
Και σήμερα θα μιλούσαμε για την ιστορική σημασία του μετασχηματισμού ενός κινήματος σε κόμμα με κάθετες δομές και σε εκλογική μηχανή, για την χαρισματική ηγεσία του Ιγκλέσιας, για το κενό σημαίνον. Όλα εκείνα που σήμερα χρησιμοποιούν τα κανάλια για να εξηγήσουν τη ματαίωση, υπό άλλες συνθήκες θα αναγνωρίζονταν ως πολιτική οξύνοια.
Αυτή είναι η σημερινή μας σύγχυση: να θεωρούμε ανεξήγητη την αποτυχία της 26ης Ιουνίου, ενώ το ανεξήγητο είναι όλο αυτό που συνέβαινε μέχρι χθες, οι προηγούμενες επιτυχίες.
Κατά τη γνώμη μου, η ανάλυσή μας συναντά δυσκολίες, γιατί δεν παίρνουμε υπόψη μας το απρόβλεπτο της γένεσης του φαινομένου Podemos. Τείνουμε να το θεωρούμε ως κάτι προδιαγεγραμμένο, ως ένα οξυδερκές σχέδιο, ενώ στην πραγματικότητα πρέπει να κάνουν συνεχώς πετάλι για να μην πέσουν, να προσαρμόζονται στις διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες. Στην καρδιά τους, πράγματι, υπάρχει πολύ οξυδέρκεια και στρατηγική, υπάρχει όμως πολύ περισσότερη διαίσθηση και ευκινησία.
Ξεχνάμε πως οι Podemos δεν γεννήθηκαν για να κερδίσουν τις εκλογές του 2016, ούτε καν εκείνες του 2015. Στο ξεκίνημά τους ήταν κάτι πολύ πιο ταπεινό: μια προσπάθεια να ανοίξουν έναν πολιτικό χώρο σε μια κρίσιμη στιγμή και σε μια ευνοϊκή εκλογική αναμέτρηση, όπως είναι οι Ευρωεκλογές.
Πράγματι, αναδύθηκαν λόγω μιας οξυδερκούς ανάγνωσης της πολιτικής πραγματικότητας, όμως ο ορίζοντας των προσδοκιών τους δεν ήταν τόσο φιλόδοξος: το περίφημο «παράθυρο ευκαιρίας» δεν ήταν εκείνο της σοφίτας.
Και όμως, το παιχνίδι πήγε καλά. Πολύ καλά, όλως περιέργως. Η επιτυχία στις ευρωπαϊκές εκλογές συνέπεσε με την επιτάχυνση της θεσμικής αποσύνθεσης. Από εκείνο το σημείο και μετά, ανέβηκαν πάνω σε ένα ακαταμάχητο κύμα, με ούριο άνεμο. Και πρέπει να τους αναγνωρίσουμε πως άλλοι αυτό το κύμα ούτε μπόρεσαν να το δουν, αλλά ούτε και να το ιππεύσουν.
Ένα κύμα που θα μπορούσε να σε προσγειώσει στην παραλία ή να σε πετάξει πάνω στα βράχια, που σίγουρα όμως για κάποιο διάστημα προέλαυνε χωρίς φρένο: στις δημοσκοπήσεις, στην οργανική ανάπτυξη της πολιτικής στράτευσης, στις δημοτικές εκλογές, στην προσήλωση και στη στρατολόγηση, στις τοπικές συγκλήσεις, στην 20ή Δεκεμβρίου, στην ενότητα με την ΙU, στην υπόσχεση του sorpasso…
Έξι προεκλογικές καμπάνιες σε δυο χρόνια. Να τρέχεις και ταυτόχρονα να δένεις τα κορδόνια σου, έλεγαν.
Ίσως τώρα να έφτασε η στιγμή να σταματήσουν επιτέλους και να κοιτάξουν πίσω. Να κάνουν απολογισμό. Να κάνουν ενδοσκόπηση, να δουν σε τι έχουν μετατραπεί. Να γιορτάσουν όλες αυτές τις επιτυχίες που ούτε καν πρόλαβαν να χαρούν.
Να εκτιμήσουν τους 5 εκατομμύρια παγιωμένους ψηφοφόρους, το μέλλον μπροστά. Και να εκτιμήσουν επίσης τις ζημιές, εσωτερικές και εξωτερικές: αυτήν την καμμένη γη που άφησε πίσω του ένα κύμα στο οποίο κανείς δεν μπόρεσε να αντισταθεί (γιατί όλοι βλέπαμε την ήττα στο δρόμο, αλλά θέλαμε νε κερδίσουμε τις εκλογές, γιατί όχι;) και που τώρα καθιστά αναγκαία την ανοικοδόμηση εκείνων των χώρων αντίστασης που θυσιάστηκαν στο βωμό της εκλογικής στρατηγικής.
Καλή τύχη.
(1) Το υποτιθέμενο sorpasso ήταν η προσδοκία πως οι Unidos Podemos θα ξεπερνούσαν το PSOE σε ψήφους αλλά και σε έδρες, πως θα ήταν, δηλαδή, δεύτερο κόμμα.
Μετάφραση: Μάγδα Φυτιλή
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα El Diario, στις 27 Ιουνίου του 2016.
Για τον συγγραφέα
Ο Isaac Rosa είναι συγγραφέας. Έχει δημοσιεύσει το αφήγημα “El ruido del mundo” (1998), το θεατρικό έργο “Adios muchachos” (1998), το μυθιστόρημα “La malamemoria” (2000) και τη μελέτη “Kosovo. La coartada humanitaria” (2001). Το δεύτερο μυθιστόρημά του, “Το μάταιο χθες” (εκδόσεις Πόλις, 2008), τιμήθηκε με τα βραβεία Ojo Crίtico, Andalucίa de la Crίtica και Rόmulo Gallegos και μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες. Αρθρογραφεί σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα.
