Ίσως στα πρώτα στάδια της Προεδρίας του να έμοιαζε πιθανό ότι μια φιγούρα τόσο sui generis όσο ο Πρόεδρος Τραμπ θα μπορούσε να λύσει τον γόρδιο δεσμό της ειρήνης στη Μέση Ανατολή. Όμως αντί να εργαστεί για να γεφυρώσει το βαθύ χάσμα ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους, το οποίο ταλανίζει αμερικανούς αξιωματούχους επί δεκαετίες, η διοίκηση Τραμπ πέρασε τα τελευταία τρία χρόνια, μοιράζοντας εκχωρήσεις στους Ισραηλινούς, και καταπιέζοντας τους Παλαιστίνιους.

Του Ishaan Tharoor

Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world

Κι έτσι, δεν προκάλεσε έκπληξη το γεγονός ότι όταν ο Τραμπ έκανε γνωστή την υποτιθέμενη «συμφωνία του αιώνα», το βράδυ της Τρίτης (28 Ιανουαρίου), η πρόταση του Λευκού Οίκου έμοιαζε λιγότερο με μια πιθανή συμφωνία και περισσότερο με μια διακήρυξη των όρων παράδοσης των Παλαιστίνιων.

Το δημοσιευμένο πλέον «όραμα για την ειρήνη» της διοίκησης Τραμπ –το απαύγασμα αυτού που ο Τραμπ χαρακτήρισε ως μια «μακρά και πολύ κοπιαστική διαδικασία»– περιγράφει ένα σενάριο, στο οποίο το Ισραήλ διατηρεί την κυριαρχία δυτικά του Ιορδάνη ποταμού, την πρωτεύουσα σε μια αδιαίρετη Ιερουσαλήμ και τον έλεγχο στους εβραϊκούς θύλακες και εποικισμούς που είναι σπαρμένοι στις παλαιστινιακές περιοχές.

Εν τω μεταξύ, οι Παλαιστίνιοι παίρνουν…όχι πολλά. Σύμφωνα με το σχέδιο του Τραμπ, που υποστηρίζεται από τον Νετανιάχου, θα πρέπει να παραιτηθούν από τις απαιτήσεις των Παλαιστίνιων προσφύγων και να δεχθούν μια υπό όρους μετάβαση προς την κρατική υπόσταση, η οποία θα συνίσταται σε αποσπάσματα περιοχών τεμαχισμένων από ισραηλινούς δρόμους και εποικισμούς.

Το πλάνο του Τραμπ εκχωρεί τον έλεγχο ασφάλειας του ανατολικού συνόρου με την Ιορδανία ολοκληρωτικά στο Ισραήλ, καλεί στην διάλυση των παλαιστινιακών μαχητικών ομάδων και προβλέπει μια παλαιστινιακή πρωτεύουσα στα ανατολικά περίχωρα της Ιερουσαλήμ, αντί στην ίδια την Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπως επιθυμούσε η διεθνής κοινότητα και διαδοχικές αμερικανικές διοικήσεις.

Ο Νετανιάχου κατέστησε σαφές στον Λευκό Οίκο τι σήμαινε αυτό: «Τη σημερινή μέρα», είπε, απευθυνόμενος στον Τραμπ, «γίνατε ο πρώτος ηγέτης στον κόσμο που αναγνωρίσατε την κυριαρχία του Ισραήλ […] στις περιοχές της Ιουδαίας και της Σαμάρια» –οι βιβλικοί όροι που συχνά επικαλείται το Ισραήλ για τη Δυτική Όχθη– «οι οποίες είναι ζωτικές για την ασφάλειά μας και κεντρικές στην κληρονομιά μας». Λίγες ώρες μετά τις συγκεκριμένες επισημάνσεις, υπήρξαν ρεπορτάζ που υποστήριζαν ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου σχεδίαζε μια ψηφοφορία για την προσάρτηση περίπου του 30% της Δυτικής Όχθης, ήδη από το Σαββατοκύριακο.

Τίποτε από όλα αυτά, φυσικά, δεν συμφωνήθηκε με τους Παλαιστίνιους, οι οποίοι απουσίαζαν από το δωμάτιο και απέρριψαν τις συνομιλίες με αξιωματούχους της διοίκησης Τραμπ, μόλις έγινε αντιληπτό πόσο μονόπλευρη ήταν η προσέγγισή τους. Υπήρξε μια χούφτα αράβων πρεσβευτών που παρίσταντο, ωστόσο κανείς από αυτούς δεν εκπροσωπούσε κράτη που έχουν υπάρξει συνομιλητές με τους Παλαιστίνιους, συμπεριλαμβανομένης της Ιορδανίας, της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας.

Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα αραβικά κράτη έχουν ήδη αποσυνδεθεί ή καταγγείλει την πρωτοβουλία του Τραμπ.

Οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν οργισμένα το σχέδιο του Τραμπ. “Μετά τα όσα παράλογα ακούσαμε σήμερα, λέμε χίλια “όχι” στη “συμφωνία του αιώνα”», είπε ο Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς. «Δεν θα γονατίσουμε και δεν θα παραδοθούμε».

Όμως η αποκάλυψη του σχεδίου του Τραμπ αντιπροσωπεύει ένα αδιέξοδο για τον Αμπάς, του οποίου ο βασικός ρόλος είναι αυτός του θεματοφύλακα μιας ετοιμοθάνατης διαδικασίας ειρήνευσης, που υποτίθεται ότι θα οδηγούσε σε μια λύση δύο κρατών.

To αρχιπέλαγος των Παλαιστινιακών θυλάκων που προτάθηκε από τον Τραμπ –το οποίο θα υπόκειται στα συμφέροντα ασφαλείας του Ισραήλ και μοιάζει περισσότερο με τα “bantustans” [1] της εποχής του άπαρτχαϊντ στη Νότια Αφρική– εμφατικά δεν είναι μια τέτοια λύση.

Ο Τραμπ και οι θιασώτες αυτού του σχεδίου υποστηρίζουν ότι αυτή η προσέγγιση είναι η πιο «ρεαλιστική» αποτύπωση των δεδομένων στο πεδίο. Οι ισραηλινοί εποικισμοί στη Δυτική Όχθη και ο μόνιμος έλεγχος της Κοιλάδας του Ιορδάνη είναι, σύμφωνα με αυτή την οπτική, ένα τετελεσμένο γεγονός.

Ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Τραμπ και πρόσωπο-κλειδί για την πολιτική στη Μέση Ανατολή, υποστήριξε ότι οι πολιτικές διεκδικήσεις των Παλαιστινίων δεν είναι τόσο σημαντικές όσο η οικονομική ανάπτυξη των περιοχών τους – μια οπτική που απορρίπτεται σφοδρά από τους περισσότερους Παλαιστίνιους, οι οποίοι δεν θα ανταλλάξουν τις ελπίδες τους για ίσα πολιτικά δικαιώματα με χρηματικά κίνητρα.

Οι επικριτές του σχεδίου αυτού σημειώνουν ότι ο Τραμπ παίρνει τη θεμελιώδη ασυμμετρία ισχύος ανάμεσα στους Ισραηλινούς και τους Παλαιστίνιους και την μεταχειρίζεται προς όφελος του ιδίου και του Νετανιάχου.

«Ο Τραμπ δημιουργεί όχι μόνο ένα νέο Ισραήλ, αλλά έναν νέο κόσμο», γράφει ο αρθρογράφος Γκιντεόν Λεβύ. «Έναν κόσμο χωρίς διεθνές δίκαιο, χωρίς τον σεβασμό διεθνών αποφάσεων, χωρίς ούτε το πρόσχημα της δικαιοσύνης», προσθέτει ο ίδιος.

To τάιμινγκ είναι επίσης προφανές. Οι δύο άνδρες, που εμφανίζονται χαμογελαστοί στην Ανατολική Πτέρυγα τος Λευκού Οίκου, παλεύουν για την πολιτική τους επιβίωση: ο Τραμπ υπόκειται σε μια εξελισσόμενη δίκη αποπομπής, ενώ την Τρίτη, ο γενικός εισαγγελέας του Ισραήλ απήγγειλε ποινικές κατηγορίες εναντίον του Νετανιάχου για σκάνδαλα διαφθοράς. Αυτές οι υποθέσεις θα σκιάσουν την απόπειρα επανεκλογής του τον Μάρτιο.

Κοιτώντας στο μέλλον, τα σχέδια για μακροχρόνια κυριαρχία του Ισραήλ στους Αγίους Τόπους είναι ισχυρές υποσχέσεις και για τους δύο ηγέτες: για τους χριστιανούς ευαγγελιστές ψηφοφόρους του Τραμπ και για την εθνικιστική Δεξιά για τον Νετανιάχου. «Αυτό αφορά τον Τραμπ. Αφορά τον Νετανιάχου. Δεν αφορά την ειρήνη», είπε σε μια συνέντευξή του στο ΒΒC, o επικεφαλής της Παλαιστινιακής αποστολής στη Βρετανία, Χουσάμ Ζομλότ.

Σε μια ξεχωριστή συνέντευξή του στο Reuters, ο Ζομλότ υπογράμμισε τι είναι αυτό που θα συμβεί αφότου οι ΗΠΑ και ο υπόλοιπος κόσμος εγκαταλείψουν το φάντασμα της λύσης των δύο κρατών και απορρίψουν τα αιτήματα των Παλαιστινίων για ίσα πολιτικά δικαιώματα. «Η 28^η Ιανουαρίου 2020 σηματοδοτεί το επίσημο νομικό επισφράγισμα της αποδοχής εκ μέρους των ΗΠΑ της δυνατότητας του Ισραήλ να εφαρμόσει ένα πλήρως ανεπτυγμένο σύστημα άπαρτχαϊντ», είπε ο Ζόμλοτ. «Η ιστορία θα σημαδέψει το όνομα του Τραμπ ως αυτού που οδήγησε το Ισραήλ στη λάθος κατεύθυνση», συμπλήρωσε ο ίδιος.

[1] Τα bantustans ήταν περιοχές φυλετικού διαχωρισμού των μαύρων κατοίκων της Νότιας Αφρικής, οι οποίες αποτελούσαν μέρος της πολιτικής του άπαρτχαϊντ.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη Washington Post, στις 28 Ιανουαρίου 2020.

Για τον συγγραφέα

ΟIshaan Tharoor γράφει για διεθνή ζητήματα στη Washington Post. Προηγουμένως εργάστηκε για το Time αρχισυντάκης και ανταποκριτής, έχοντας ως έδρα αρχικά το Χονγκ Κονγκ και μετά τη Νέα Υόρκη.