Ένα κοχύλι 18.000 ετών αποδεικνύεται από τα αρχαιότερα πνευστά όργανα στην ιστορία

Μια αναπάντεχη ανακάλυψη περίμενε τους ερευνητές του Μουσείου της Τουλούζης όταν συνειδητοποίησαν ότι ένα αρχαίο κοχύλι της θάλασσας, που αποτελούσε επί χρόνια παραγνωρισμένο κομμάτι της μουσειακής συλλογικής, είναι ένα από τα αρχαιότερα πνευστά μουσικά όργανα αυτού του είδους.

Συντακτική ομάδα pass-world.gr

To κοχύλι της θάλασσας, που ανήκει στο είδος Charonia lampas –στα ελληνικά γνωστό ως κοχύλι Τρίτωνας– ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1931 στο σπήλαιο των Πυρηναίων, Μαρσούλας. Επρόκειτο για μια έντονα διακοσμημένη σπηλιά με τοιχογραφίες της Ανώτερης Παλαιολιθικής Περιόδου, την οποία χρησιμοποιούσαν μέλη του Μαγδαλένιου Πολιτισμού.

Αρχικά το κοχύλι θεωρήθηκε ως ένα κύπελλο που χρησιμοποιούσε η παλαιολιθική αυτή κοινότητα για να πίνει από αυτό.

Χρειάστηκαν 80 χρόνια, κατά τα οποία το συγκεκριμένο αντικείμενο παρέμενε παραγνωρισμένο στη συλλογή του Μουσείου της Τουλούζης, για να αποκαλυφθεί ότι στην πραγματικότητα αποτελούσε ένα περίτεχνο μουσικό όργανο του συγκεκριμένου πολιτισμού.

Όπως ανακοίνωσε το Μουσείο, κατά τη διάρκεια μιας απογραφής των αρχαιολογικών αντικειμένων, οι επιστήμονες ανακάλυψαν σχεδόν κατά τύχη, φυσώντας μέσα στο κοχύλι, ότι αυτό ήταν ενδεχομένως ένα μουσικό όργανο.

Στη συνέχεια, οι ερευνητές/ριες ανέλυσαν το κοχύλι με προηγμένες απεικονιστικές τεχνολογίες σάρωσης, κατά της οποίες αποκαλύφθηκε ότι το ακρότατο σημείο του είχε αφαιρεθεί σκοπίμως για να λειτουργεί ως πνευστό. Ακόμα, όπως σημειώνει το μουσείο, υπάρχει μια διάτρηση σε μια από τις πρώτες σπείρες του κοχυλιού, που δείχνει μια πολύ πιο πολύπλοκη επεξεργασία από τα φλάουτα εκείνου του πολιτισμού. Τέλος, στο εσωτερικό του κοχυλιού υπάρχει μια κόκκινη διακόσμηση από αιματίτη, αντίστοιχη με τις τοιχογραφίες της σπηλιάς, γεγονός που, σύμφωνα με τους ειδικούς, αποδεικνύει ότι επρόκειτο για κάποιο συμβολικό αντικείμενο.

«Κάνουμε την υπόθεση ότι το κοχύλι ήταν διακοσμημένο με το ίδιο μοτίβο που χρησιμοποιούσαν στο σπήλαιο Μαρσούλας, γεγονός το οποίο δημιουργεί μια ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στη μουσική που παρήγαγε το κοχύλι και τις εικόνες στα τοιχώματα», σημείωσε στον Guardian o Ζιλ Τοζεγιό, αρχαιολόγος και ειδικευμένος στην τέχνη των σπηλαίων που συμμετείχε στην επιστημονική ομάδα της μελέτης.

«Εξ όσων γνωρίζουμε, είναι η πρώτη φορά που συναντούμε αποδείξεις μιας τέτοιας σύνδεσης ανάμεσα στη μουσική και την τέχνη των σπηλαίων στην ευρωπαϊκή προ-ιστορία», συμπληρώνει ο ίδιος.

Στην επιστημονική ομάδα συμμετείχε και ο μουσικός Ζαν Μισέλ Κουρτ, ο οποίος κατάφερε να αναπαράγει με το κοχύλι έναν από τους ήχους που πιθανόν εξέπεμπαν τότε τα μέλη του συγκεκριμένου πολιτισμού, παράγοντας καθαρά τρεις νότες: τη ντο, τη ντο δίεση και τη ρε.  

Οι επιστήμονες που συμμετείχαν στην έρευνα δημοσίευσαν τα αποτελέσματά τους στο περιοδικό Science Αdvances, σημειώνοντας ότι «πρόκειται για ένα από τα πολύ σπάνια παραδείγματα –αν όχι το μοναδικό για την παλαιολιθική εποχή– ενός μουσικού οργάνου, φτιαγμένου από μεγάλο όστρακο και το πρώτο κοχύλι της θάλασσας με αυτή τη χρήση που έχει ποτέ ανακαλυφθεί».

«Γνωρίζουμε ήδη ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι μετέτρεπαν όστρακα σε φορητά στολίδια, δίνοντάς τους έτσι έναν ουσιώδη σωματικό συμβολισμό», προσθέτουν.

«Αυτό το κοχύλι της θάλασσας, με τη μοναδική ηχητική του, που είναι ταυτόχρονα βαθιά και δυνατή, με μια αντήχηση που έχει διάρκεια, ρίχνει φως σε μια μουσική διάσταση που ήταν άγνωστη μέχρι σήμερα όσον αφορά τις κοινωνίες της Ανώτερης Παλαιολιθικής Εποχής», σημειώνουν οι ερευνητές/τριες στο άρθρο τους.

Πηγές: Muséum de Toulouse, Science Advances, Guardian.