Το κίνημα της «Ξάγρυπνης Νύχτας» ξεκίνησε από ένα απλό ερώτημα: «Πώς θα τους φοβίσουμε;». Η απάντηση ήταν προφανής: μένοντας όλη τη νύχτα στο πόδι! Το κίνημα που ξεκίνησε στο Παρίσι, στις 31 Μαρτίου, μετά από μια μεγάλη γενική απεργία και μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στη σχεδιαζόμενη εργασιακή μεταρρύθμιση, έδωσε την υπόσχεση να μην καμφθεί μπροστά στην εξουσία.

Του Benjamin Sourice

Το «συλλογικό όνειρο» εγκαταστάθηκε χωρίς χρονικό περιορισμό. Σε πόλεις ολόκληρης της Γαλλίας, μεταξύ των οποίων και το Παρίσι, στην Πλατεία της Δημοκρατίας, καταλήψεις και γενικές συνελεύσεις ωθούν τους ανθρώπους να σκεφτούν και να δουλέψουν προς την προοπτική της σύγκλισης των αγώνων: να δημιουργήσουν ένα ευρύ πλαίσιο ελπίδας.

Τσιμπήστε με. Νομίζω ότι ονειρεύομαι. Οι μέρες περνούν και ο ήλιος δεν δύει στην «Ξάγρυπνη Νύχτα». Ο κόσμος δεν ήθελε να γυρίσει σπίτι του μετά τις διαδηλώσεις της 31^ης Μαρτίου ενάντια στην εργασιακή μεταρρύθμιση, κι έτσι άνοιξε μια ρωγμή στον χρόνο.

Δεν ήταν ένα πρωταπριλιάτικο αστείο. Η παλιά πολιτική φρουρά, που χαρακτηρίζεται από τις διαιρέσεις και τις άγονες αντιπαραθέσεις, ακινητοποιήθηκε σε αυτόν τον χώρο, ο οποίος επιχειρεί να χειραφετηθεί από τους περιορισμούς μιας πραγματικότητας που εδώ και πολύ καιρό έχει γίνει συνώνυμη της ματαίωσης. Η ατμόσφαιρα μοιάζει με αυτή ενός «συλλογικού ονείρου», προσδιορισμένου από μια ισχυρή επιθυμία για το μέλλον –μια τρομακτική ανατροπή σε αυτήν την εποχή του φόβου.

.

Μέσα από την κατάληψη δημόσιων χώρων, όπως η εμβληματική Πλατεία της Δημοκρατίας, ένα οριζόντιο κίνημα, που απαρτίζεται από άτομα, οργανώσεις, ακτιβιστές και «τρελά ελεύθερα ηλεκτρόνια» πήρε την απόφαση να ενωθεί και να συγκλίνει σε μια έκρηξη χαράς. Η υποδοχή είναι τόσο ζεστή που επιτρέπει στους διαδηλωτές να αντέχουν το κρύο μέχρι την αυγή.

Το πρωί βρίσκονται αντιμέτωποι με διάφορες επιθέσεις. Την τρίτη μέρα, οι διαδηλωτές κατάφεραν να κρατήσουν τη θέση τους στην Πλατεία της Δημοκρατίας, όμως η νύχτα ήταν ανήσυχη στην προσπάθεια να αποτραπούν απόπειρες παρείσφρησης και διάλυσης των συγκεντρώσεων από μέλη της ακροδεξιάς ομάδας «14 Ιούλη».

Ένα εμπνευσμένο σλόγκαν στο κατειλημμένο κτίριο της Σορβόννης θέτει το ερώτημα «Πότε θα σκορπίσουμε τις στάχτες του Παλιού Κόσμου;». Ίσως στην εικόνα της «Ξάγρυπνης Νύχτας», που έμεινε ζωντανή πολλά βράδια, να υπάρχει η πρώτη ύλη για ένα καινούργιο ξύπνημα, τη στιγμή που ένας άνεμος αντίστασης απλώνεται σε όλη τη χώρα.

To διαλυμένο όνειρο του χαμηλού κόστους καπιταλισμού

Δεν υπάρχει αμφιβολία: «οι νύχτες μας είναι πιο όμορφες από τις μέρες τους» (1), αυτές τις μέρες που είναι καταδικασμένες στην εξάντληση και τον διχασμό. Οι φτωχοί ζουν με τον φόβο ότι θα χάσουν τη στέγη τους, οι εργαζόμενοι τη δουλειά τους και… οι πλούσιοι ότι θα χάσουν τα δισεκατομμύρια τους στην Ελβετία. Η ολιγαρχία των υπερ-πλούσιων και ισχυρών, το περίφημο 1%, τρέμουν ένοχα μήπως αναγκαστούν να στερηθούν τα πλούτη τους, έχοντας μετατρέψει αυτόν τον κόσμο σε μια χυδαία χρηματοπιστωτική βιομηχανία και αφήνοντας πίσω τους μια θλιβερή κληρονομιά.

Σήμερα, ο παράδεισος θεωρείται οικονομικός, και η καταδίκη είναι μια πραγματικότητα για τους φτωχούς: «62 άνθρωποι κατέχουν τον πλούτο που αντιστοιχεί στον μισό πληθυσμό αυτού του πλανήτη», σύμφωνα με την Oxfam.

Οι υπόλοιποι καταδικάζονται στην κόλαση από τους «δίκαιους και μεγαλόψυχους» ηγέτες, από αυτούς «τους τυράννους που φαίνονται μεγάλοι, μόνο επειδή εμείς έχουμε γονατίσει», όπως έγραφε νέος ο Ετιέν ντε λα Μποεσί.

Τι θα έλεγαν αυτοί οι φιλόσοφοι σήμερα; Ίσως ότι η υποταγή που τους προσφέρθηκε ως μοναδική μοίρα, δεν είναι πλέον εθελούσια…

Όταν ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Εμανουέλ Μακρόν ενθάρρυνε τους νέους να μπουν στη λέσχη των δισεκατομμυριούχων, ήταν μάλλον ρεαλιστής παρά προκλητικός. Το μέλλον πράγματι επιφυλάσσει στους νέους αυτό το δίπολο: κατώτατος μισθός για τους τυχερούς, πλούτος για τους πονηρούς.

Δυστυχώς για την κρατούσα τάξη, η «made in China» άνεση του στούντιο των 20 τετραγωνικών δεν πουλάει όσο το σπίτι που υποσχέθηκαν στους γονείς μας. Η φτηνή διαφήμιση του καπιταλισμού χαμηλού κόστους ξεφτίζει πριν ακόμα από την επιστροφή των χρημάτων.

Σε αυτόν τον παράδεισο της εξουθένωσης, η ενηλικίωση θα σήμαινε να χρεωθεί κανείς ακόμα περισσότερο, με τις αλυσίδες να σφίγγουν γύρω από τον λαιμό του. Μοιάζει αναντίστοιχο να παρακαλάς αυτούς τους πωλητές σκουπιδιών, τους τόσο μίζερους και θλιβερούς. Έτσι οι συμμετέχοντες στις καταλήψεις αποφάσισαν να μην παρακαλέσουν για τίποτα και να μην κoιμηθούν. Ο Φρεντερίκ Λορντόν εξέφρασε ολόψυχα αυτή τη φιλοδοξία στην ομιλία που έκανε στη διαδήλωση της 31^ης Μαρτίου:

«Ευχαριστούμε την Ελ Κομρί, τον Βαλς και τον Ολάντ που μας άνοιξαν τα μάτια και μας έδειξαν πού βρισκόμαστε. Δεν υπάρχει τίποτε πια για να διαπραγματευτούμε, τίποτα για να ζητήσουμε. […] Από την πλευρά μας, είμαστε πια αποφασισμένοι να ακολουθήσουμε έναν διαφορετικό δρόμο. Τον δρόμο που αναιρεί τα πλαίσια, τους ρόλους και την ανάθεση. Τον δρόμο της πολιτικής βούλησης που θέτει και δημιουργεί».

Όταν δεν υπάρχει τίποτε πια να χάσεις, μπορείς να κερδίσεις τα πάντα, κι έτσι οι απελπισμένοι απελευθερώνονται τελικά από τους φόβους τους. Αυτές οι καταλήψεις εμφορούνται από το πρόταγμα «θέλουμε τα πάντα, θα τα πάρουμε όλα και δεν θα τους αφήσουμε τίποτα», αλλά κάτι τέτοιο προϋποθέτει συνολική ανατροπή, δεν είναι απλώς μια βόλτα στο δάσος.

Η σύγκλιση των αγώνων: Μια πολιτική βλασφημία;

Το κίνημα  #NuitDebout ξεκίνησε από μια απλή ερώτηση, εμπνευσμένη από το σατιρικό, ανατρεπτικό ντοκιμαντέρ «Ευχαριστώ Αφεντικό» του Φρανσουά Ρουφάν, ιδρυτή της εφημερίδας Fakir: «πώς θα τους τρομάξουμε;».

Κατά τη διάρκεια μιας δημόσιας διαβούλευσης στο Κέντρο του Εργατικού Σωματείου, χιλιάδες άνθρωποι που ήταν παρόντες απάντησαν: «δεν θέλουμε να πάμε σπίτι μας μετά τις διαδηλώσεις, ας περάσουμε τη νύχτα στο πόδι!». Γεννήθηκε έτσι ένα σύνθημα, απέμενε όμως να αποφασιστεί το περιεχόμενο αυτών των ξάγρυπνων νυχτών. Αποφασίστηκε μια υπέρβαση που θα μπορούσε και να παραπέμπει στο απόφθεγμα του Σενέκα: «Ζωή δεν είναι να περιμένεις να περάσει η καταιγίδα, αλλά να μαθαίνεις να χορεύεις στη βροχή».

Αυτή η υπέρβαση αφορούσε τη σύγκλιση των αγώνων. Αυτή η σύγκλιση είναι μια ιδέα απλή, κι όμως πολύ δύσκολη στην εφαρμογή της: πώς δημιουργούμε μια ενότητα τη στιγμή που υπάρχουν πολλοί, διαφορετικοί αγώνες; Αυτό το στρατηγικό ζήτημα βρίσκεται στην καρδιά του κινήματος.

Η σύγκλιση είναι πρωτίστως αυτόβουλη, όπως και η συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων στην προκαταρκτική οργάνωση και τις διάφορες επιτροπές. Ο στόχος συνδυάζει γείωση και φιλοδοξία: «Πιστεύουμε ότι το εγχείρημα πρέπει να ξεκινήσει. Και μετά ελπίζουμε πως θα ζήσει. Είναι η αρχή ενός κινήματος».

Η σύγκλιση είναι δύσκολη και προϋποθέτει την αποδέσμευση από μια κουλτούρα υπερ-ελέγχου που χαρακτηρίζει συχνά παραδοσιακούς πολιτικούς φορείς. Το κίνημα #ΝuitDebout αρνείται να βρει ηγέτες και εκπροσώπους στα πάνελ των καναλιών, επιλέγοντας μια μορφή πραγματικά αντιπροσωπευτική. Η σύγκλιση χρειάζεται να είναι οριζόντια, μέσα από τη σύνθεση των ιστοριών και των διαδρομών, αλλά για να φτάσει στο μάξιμουμ της δυναμικής της, χρειάζεται η υπέρβαση του υπαρκτού, η δημιουργία μιας νέας οντότητας με δική της ταυτότητα.

(1) Παράφραση του τίτλου του μυθιστορήματος της Ραφαέλ Μπιγεντού Οι νύχτες μου είναι πιο όμορφες από τις μέρες σας.

To άρθρο δημοσιεύτηκε στο Roarmag, στις 8 Απριλίου 2016.

Για τον συγγραφέα

Ο Benjamin Sourice είναι μπλόγκερ, συγγραφέας και ακτιβιστής, με έδρα το Παρίσι. Είναι συγγραφέας του βιβλίου Διακήρυξη για έναν πολίτη ενάντια στο λόμπινγκ  (Plaidoyer pour un anti-lobbying citoyen). Αρθρογραφεί στο μπλογκ Mediapart.