Μορφές όχι μόνο καλλιτεχνικής έκφρασης αλλά και παρέμβασης σε σημαντικά κοινωνικά, πολιτικά και υπαρξιακά ζητήματα, τα γκράφιτι είναι πλέον κομμάτι του ατίθασου εικαστικού ιστού κάθε πόλης. Άλλοτε προσωρινή και άλλοτε με μονιμότερο χαρακτήρα, η τέχνη του δρόμου πυροδοτεί μια μορφή επικοινωνίας στον δημόσιο χώρο, αιχμηρή και συχνά ιδιαίτερα επιδραστική. Εικόνες στους τοίχους –και όχι μόνο– που ζητούν «επανάσταση, ίσα δικαιώματα, μη γενετικά τροποποιημένο καλαμπόκι, παιγνιώδη ύπαρξη, πολιτική δράση, μνήμη και ελπίδα», όπως γράφει το Hemispheric Institute. To pass-world.gr διάλεξε δέκα γκράφιτι για τον αποχαιρετισμό του 2022 και το καλωσόρισμα της νέας χρονιάς.
Συντακτική ομάδα pass-world.gr
1. O Bansky στην Ουκρανία
Σε χτυπημένα από βομβαρδισμούς κτίρια της Ουκρανίας επέλεξε ο βρετανός Banksy να δημιουργήσει επτά νέα έργα του. Με το διακριτό ύφος μιας πολύ σοβαρής παιδικότητας και ειρωνίας, ο καλλιτέχνης κάνει ένα ηχηρό σχόλιο για τον παραλογισμό του πολέμου αλλά και την ελπίδα που προσπαθεί να αντισταθεί στα συντρίμμια και την καταστροφή.
2. Πέρα από τα τείχη
O Γάλλος καλλιτέχνης Saype ξεκίνησε το 2019 ένα τριετές καλλιτεχνικό πρότζεκτ με τίτλο “Πέρα από τα τείχη”. Οι γιγάντιες εικόνες ανθρώπινων χεριών που κρατιούνται σφιχτά σαν μια αλυσίδα ήταν ο συμβολισμός που επέλεξε ο Saype για να εικονογραφήσει, σε πολλά σημεία του πλανήτη, την αντίσταση ενάντια σε φυσικά και ψυχικά σύνορα. Ένα από αυτά τα σημεία ήταν και η Κόπα Καμπάνα του Ρίο ντε Τζανέιρο. Το γκράφιτι από κάρβουνο και κιμωλία αναφέρεται στην ιστορία της δουλείας που έχει σημαδέψει το Ρίο ντε Τζανέιρο, τον αποχωρισμό των αφρικανών σκλάβων που έφταναν στη Νότια Αμερική από τα εδάφη τους αλλά και τη σύγχρονη ιστορία των διαχωρισμών, της φτώχειας και των παραγκουπόλεων της βραζιλιάνικης μεγαλούπολης.
3. Αλληλεγγύη στις Ιρανές
Οι διαδηλώσεις των Ιρανών γυναικών, που πυροδοτήθηκαν από τον θάνατο της Μαχσά Αμινί, αποτελούν μια ηχηρή εξέγερση ενάντια στη μακρόχρονη έμφυλη καταπίεση. Ο αγώνας αυτών των γυναικών και των ανδρών που στάθηκαν στο πλευρό τους ενέπνευσε μεγάλες πορείες αλλά και μικρές κινήσεις αλληλεγγύης σε όλο τον κόσμο. Σε ένα τούνελ του Παρισιού, το στένσιλ που υπογράφουν οι Clacks-one και Heartcraft_Street art είναι ένας φόρος τιμής σε αυτόν τον αγώνα.
4. Η χιλιανή ουτοπία
Ένα από τα προοδευτικότερα πολιτειακά κείμενα στον κόσμο, το προτεινόμενο Σύνταγμα της Χιλής, δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει την εμπιστοσύνη των πολιτών της χώρας. Με ριζοσπαστικές πρόνοιες για την έμφυλη ισότητα, τα δικαιώματα των ιθαγενικών κοινοτήτων, το κράτος πρόνοιας και την προστασία του περιβάλλοντος, μεταξύ άλλων, το Σύνταγμα καταψηφίστηκε, με ισχυρό ποσοστό 62%. Το στένσιλ στην επαρχία Πετόρκα, μια από τις πιο χτυπημένες από την ξηρασία περιοχές της Χιλής, καλούσε σε αποδοχή του Συντάγματος. Ωστόσο, και εκεί, το Σύνταγμα καταψηφίστηκε.
5. Το μουντιάλ της ντροπής
Παρά το γεγονός ότι το φετινό Παγκόσμιο Κύπελο που διοργανώθηκε στο Κατάρ ήταν κηλιδωμένο από την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη διοργανώτρια χώρα και από κατηγορίες για διαφθορά, ορισμένοι φανατικοί φίλαθλοι δεν προβληματίστηκαν. Στο Μπουένος Άιρες, ο καλλιτέχνης Maximiliano Bagnasco ζωγράφισε το πρώτο γκράφιτι που αναπαριστά τη νίκη της εθνικής Αργεντινής, με τον Λιονέλ Μέσι στο επίκεντρο.
6. Απόβλητα και άγρια ζωή
Mε μια ακόμα δημιουργία του, ένα γεράκι, που εμφανίστηκε σε έναν δρόμο της Πορτογαλίας, ο καλλιτέχνης Bordalo II εμπλούτισε τη σειρά έργων του Big Trash Animals. Πρόκειται για μια σειρά έργων που αφορά τις επιπτώσεις της παραγωγής στην άγρια ζωή.
7. Υγειονομικά μαθήματα
Σε πολλές χώρες του πλανήτη, η μάχη απέναντι στον κορωνοϊό δόθηκε, και τη φετινή χρονιά, με όλα τα μέσα. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα γκράφιτι έγιναν ένας τρόπος μετάδοσης μηνυμάτων υπέρ του εμβολιασμού, αντιμετώπισης της άρνησης της επιστήμης και τήρησης των υγειονομικών κανόνων. Το γκράφιτι από τη Βομβάη της Ινδίας είναι ένα τέτοιο παράδειγμα.
8. Το δικαίωμα στην άμβλωση
Η καλλιτέχνης του δρόμου Hijack είχε από νωρίς σχολιάσει με ένα γκράφιτι τη συντηρητική στροφή του δικαστικού συστήματος των ΗΠΑ απέναντι στο δικαίωμα της άμβλωσης. Η φετινή απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου αποτέλεσε μια σοβαρή επίθεση στην αυτοδιάθεση των γυναικών. Ξαναφέρνοντας στο προσκήνιο το παλιότερο αυτό γκράφιτι της, η Hijack σχολιάζει ότι η αποστέρηση της δυνατότητας των γυναικών να ελέγχουν ζητήματα που αφορούν το σώμα τους αποτελεί μια βάναυση μορφή καταπίεσης.
9. Ενάντια σε κάθε πόλεμο
Σε ένα τμήμα του τείχους του Βερολίνου, o καλλιτέχνης Edga σχεδίασε το δικό του αντιπολεμικό γκράφιτι. Με αφορμή την εισβολή στην Ουκρανία και με κεντρική φιγούρα μια Ουκρανή γυναίκα με παραδοσιακή φορεσιά, ο καλλιτέχνης υπενθυμίζει ότι ο πόλεμος έχει πλήξει πολλά σημεία του πλανήτη: την Υεμένη, τη Συρία, τη Σομαλία, την περιοχή Wallmapu των Μαπούτσε. Μεταξύ λίγων παραδειγμάτων.
10. Αναστοχασμός
H γαλλίδα καλλιτέχνης Zabou, σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη του δρόμου Jimmy C, δημιούργησαν στις αρχές Δεκεμβρίου ένα διπλό πορτρέτο μεγάλης κλίμακας σε έναν από τους δρόμους του Λονδίνου, με τίτλο “Αναστοχασμός”. Πάντα αναγκαίος, πάντα πολύτιμος.
