Η συνοδεία των γυναικών που επιλέγουν την άμβλωση συνεχίζεται εδώ και δέκα χρόνια στην Αργεντινή και αρχίζει να εξαπλώνεται και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής.
Των Laura Rosso και Irupé Tentorio
Μετάφραση-απόδοση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Στην Αργεντινή, socorrismo είναι ένας φεμινιστικός ακτιβισμός που συνοδεύει τις γυναίκες, οι οποίες έχουν αποφασίσει να διακόψουν την εγκυμοσύνη τους. Πρόκειται για μια άρθρωση ετερογενών φεμινιστικών συλλογικοτήτων διάσπαρτων σε ολόκληρη την Αργεντινή.
Ονομάζονται Socorristas en Red (δίκτυο φεμινιστριών και τρανσφεμινιστριών για την έκτρωση) – οι SenRed – και για περισσότερα από δέκα χρόνια παρέχουν πληροφορίες σύμφωνα με τα πρωτόκολλατου Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ).
Από τις απαρχές του 2012 μέχρι σήμερα, το κίνημα χαρακτηρίζεται από την Εθνική Εκστρατεία για το Δικαίωμα στη Νόμιμη, Ασφαλή και Δωρεάν Άμβλωση, καθώς και από τις συμμαχίες και τις κοινές δράσεις που έχουν δημιουργήσει με το Σύστημα Υγείας, το Δίκτυο Επαγγελματιών για το Δικαίωμα στη Λήψη Αποφάσεων, το Δίκτυο για την Πρόσβαση στην Ασφαλή Άμβλωση (REDAAS) και άλλα δίκτυα συνοδών στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.
Στην Αργεντινή, τα μέλη της Colectiva La Revuelta, στην επαρχία Neuquén, προωθούν τη συνοδεία γυναικών στην Παταγονία. Συνοδεύουν όσες θέλουν να κάνουν έκτρωση, με στόχο η άμβλωση, εκτός από νόμιμη – όπως επιτεύχθηκε στην Αργεντινή στις 30 Δεκεμβρίου 2020 – να είναι ελεύθερη και ασφαλής.
Στις 24 Ιανουαρίου 2021 τέθηκε σε ισχύ ο νόμος 27.610 για την εκούσια διακοπή της εγκυμοσύνης(IVE), ωστόσο, οι SenRed εξακολουθούν να συνοδεύουν χιλιάδες γυναίκες.
Η Ruth Zurbriggen, μέλος των SenRed και ιδρύτρια της La Revuelta, επισημαίνει: «Θέλουμε να επεκτείνουμε όλο και περισσότερο τον νόμο, να κάνουμε το κείμενό του ζωντανό, ώστε η εμπειρίατης άμβλωσης να μην είναι κάτι ντροπιαστικό και αναξιοπρεπές».
Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι Socorristas en Red έχουν σχεδιάσει στρατηγικές που βασίζονται σε πολιτικές και συλλογικές συμφωνίες για να διασφαλίσουν ότι περισσότερες γυναίκες θα έχουν πρόσβαση σε ασφαλείς αμβλώσεις μέσω της χρήσης φαρμάκων.
Έχουν, επίσης, αναπτύξει τα δικά τους εργαλεία και, από το 2015, συλλέγουν, συστηματοποιούν και μοιράζονται δεδομένα. Με αυτόν τον τρόπο καταγράφουν κάθε συνοδεία που πραγματοποιούν, συγκεντρώνοντας σημαντικές πληροφορίες.
Για παράδειγμα, από το 2014 έως το 2021, υπήρξαν 69.152 γυναίκες που παρακολούθησαν εργαστήριασε διάφορες επαρχίες της Αργεντινής, όπου τους δόθηκαν πληροφορίες σχετικά με την ασφαλή χρήση φαρμάκων για την άμβλωση.
Αυτό το μητρώο, το οποίο δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2022 στον ιστότοπό τους, δείχνει ότι μέχρι σήμερα, στο κοινοτικό σύστημα υγείας (αυτοδιαχειριζόμενο) έχουν πραγματοποιηθεί συνολικά 49.975 συνοδείες.
Ποιες είναι οι κύριες στρατηγικές αυτής της συνοδείας; Όσες γυναίκες θέλουν να κάνουν έκτρωση καλούν τη δημόσια τηλεφωνική γραμμή. Κανονίζεται μια συνάντηση κατά την οποία παρέχονται πληροφορίες και στη συνέχεια κάθε γυναίκα επικοινωνεί με μια γυναίκα των Socorristas en Red που θα αναλάβει να τη συνοδεύσει κατά τη διαδικασία χρήσης του φαρμάκου. Η παρακολούθηση αυτή συνεχίζεται τηλεφωνικά μέχρι το τέλος της διαδικασίας της άμβλωσης. Τέλος, μετά την άμβλωση, γίνεται ιατρικός έλεγχος.
Πολλές από αυτές τις κλήσεις που ζητούν συνοδεία για άμβλωση προέρχονται από κορίτσια και εφήβους, οι οποίες χρειάζονται επειγόντως πληροφορίες για το πώς να κάνουν άμβλωση. Στην Αργεντινή, από το 2006, υπάρχει ένας νόμος για την ολοκληρωμένη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση (ESI), ο οποίος υποχρεώνει τα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία να διδάσκουν σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Ωστόσο, επί του παρόντος αυτό δεν τηρείται πλήρως σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Έτσι, το 2019, αφού η Αργεντινή διεξήγαγε την πρώτη πολιτική συζήτηση για το δικαίωμα στην άμβλωση και λόγω του όγκου των κλήσεων που δέχθηκε από εφήβους, η SenRed δημιούργησε στατιστικά στοιχεία που επικεντρώθηκαν στις εγκυμοσύνες μεταξύ κοριτσιών και εφήβων, καταγράφοντας ότι μέχρι και το 2021, συνολικά 441 έφηβοι και κορίτσια ήρθαν σε τηλεφωνική επαφή μαζί τους, ενώ 337 ανήλικες είχαν συνοδευόμενες αμβλώσεις.
Η María Elena Ale, μέλος των Socorristas en Red στην επαρχία Entre Ríos, επισημαίνει: «Εστιάζουμε στη φροντίδα της ζωής και της υγείας, ώστε οι αμβλώσεις να πραγματοποιούνται με φεμινιστική συνοδεία, χωρίς ενοχές και χωρίς φόβο».
Η νομιμοποίηση στην Αργεντινή δεν άφησε ανενεργή την πρακτική της συνοδείας, αντίθετα, οι κλήσεις έχουν αυξηθεί, διότι είναι γνωστό ότι ένας νόμος δεν εξοβελίζει τις κακές πρακτικές, ακόμη και αν το κείμενο και το πρωτόκολλό του αποσκοπούν σε αυτό.
Για την SenRed, η πρόκληση παραμένει να καταστήσει τη συνοδεία πολιτική πρακτική προκειμένου να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο οι αμβλώσεις γίνονται κοινωνικά αντιληπτές.
«Τώρα εξηγούμε πώς να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια των δημόσιων δομών και συνεχίζουμε με την ιδέα μας για τη συνοδεία των αμβλώσεων: να ακούμε και να βοηθάμε σε μια πρακτική ενσυναίσθησηςκαι συναισθηματικής υποστήριξης χωρίς προκαταλήψεις ή ντροπή», εξηγεί η Belén Grosso, από το Neuquén.
Υπάρχουν διάφορα προβλήματα στην πρόσβαση σε ασφαλείς αμβλώσεις σε ορισμένες περιοχές της Αργεντινής (ιδίως στις βόρειες επαρχίες της χώρας, όπου το υγειονομικό προσωπικό συχνά δηλώνει ότι αντιτίθεται στην πρακτική αυτή), η έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με τον νέο νόμο (IVE), η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, η ευαλωτότητα ορισμένων πληθυσμών και τα προβλήματα σε ορισμένα σύνορα όπου φτάνουν μετανάστριες για να κάνουν αμβλώσεις στην Αργεντινή.
Τα πιο πρόσφατα στοιχεία, που δημοσιεύτηκαν ψηφιακά τον Ιούνιο του 2022, στην Έκθεση για την υποστήριξη της συστηματοποίησης της άμβλωσης, αναφέρουν ότι συνολικά 10.547 γυναίκες έχουν συνοδευτεί στο επίσημο σύστημα υγείας. Οι γυναίκες αυτές έχουν συνοδευτεί από μέλη της SenRed, στις οποίες έχουν επίσης υποδείξει πού να απευθυνθούν ώστε να συναντήσουν επαγγελματίες που εγγυώνται τα δικαιώματά τους και -στο μέτρο του δυνατού- με δέσμευση για εξανθρωπισμένη και ολοκληρωμένη φροντίδα.
Η SenRed επισημαίνει ότι οι γυναίκες προβαίνουν σε αμβλώσεις ανεξάρτητα από την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση, τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις ή αν έχουν αποκτήσει παιδιά στο παρελθόν.
Με την έγκριση του νόμου για την ταυτότητα φύλου το 2012, ξεκίνησε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης της κοινωνίας σχετικά με τη συνύπαρξη με άλλες σεξουαλικές ταυτότητες και αυτό συνεπάγεται σημαντικές προκλήσεις στο πλαίσιο του επίσημου συστήματος υγείας και της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+.
Για το λόγο αυτό, η SenRed εξέτασε το ενδεχόμενο να συμπεριλάβει στατιστικά στοιχεία για τα άτομα που κάνουν εκτρώσεις λαμβάνοντας υπόψη την αυτοαντιλαμβανόμενη ταυτότητα του φύλου τους και συμπεριέλαβε επίσης τα άτομα με αναπηρία σε σχέση με τα σεξουαλικά και αναπαραγωγικά τους δικαιώματα.
Αυτό ήταν ζωτικής σημασίας για να τεθεί το θέμα στη δημόσια ατζέντα και να προωθηθούν οι νομικές, πολιτικές, κοινωνικές και πολιτιστικές αλλαγές που είναι απαραίτητες για να εξασφαλιστεί η πλήρης υλοποίηση αυτών των δικαιωμάτων.
Ο στόχος ήταν να δείξουν ότι δεν είναι μόνο οι ετερόφυλες γυναίκες που κάνουν εκτρώσεις και ότι θα πρέπει να γίνει ορατή η αυτοαντίληψη του φύλου και η αναπηρία.
Ως εκ τούτου, η τελευταία έκθεση έδειξε ότι από το σύνολο των 13.405 γυναικών που έκαναν άμβλωση, 28 αυτοπροσδιορίζονταν ως γυναίκες χωρίς φύλο, πέντε λεσβίες, 23 μη ετερόφυλες και 11 τρανς, ενώ 23 άτομα σημείωσαν στην κατηγορία του φύλου «άλλο». Σχετικά με το θέμα της αναπηρίας, από το σύνολο των 13.502 ατόμων που συμμετείχαν σε εργαστήρια συνοδείας, 106 δήλωσαν ότι έχουν κάποιας μορφής αναπηρία.
Δίκτυο συνεργατριών στην Λατινική Αμερική
Σε αρκετές χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής, οι εκτρώσεις εξακολουθούν να είναι παράνομες (ή νόμιμες μόνο υπό ορισμένες συνθήκες) και ποινικοποιημένες.
Εξαιτίας αυτής της κατάστασης, τον Μάιο του 2021, ακτιβίστριες από όλη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική εγκαινίασαν δημόσια το δίκτυο La Red Compañera. Πρόκειται για ένα δίκτυο σε 15 χώρες, όπου 21 ομάδες – άλλες δημόσιες και ορατές, άλλες λιγότερο – προωθούν την πρόσβαση στην ενημέρωση και την φροντίδα, επιτρέποντας την αυτονομία όσων χρειάζονται άμβλωση, αλλά και δημιουργώντας γνώση και συνηγορία στη συγκεκριμένη πρακτική.
Το δίκτυο La Red Compañera επιτρέπει σε ομάδες από τη Χιλή, το Μεξικό, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη, την Κολομβία, τον Ισημερινό, τη Βολιβία, μεταξύ άλλων, να συνεργαστούν.
Η Λατινική Αμερική είναι η δεύτερη ήπειρος στον κόσμο με το υψηλότερο ποσοστό εφηβικής εγκυμοσύνης. Ένα μεγάλο μέρος αυτών των κυήσεων είναι αποτέλεσμα ενδοοικογενειακού βιασμού, κυρίως σε κορίτσια κάτω των 15 ετών.
Ο Ισημερινός συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα ποσοστά εφηβικής εγκυμοσύνηςστη Λατινική Αμερική. Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής και Απογραφής (INEC), μεταξύ 2009 και 2016, 17.448 κορίτσια κάτω των 14 ετών αναγκάστηκαν να γεννήσουν ως αποτέλεσμα βιασμού. Μόνο το 2020, ο αριθμός αυτός έφτασε τις 3.000.
Στο Περού, η άμβλωση είναι παράνομη εκτός από τις περιπτώσεις απειλής της ζωής ή της υγείας της εγκύου, η οποία είναι γνωστή ως θεραπευτική άμβλωση και εγκρίθηκε το 1924. Ο Ποινικός Κώδικας της χώρας ορίζει ότι όποιος πραγματοποιεί τεχνητή άμβλωση μπορεί να καταδικαστεί σε φυλάκισηέως και δύο ετών. Ωστόσο, αν και η θεραπευτική άμβλωση επιτρέπεται νομικά, στην πράξη υπάρχουν εμπόδια στην πρόσβαση σε αυτό το δικαίωμα, γεγονός που οδηγεί τις γυναίκες σε μη ασφαλείς, απειλητικές για τη ζωή τους αμβλώσεις.
Στη Βραζιλία, η άμβλωση θεωρείται έγκλημα σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις και είναι δύσκολο να έχει κανείς πρόσβαση μέσω του συστήματος υγείας. Η ισχύουσα βραζιλιάνικη νομοθεσία ορίζει ότι η άμβλωση δεν τιμωρείται εάν η ζωή της γυναίκας διατρέχει σοβαρό κίνδυνο, εάν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού ή εάν το έμβρυο είναι φορέας ανεγκεφαλίας, μιας συγγενούς εγκεφαλικής δυσπλασίας, οπότε δεν υπάρχει όριο στον αριθμό των εβδομάδων κύησης.
Το δικαίωμα στην άμβλωση παραμένει σημείο έντασης ακόμη και στις χώρες όπου έχει νομιμοποιηθεί. Ωστόσο, είτε είναι νόμιμες είτε όχι, οι γυναίκες κάνουν εκτρώσεις και είναι σημαντικό να συνοδεύονται σε αυτή την απόφαση. Αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης τόσο των Socorristas en Red όσο και των άλλων συλλογικοτήτων που απαρτίζουν την Red Compañera στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο Contexto
Socorristas en Red https://socorristasenred.org/
Red compañera: https://redcompafeminista.org/
Colectiva La Revuelta, Neuquén http://larevuelta.com.ar/
