Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και τα Ηνωμένα Έθνη παρουσίασαν έναν οδικό χάρτη για τον τερματισμό της πανδημίας. Ο βασικός στόχος ήταν κάθε χώρα στον κόσμο να επιτύχει ένα ποσοστό τουλάχιστον 40% εμβολιαστικής κάλυψης έως το τέλος του 2021 και 70% έως τα μέσα του 2022.
Του Muizz Akhtar
Ένας σημαντικός παίκτης σε αυτή την προσπάθεια ήταν η Covax. Ένα παγκόσμιο πρόγραμμα διανομής εμβολίων υπό τη συνδιοίκηση του ΠΟΥ, η Covax διαφημίστηκε από έναν από τους υποστηρικτές οργανισμούς της ως «η καλύτερη ελπίδα που έχει ο πλανήτης να τερματιστεί γρήγορα η οξεία φάση αυτής της πανδημίας».
Ωστόσο, η πρωτοβουλία έχει αντιμετωπίσει προβλήματα από την ίδρυσή της: ανεπαρκή κεφάλαια, ανεπαρκείς προμήθειες και έλλειψη προθυμίας από τις πλούσιες χώρες να μοιραστούν τα εμβόλια.
Αυτές οι δυσκολίες έχουν δυσχεράνει την παγκόσμια καταπολέμηση του Covid-19.
Υπάρχει όμως μια αχτίδα ελπίδας. Η Covax έκλεισε το έτος δυναμικά: Ο Δεκέμβριος έφερε ένα κύμα παραδόσεων της τελευταίας στιγμής, με περίπου 300 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων Covid-19 να αποστέλλονται σε 144 χώρες, κυρίως χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Αυτό είναι περίπου το 1/3 του συνόλου των δόσεων εμβολίων που παρέδωσε η Covax το 2021 – σε έναν μόνο μήνα.
Όπως ανέφερε η Washington Post, μεγάλο μέρος αυτού του κύματος παραδόσεων οφείλεται στην αύξηση της προσφοράς δόσεων εμβολίων προς την Covax, κυρίως δωρεών που καθυστερούσαν επί μακρόν από χώρες υψηλού εισοδήματος και φαρμακευτικές εταιρείες, όπως η Johnson & Johnson, η Moderna, η Pfizer και η BioNTech.
Αυτά είναι ευπρόσδεκτα νέα, όχι μόνο για τις χώρες που τα έλαβαν, αλλά και για τον κόσμο. Η εμβολιαστική ισότητα θα αποτρέψει πιο άμεσα την ασθένεια και τον θάνατο στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, αλλά θα δώσει επίσης στον ιό λιγότερες ευκαιρίες να μεταλλαχθεί και να παράγει παραλλαγές όπως η Δέλτα και η Όμικρον.
Ακόμη και με την καθυστερημένη αύξηση, ωστόσο, ο συνολικός αριθμός των εμβολίων που παραδόθηκαν το 2021 –900 εκατομμύρια– ανέρχεται σε λιγότερο από το μισό του αρχικού στόχου της Covax, που ήταν η αποστολή τουλάχιστον 2 δισεκατομμυρίων δόσεων μέχρι το τέλος του 2021.
«Είμαστε πολύ μακριά από το ποσοστό εμβολιασμού στο 70% στις χώρες χαμηλού εισοδήματος», λέει η Αμάντα Γκλάσμαν, ανώτερη συνεργάτης στο Κέντρο για την Παγκόσμια Ανάπτυξη, προσθέτοντας ότι η ταχεία επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτούσε «τεράστια αύξηση» όσον αφορά τη χρηματοδότηση για τις αναμνηστικές δόσεις και τους ρυθμούς παράδοσης. «Ακόμα δεν είμαστε σοβαροί ως κόσμος όσον αφορά τη χρηματοδότηση και την ολοκλήρωση της διαδικασίας», επισημαίνει.
Σχεδόν τα τρία τέταρτα του συνόλου των εμβολίων Covid-19 που έχουν διατεθεί μέχρι στιγμής έχουν χορηγηθεί στους ανθρώπους σε χώρες υψηλού και ανώτερου μεσαίου εισοδήματος, ενώ έχουν χορηγηθεί περισσότερες αναμνηστικές δόσεις σε χώρες υψηλού εισοδήματος από το σύνολο των δόσεων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Ενώ το 59,4% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση μέχρι στιγμής, μόνο το 9,5% των ανθρώπων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος έχουν λάβει αυτού του είδους την κάλυψη.
Οι ειδικοί έχουν καταγγείλει αυτή την κατάσταση ως προϊόν εθνικισμού και ακραίας παγκόσμιας ανισότητας.
Παρ’ όλα αυτά, η αύξηση των παραδόσεων εμβολίων στα τέλη του 2021 θα μπορούσε να είναι ένα ελπιδοφόρο σημάδι ότι μια βασική παράμετρος στην προσπάθεια του παγκόσμιου εμβολιασμού παίρνει επιτέλους τη σωστή κατεύθυνση.
Με βελτιώσεις στην προμήθεια και την παράδοση, η Covax έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει τον κόσμο να επιτύχει μεγαλύτερη εμβολιαστική κάλυψη. Αλλά όλα αυτά εξαρτώνται από το αν η Covax θα επιτύχει στην αποστολή της και από το πόσα εμπόδια θα εμφανιστούν ακόμα στον ορίζοντα αναφορικά με αυτό το έργο.
Τι είναι η Covax
Η Covax είναι μια πρωτοβουλία, της οποία ηγούνται τρεις ομάδες: ο ΠΟΥ, η Gavi –μια ομάδα σύμπραξης του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα που εργάζεται για τον εμβολιασμό των ανθρώπων στις αναπτυσσόμενες χώρες– και ο Συνασπισμός για Καινοτομίες Επιδημικής Ετοιμότητας, που αποτελεί ένα πρότζεκτ που συνιδρύθηκε από το Ίδρυμα Gates και επιδιώκει να καταστήσει τα εμβόλια διαθέσιμα σε περίπτωση επιδημιών.
Το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) οργανώνει επίσης την παράδοση των εμβολίων.
Οι πλούσιες χώρες υποτίθεται ότι θα συγκέντρωναν χρήματα μέσω της Covax για να διαπραγματευτούν συμφωνίες για πολλαπλά υποψήφια εμβόλια και να τα χρηματοδοτήσουν, αυξάνοντας τις πιθανότητες ανάπτυξης αποτελεσματικών εμβολίων.
Ταυτόχρονα, ένα μέρος αυτής της χρηματοδότησης επρόκειτο να επιτρέψει στην ίδια την Covax να αγοράζει εμβόλια για φτωχότερες χώρες που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράσουν. Επιπλέον, η Covax υποτίθεται ότι θα συγκέντρωνε εμβόλια μέσω δωρεών από μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς, επιχειρήσεις και χώρες, προκειμένου να ενισχύσει περαιτέρω τον εφοδιασμό της.
Αλλά όλα αυτά δεν εξελίχθηκαν ακριβώς όπως θα έπρεπε. Οι πλούσιες χώρες όχι μόνο δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους για χρηματοδότηση της Covax, αλλά έκλεισαν και τις δικές τους διμερείς συμφωνίες με φαρμακευτικές εταιρείες, ενώ η Covax συνέχιζε να συγκεντρώνει χρήματα.
Αυτό άφησε την πρωτοβουλία με ελάχιστες προμήθειες που θα μπορούσε να αγοράσει μόλις συγκέντρωνε κεφάλαια. Και ακόμη και όταν τα πλούσια κράτη συγκέντρωσαν περισσότερα εμβόλια από όσα χρειάζονταν, άργησαν να δωρίσουν τα επιπλέον.
Οι φαρμακευτικές εταιρείες ομοίως δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις που είχαν αναλάβει έναντι της Covax. Μια έκθεση της People’s Vaccine Alliance –μιας σύμπραξης οργανώσεων και ακτιβιστών που αγωνίζονται για την ανταλλαγή γνώσεων και τεχνολογίας σχετικά με τα εμβόλια, τις θεραπείες και τις δοκιμές του Covid-19– διαπίστωσε ότι ούτε η AstraZeneca, η Pfizer/BioNTech, η Moderna, ούτε η Johnson and Johnson «έχουν πουλήσει πάνω από το 25 τοις εκατό της προμήθειας εμβολίων τους (που συμφωνήθηκε μέσω συμβολαίων)» στην Covax από τον Οκτώβριο του 2021.
Ομάδες όπως η Oxfam International υποψιάζονται ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι εταιρείες αυτές «βάζουν τους πλούσιους πελάτες τους σε προτεραιότητα».
Και όταν οι δόσεις εμβολίων έφτασαν τελικά στις φτωχότερες χώρες, πάρα πολλές εξ αυτών ήταν κοντά στην ημερομηνία λήξης τους, αφήνοντας ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο για τη χορήγησή τους.
Μια κοινή έρευνα τον Οκτώβριο από το Bureau of Investigative Journalism και το Stat News διαπίστωσε επίσης ότι η Covax είχε συνεισφέρει λιγότερο από το 5% όλων των εμβολίων που χορηγήθηκαν παγκοσμίως.
«Η πραγματικότητα είναι ότι η Covax αγόρασε λίγο αργότερα από τις χώρες υψηλού εισοδήματος και πόνταρε στους Ινδούς κατασκευαστές, δεδομένων των περιορισμένων πόρων τους», λέει η Γκλάσμαν.
Όταν αυτά τα ινδικά εμβόλια απέτυχαν να παραδοθούν λόγω του καταστροφικού κύματος της μετάλλαξης Δέλτα στη χώρα αυτή, μια άλλη αναμενόμενη πηγή δόσεων στέρεψε. «Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν έλαβαν τις παραδόσεις που ήλπιζαν κατά τη διάρκεια του 2021», λέει η Γκλάσμαν.
[….]
Απόσπασμα από το άρθρο που δημοσιεύτηκε στο Vox, στις 13 Ιανουαρίου 2022.
Διαβάστε επίσης:
O εμβολιαστικός εθνικισμός και η συσσώρευση εμβολίων από τις πλούσιες χώρες
Τα εμβόλια πρέπει να γίνουν ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό
Διπλωματία των εμβολίων: H πανδημία ως αρένα ενίσχυσης της ήπιας ισχύος
