Ο γεωγραφικός χώρος των Κούρδων συνεχίζει να καθορίζει την μοίρα τους, εν μέσω ραγδαίων πολιτικών εξελίξεων. Η εκλογή του προέδρου των ΗΠΑ δημιούργησε νέες προσδοκίες και αμφιβολίες στην ευρύτερη κουρδική πολιτική.

Του Μουράτ Ισσί

Προσδοκίες για ταχύτερες και ριζικές αλλαγές, αλλά και αμφιβολίες ως προς την άγνωστη κατεύθυνση που θα λάβει η αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία είναι πλέον αντικείμενο διαχείρισης επιχειρηματιών και όχι των γνωστών διπλωμάτων. Η γνωστή προσέγγιση των ανθρώπων της επιχειρηματικής ζωής «διαχείριση και υλοποίηση», ήδη έχει κάνει την εμφάνισή της κατά τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης του επιχειρηματία πλανητάρχη των ΗΠΑ, όπως για παράδειγμα στο ζήτημα του ρατσιστικού τείχους στα σύνορα, αλλά και στα ευρύτερα ζητήματα της Μέσης Ανατολής: «Εμείς θα διαχειριστούμε και θα υλοποιήσουμε το έργο, αλλά το κόστος θα επωμιστούν άλλοι».

Η διπολική κουρδική πολιτική σκηνή, λόγω του μη ενωτικού χαρακτήρα της –που έχει σχέση με τις ιστορικές συνεργασίες των πρωταγωνιστών και όχι μόνο με ιδεολογικά ζητήματα– συνεχίζει να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από όλες τις δυνάμεις της περιοχής.

Όσο και να αυξάνεται ο αριθμός των κούρδων θυμάτων στα δύο μέτωπα της κουρδικής πολιτικής, είτε στις μάχες εναντίον του Ισλαμικού Κράτους, είτε στις μάχες εναντίον των διάφορων συμμοριών που εξοπλίζονται από την Τουρκία, είτε στις μάχες εναντίον του ιρανικού κράτους, είτε τέλος στις μάχες εναντίον του ίδιου του τουρκικού κράτους, οι κουρδικές δυνάμεις δεν πείθονται να συναντηθούν στο ίδιο «τραπέζι». Αναρωτιέται κανείς: Οι Κούρδοι, έχοντας ανοιχτό πόλεμο με τους τζιχαντιστές από τη Μουσούλη έως την Αλεξανδρέττα, τι άλλο περιμένουν για την επιδίωξη εθνικής ενότητας;

Οι εξελίξεις στον «συριακό» πόλεμο

Με το πέρασμα πέντε ετών «συριακού» πολέμου, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι η Τουρκία ηττήθηκε πολιτικά και στρατιωτικά στον βάλτο της Συρίας. Αναμφισβήτητα ηττήθηκε στο βόρειο Κουρδιστάν (Τουρκικό), ηττήθηκε στη συριακή της πολιτική και φυσικά ηττήθηκε στην Ροζαβά. Οι κουρδικές δυνάμεις που τοποθετούνται στην ευρύτερη εμβέλεια του ΡΚΚ, έθεσαν για άλλη μια φορά υπό αμφισβήτηση την κρατούσα θέση του «ανίκητου» τουρκικού στρατού. Παρά τις εντατικές προσπάθειες του προσπάθειες, το κράτος του Ερντογάν δεν κατάφερε να πάρει την πόλη Ελ Μπάμπ μέσα σε τέσσερις μήνες. Ο μύθος του ανίκητου δεύτερου μεγαλύτερου στρατού του ΝΑΤΟ καταστράφηκε και εκείνος έφτασε να παρακαλεί μισθοφορικές συμμορίες για να πολεμήσουν για λογαριασμό του.

Στη Συρία πραγματοποιείται ένας πολύ περίπλοκος πόλεμος. Συγκρούονται ταυτόχρονα τακτικοί και άτακτοι στρατοί είτε για τις δικές τους πολιτικές διεκδικήσεις είτε για λογαριασμό τρίτων. Από τη σκοπιά της πολιτικής επιστήμης, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι είναι ίσως η πρώτη φορά στην πολεμική ιστορία, όπου εμφανίζονται ταυτόχρονα πολλοί διαφορετικοί τύποι άτακτων στρατών που συγκρούονται μεταξύ τους, όπως, η Χεζμπολάχ του Λιβάνου, οι τζιχαντιστές και ο λεγόμενος ελεύθερος στρατός της Συρίας.

Δεν τοποθετούμε σε αυτό το πλαίσιο τις Δημοκρατικές Δυνάμεις της Συρίας (QSD) και τις Δυνάμεις Προστασίας Λαών (YPG), διότι οι δυνάμεις αυτές ανήκουν και αναγνωρίζονται πλέον ως επίσημες αμυντικές δυνάμεις της οντότητας κρατικής μορφής τής Ομοσπονδίας της Βόρειας Συρίας-Ροζάβα.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να επισημάνουμε δύο σημαντικές εξελίξεις που αφορούν τον «συριακό» πόλεμο:

• Η Τουρκία προσπαθεί να δημιουργήσει έναν νέο στρατό, τον λεγόμενο Εθνικό Στρατό της Συρίας, με τις συμμορίες που καθοδηγεί και εξοπλίζει. Σε μια τέτοια εξέλιξη, θα πάψει πια το όνομα του Συριακού Ελεύθερου Στρατού, ύστερα από την περιπέτεια των τεσσάρων μηνών του τουρκικού στρατού στον βάλτο της Συρίας.
• Θα εμφανιστεί, στο άμεσο μέλλον, άλλη μία «non state power» ομάδα στο πολύπλοκο συριακό-κουρδικό πολιτικό και στρατιωτικό πεδίο: Οι Πεσμεργάδες Ηλίου/Roj Peşmerge.

Αξίζει να αναφερθούμε στο τελευταίο αυτό ζήτημα, γιατί αφενός είναι ένα σημείο τριβής μεταξύ των κουρδικών δυνάμεων της Ροζαβά και του Νοτίου Κουρδιστάν, και αφετέρου είναι ένα θέμα στο οποίο ενεπλάκησαν οι ΗΠΑ.

Καταρχάς πρέπει να τονιστεί ότι πρόκειται για μια δύναμη –σύμφωνα με τις αναφορές αναλύσεων που δεν πρόσκεινται στο ΡΚΚ– περίπου 40.000-60.000 χιλιάδων ατόμων που κατάγονται από τη Ροζαβά. Η πλειοψηφία τους είναι στρατιώτες του παλιού συριακού στρατού. Για διαφορετικούς λόγους, λιποτάκτησαν από τα διάφορα μέρη όπου υπηρετούσαν κατά την Αραβική Άνοιξη και κατά τα πρώτα χρόνια του «συριακού» πολέμου.

Αυτοί οι άνθρωποι που πέρασαν στα ανατολικά της Συρίας, δηλαδή στα εδάφη της KRG, μαζεύτηκαν αρχικά και στρατολογήθηκαν με εντολή του πρόεδρου Μεσούντ Μπαρζανί. Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές ειδήσεις και τις ανακοινώσεις του ENKS, η συγκεκριμένη δύναμη πολεμά ενεργά σε όλα τα μέτωπα του Νοτίου Κουρδιστάν κατά των Τζιχαντιστών.

Η συγκεκριμένη δύναμη αποτελεί ένα σημαντικό θέμα τριβής, ακριβώς γιατί οι Πεσμεργάδες Ηλίου/Roj Peşmerge θεωρούνται ένοπλη πτέρυγα του ΕΝΚS και το ENKS βρίσκεται υπό την επιρροή των φιλό-Μπαρζάνι οργανώσεων. Από την αρχή της εμφάνισης των κουρδικών καντονιών έως και σήμερα, το θέμα αυτό έχει τεθεί στις συζητήσεις των κουρδικών οργανώσεων.

Σήμερα, όμως, το θέμα το έχει αποκτήσει άλλη διάσταση διότι οι νέες αμερικανικές αρχές αναζητούν καινούργιες πηγές για την αύξηση του «αριθμού» των πολεμιστών στην Ομοσπονδία της Βόρειας Συρίας-Ροζάβα. Θα είναι παράλειψη αν δεν θα αναφέρουμε ότι οι αρχές της Ομοσπονδίας της Βόρειας Συρίας-Ροζάβα υποστηρίζουν ότι στα εδάφη τους δεν μπορεί να υπάρξουν ταυτόχρονα δύο «εθνικές» αμυντικές δυνάμεις. Υπάρχει το YPG/YPJ που πολεμά από την αρχή του πολέμου και οι Πεσμεργάδες Ηλίου/Roj Peşmerge που μπορούν να ενταχθούν στο σώμα του YPG/YPJ. Σύμφωνα με τα φίλο-ΕΝΚS/Μπαρζανί πρακτορεία ειδήσεων, τον τελευταίο καιρό έχουν πραγματοποιηθεί τρεις θετικές συναντήσεις μεταξύ των δύο πλευρών (των αρχών της Ροζαβά και της KRG του Νοτίου Κουρδιστάν). Μία τέτοια ενοποίηση, εκτός του ότι θα ισχυροποιήσει τις θέσεις των ΗΠΑ στο Ροζαβά και στην KRG, θεωρητικά θα μετακινήσει πολλούς αμετακίνητους λίθους στις παραδοσιακές κουρδικές πολιτικές σχέσεις:

α) Η συντροφιά χαρακωμάτων θα μειώσει την απόσταση και την πολιτική απομάκρυνση που υπάρχει στην κουρδική αντίληψη.

β) Θα ισχυροποιηθούν τα θεμέλια της «κρατικής» μορφής της Ροζαβά, εφόσον οι αρχές της καταφέρουν να απομακρύνουν τους φόβους τους.

γ) Η ομαλή ενταξιακή πορεία των Πεσμεργάδων Ηλίου/Roj Peşmerge θα ανοίξει τις πύλες του Κουρδικού Εθνικού Συνεδρίου

δ) Τα σύνορα των δύο Κουρδιστάν, μεταξύ της Ροζαβά και της KRG, θα χάσουν το νόημα τους, εφόσον και οι δύο κουρδικές αρχές θα μπορέσουν να αντισταθούν ενώπιον εξωτερικών προβοκατσιών.

ε) Υπό αυτές τις εξελίξεις, θα επηρεαστούν άμεσα οι κοινωνικοπολιτικές συνθέσεις των τεσσάρων κομματιών του Κουρδιστάν.

Διαβάστε επίσης

Το Κουρδικό ζήτημα, το «σύνδρομο της Λωζάνης» και η μάχη της Μοσούλης

Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και το Κουρδικό ζήτημα

Η Νέα Τουρκία και σκέψεις για το ζήτημα του Κουρδιστάν, Μέρος Τρίτο

Για τον συγγραφέα

Ο Μουράτ Ισσί είναι Διδάκτορας Ιστορίας, ΚΕΝΙ/ Κέντρο Έρευνας Νεότερης Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.