“Μετά από εννέα χρόνια πολέμου, η Υεμένη παραμένει η χειρότερη ανθρωπιστική κρίση στον κόσμο“, υποστήριξε έκθεση των Ηνωμένων Εθνών νωρίτερα φέτος.
Toυ Abdulgaleel Ahmed
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, “υπολογίζεται ότι 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι –το 14% του πληθυσμού– είναι σήμερα εκτοπισμένοι, οι περισσότεροι από τους οποίους έχουν εκτοπιστεί πολλές φορές επί σειρά ετών. Τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Υεμένης –21,6 εκατομμύρια άνθρωποι– έχουν απόλυτη ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια και υπηρεσίες προστασίας. Ο κίνδυνος λιμού μεγάλης κλίμακας στη χώρα δεν ήταν ποτέ πιο υψηλός. Δεκάδες χιλιάδες ζουν ήδη σε συνθήκες που μοιάζουν με λιμό, ενώ άλλα 6 εκατομμύρια βρίσκονται ένα βήμα πριν από αυτόν”.
Η αιτία αυτής της δυστυχίας είναι ο συνεχιζόμενος εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων της Υεμένης και των Χούθι, μιας σιιτικής ισλαμιστικής πολιτικής και στρατιωτικής οργάνωσης που το 2003 προσάρμοσε το επίσημο σύνθημα “Ο Θεός είναι μεγάλος, θάνατος στις ΗΠΑ, θάνατος στο Ισραήλ, κατάρα στους Εβραίους και νίκη του Ισλάμ”.
Για σχεδόν εννέα χρόνια, οι Χούθι ελέγχουν την πρωτεύουσα και μεγάλο μέρος της βόρειας Υεμένης.
Από το ξέσπασμα του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς το 2023, οι Χούθι έχουν αρχίσει να εκτοξεύουν πυραύλους εναντίον ισραηλινών πόλεων και φορτηγών πλοίων που διασχίζουν την Ερυθρά Θάλασσα, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται το διεθνές εμπόριο.
Την ίδια στιγμή, ο λαός της Υεμένης αγωνίζεται να καλύψει τις καθημερινές του ανάγκες και να εξασφαλίσει μια στοιχειωδώς αξιοπρεπή ζωή για τον εαυτό του και τις οικογένειές του, καθώς οι Χούθι παρακρατούν μισθούς και διοχετεύουν το μεγαλύτερο μέρος των εναπομεινάντων πόρων της χώρας – φόρους, ζακάτ, τελωνεία – για να χρηματοδοτήσουν τις στρατιωτικές τους προσπάθειες.
Ο πόλεμος έχει επίσης οδηγήσει σε συστηματική διάλυση των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας.
Καθώς οι Χούθι αντικατέστησαν τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Υεμένης, κατηγορώντας την, όπως ήταν αναμενόμενο, ως παράνομη και χειραγωγούμενη από τις δυτικές δυνάμεις, διέλυσαν τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας, επιβάλλοντας ένα καταναγκαστικό εκπαιδευτικό καθεστώς με ένα ιδεολογικά καθοδηγούμενο πρόγραμμα σπουδών στους εκπαιδευτές σε κάθε επίπεδο, από τα δημοτικά σχολεία έως τα πανεπιστήμια.
Υπό την κυριαρχία των Χούθι, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα άρχισαν να απολύουν εκπαιδευτικούς και καθηγητές πανεπιστημίου που προσπάθησαν να αντισταθούν, καταγγέλλοντάς τους ως υποκριτές munafiqun (ψευδομουσουλμάνους).
Οι φοιτητές απάντησαν σε αυτή την καταστολή εγκαταλείποντας την εκπαίδευσή τους και συμμετέχοντας σε στρατιωτικές εκστρατείες για να πολεμήσουν στον ατελείωτο εμφύλιο πόλεμο της χώρας.
Εικόνα από βομαρδισμό πόλης της Υεμένης
Σύμφωνα με έκθεση της UNICEF του 2022, πάνω από 2.900 σχολεία και πανεπιστήμια στην Υεμένη έχουν καταστραφεί ολοσχερώς.
Τα λίγα κτίρια που στέκονται ακόμη όρθια χρησιμοποιούνται πλέον για σκοπούς άσχετους με την εκπαίδευση.
Υπό αυτές τις συνθήκες, αναφέρει η UNICEF, περίπου 2,4 εκατομμύρια παιδιά, ηλικίας 6 έως 17 ετών, έχουν στερηθεί την πρόσβαση στην εκπαίδευση και άλλα 8,5 εκατομμύρια κινδυνεύουν να εγκαταλείψουν την εκπαίδευση.
Εν τω μεταξύ, το κατασταλτικό καθεστώς της πολιτοφυλακής των Χούθι έχει φιμώσει τους ακαδημαϊκούς, έχει καταπνίξει τον θεωρητικό διάλογο και έχει παραβιάσει τις θεμελιώδεις αρχές της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Πρόκειται για δικαιώματα που θεωρητικά κατοχυρώνονται από το πρώτο Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Υεμένης, το οποίο εγκρίθηκε το 1999 -αλλά στην πράξη απειλήθηκαν επανειλημμένα από μια σειρά κυβερνήσεων της Υεμένης, ακόμη και πριν οι Χούθι καταλάβουν την εξουσία.
Οι καταγραφές της βίας εις βάρος εκπαιδευτικών
Από το 2018, η οργάνωση Scholars at Risk (SAR) και άλλες οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν καταγράψει έναν κλιμακούμενο αριθμό παραβιάσεων που είχαν καταστροφικές επιπτώσεις στα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Υεμένης. Ορισμένα πρόσφατα παραδείγματα:
Εικόνα από βομβαρδισμένο σχολείο στην Υεμένη
Στις 25 Ιανουαρίου 2020, ο Δρ Χαμίντ Ακλάν, πρόεδρος του Πανεπιστημίου Επιστήμης και Τεχνολογίας της Σαναά, έπεσε στα νύχια των πολιτοφυλάκων Χούθι. Αυτό που κάνει αυτή την τραγωδία ακόμη πιο οδυνηρή είναι ότι, τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, ο Δρ Ακλάν παραμένει φυλακισμένος, με την οικογένειά του να βρίσκεται σε κατάσταση αγωνιώδους αβεβαιότητας σχετικά με την ευημερία και την τύχη του. Παρά τις πολλαπλές γενναίες προσπάθειες να έρθει σε επαφή με τις πολιτοφυλακές Χούθι, προσπαθώντας απελπισμένα να βρει πληροφορίες σχετικά με την κατάστασή του, η οικογένεια του Δρ Ακλάν αντιμετωπίζει ένα τείχος σιωπής.
Στις 2 Φεβρουαρίου 2020, οι μαχητές Χούθι εξαπέλυσαν στοχευμένη εισβολή σε αίθουσα διαλέξεων του Πανεπιστημίου της Σαναά, όπου υπέστη επίθεση ο καθηγητής κοινωνιολογίας Αλί Μπααλάουι. Η επίθεση φαίνεται να συνδέεται με τις κατηγορίες ότι άσκησε κριτική στον διορισμό ενός κοσμήτορα στη Σχολή Τεχνών, συγγενή ενός στρατιωτικού διοικητή, ο οποίος φέρεται να μην είχε τα απαιτούμενα προσόντα. Μετά το περιστατικό, ο Μπααλάουι αποβλήθηκε γρήγορα από την πανεπιστημιούπολη και φέρεται να του απαγορεύτηκε η επανείσοδος στους χώρους του πανεπιστημίου.
[…]
Τον Απρίλιο του 2023, το University World News επέστησε την προσοχή στις βαθιές προκλήσεις που αντιμετωπίζει το σύστημα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Υεμένης, τονίζοντας τη συνεχιζόμενη επιδείνωσή του εν μέσω της σύγκρουσης. Το άρθρο υπογράμμιζε μια συγκλονιστική πραγματικότητα: μεταξύ 2020 και 2021, περισσότερα από 76 σχολεία και πανεπιστήμια είχαν υποστεί ζημιές ή είχαν καταστραφεί, καθιστώντας τα ανίκανα. (Η πύλη δεδομένων Trace Attacks on Education σημειώνει ότι ο αριθμός αυτός είναι πιθανότατα υποεκτιμημένος).
Σε περίπου 185 επιθέσεις, ένοπλες ομάδες απήγαγαν, τραυμάτισαν, σκότωσαν ή έβλαψαν με άλλο τρόπο μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Ακόμα περισσότεροι φοιτητές βρέθηκαν σε αδυναμία να συνεχίσουν τις σπουδές τους εν μέσω των εκτεταμένων επιπτώσεων της σύγκρουσης στο εκπαιδευτικό τοπίο της Υεμένης.
Η δυσχερής θέση των ακαδημαϊκών της Υεμένης, οι οποίοι λιμοκτονούν, φυλακίζονται, ακόμη και σκοτώνονται, αποτελεί απόδειξη της δεινής κατάστασης της ακαδημαϊκής ελευθερίας στη χώρα.
Καθώς ατενίζουμε το μέλλον, είναι ζωτικής σημασίας η διεθνής κοινότητα να μην ξεχάσει τη δεινή θέση των ακαδημαϊκών της Υεμένης όταν έρθει η ώρα να ανοικοδομηθούν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.
Η αποκατάσταση της ακαδημαϊκής ελευθερίας στην Υεμένη δεν είναι μόνο θέμα δικαιοσύνης αλλά και προϋπόθεση για την ανάκαμψη και την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Και η επαναφορά των θεμελιωδών αρχών της ακαδημαϊκής ελευθερίας θα πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή αυτών των προσπαθειών.
Απόσπασμα από το κείμενο που δημοσιεύτηκε στο Public Seminar.
Για τον συγγραφέα
Ο Δρ Abdulgaleel Ahmed είναι αναπληρωτής καθηγητής Γλωσσολογικής Ανθρωπολογίας, επισκέπτης ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μέλος της κοινοπραξίας New University in Exile Consortium.
Διαβάστε επίσης:
Πόλεμος στην Υεμένη και εμπόριο όπλων: μια ιστορία μετοχικού ακτιβισμού
