Μια συλλογικότητα εργαζομένων, καταληψιών, κινηματογραφόφιλων και κατοίκων της περιοχής αγωνίζεται για να σώσει τον τελευταίο κοινοτικό κινηματογράφο στο Παρίσι.
Της Laetitia Bouhelier
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Στην καρδιά του Παρισιού βρίσκεται το La Clef (“το κλειδί”), ένας κινηματογράφος που από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα προβάλλει ταινίες με χαμηλή διανομή, σε προσιτές τιμές.
Όταν η ύπαρξή του απειλήθηκε το 2019, δημιουργήθηκε μια συλλογικότητα, η οποία κατέλαβε τον κινηματογράφο.
Η κολεκτίβα αγωνίστηκε για να κρατήσει ανοιχτό αυτόν τον τελευταίο κοινοτικό κινηματογράφο στο Παρίσι, ενώ συνέχισε να προβάλλει ένα πλούσιο και διαφορετικό πρόγραμμα, προσιτό σε όλους.
Από τις πρώτες μέρες της λειτουργίας του, ο κινηματογράφος υπήρξε ένας χώρος για ριζοσπαστικό σινεμά. Όταν το La Clef άνοιξε το 1973, ο ιδιοκτήτης Claude Frank-Forter υπερασπίστηκε νέα και υποεκπροσωπούμενα δημιουργικά ταλέντα, προσέλαβε φοιτητές για να εργαστούν στη ρεσεψιόν και διευκόλυνε την πρόσβαση στον κινηματογράφο σε προσιτές τιμές.
Το 1981 μια ύφεση έπληξε τους κινηματογράφους, αναγκάζοντας τον Frank-Forter να πουλήσει το La Clef. Το συμβούλιο εργαζομένων της τράπεζας Caisse d’Epargne αγόρασε τον κινηματογράφο, μετατρέποντας μια αίθουσα προβολής σε πολιτιστικό κέντρο και κρατώντας δύο άλλες αίθουσες διαθέσιμες για άλλα σχέδια. Μία από αυτές, έγινε η αίθουσα Images d’Ailleurs από τον Τογκολέζο σκηνοθέτη Sanvi Panou και ήταν αφιερωμένη στην προώθηση έργων μαύρων και υποεκπροσωπούμενων κινηματογραφιστών.
Μέχρι τη δεκαετία του 2010, το Images d’Ailleurs προέβαλε ταινίες από τον αφρικανικό, αραβικό και νοτιοαμερικανικό κινηματογράφο, που πολύ σπάνια εκπροσωπούνταν στα κυρίαρχα δίκτυα διανομής και, ως εκ τούτου, ήταν δύσκολα προσβάσιμες από το γαλλικό κοινό. Αυτό σφυρηλάτησε την πολιτιστική ταυτότητα της La Clef.
Ο κινηματογράφος απειλήθηκε το 2015, όταν η Caisse d’Epargne ανακοίνωσε ότι τον έθετε προς πώληση έναντι 1,5 εκατομμυρίου ευρώ. Το La Clef έκλεισε τις πόρτες του το 2018 – μια στιγμή που υποτίθεται ότι σηματοδοτούσε το τελικό του κλείσιμο.
Ο αγώνας για έναν πλούσιο και ποικιλόμορφο πολιτισμό για όλους
Μια συλλογικότητα εργαζομένων της κινηματογραφικής βιομηχανίας, καταληψιών, σινεφίλ και κατοίκων της περιοχής συγκεντρώθηκε για να πάρει την κατάσταση στα χέρια της. Κατέλαβαν τον κινηματογράφο και άνοιξαν αμέσως ξανά τις πόρτες του. “Έδωσαν τον κινηματογράφο πίσω στο κοινό” με μια προβολή της ταινίας Attica του 1974.
Επιλέγοντας μια ταινία για μια ιστορική εξέγερση, την εξέγερση στις φυλακές Attica της Νέας Υόρκης, η κολεκτίβα έθετε τα ριζοσπαστικά θεμέλια του εγχειρήματός της.
Από τότε, ο καθένας και καθεμία μπορούσε να συμμετέχει στον προγραμματισμό: διαφορετικά μέλη της κολεκτίβας επέλεγαν μια ταινία κάθε βράδυ, παρουσιάζοντας την πάντα οι ίδιοι εκ των προτέρων και εξηγώντας τους λόγους για την προβολή της. Και προσκαλούσαν τους σκηνοθέτες ή τα μέλη του συνεργείου για να συζητήσουν την ταινία με το κοινό μετά.
Ακολουθώντας την παράδοση του La Clef, έδειχναν μη εμπορικές ανεξάρτητες και ξένες ταινίες, προβάλλοντας συχνά νέους/νέες σκηνοθέτες.
Όμως, η δέσμευσή τους στον πολιτικό αγώνα δεν περιοριζόταν μόνο στον προγραμματισμό των ταινιών: την επέκτειναν και στην πρακτική τους. Οι επισκέπτες μπορούσαν να πληρώνουν ό,τι άντεχαν οικονομικά, σε μια προσπάθεια να κρατήσουν το La Clef όχι μόνο ανοιχτό, αλλά και προσιτό για όλους.
Ο κινηματογράφος είχε γίνει για άλλη μια φορά ένα μέρος όπου ο καθένας μπορούσε να έχει πρόσβαση σε ανεξάρτητες ταινίες, αλλά και ένα μέρος όπου οι εργαζόμενοι είχαν τη δυνατότητα να οργανωθούν.
Οι απεργοί της Όπερας του Παρισιού συναντήθηκαν εκεί για την γνωστή δράση τους για τη Λίμνη των Κύκνων το 2019 (όπου χορεύτριες/ές μπαλέτου έπαιξαν τη Λίμνη των Κύκνων για να διαμαρτυρηθούν για τις προτεινόμενες συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις του προέδρου Μακρόν).
Το εγχείρημα μετατράπηκε επίσης σε εργαστήρι κατάρτισης. Μπορούσες να μάθεις πώς να διαχειρίζεσαι έναν κινηματογράφο οικονομικά, υλικοτεχνικά και τεχνικά, πώς να προβάλλεις ταινίες, ακόμη και πώς να τις φτιάχνεις.
Το La Clef εγκαινίασε επίσης το Studio 34, ένα πρόγραμμα διαμονής για να βοηθήσει νέους κινηματογραφιστές να παράγουν ταινίες μικρού μήκους.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου λοκντάουν του Covid-19, η κολεκτίβα διοργάνωσε υπαίθριες προβολές. Αυτό αποδείχθηκε κρίσιμη στιγμή, προσελκύοντας την προσοχή των μέσων ενημέρωσης και καθιερώνοντας τη La Clef ως ένα σύμβολο αντίστασης μέσα στον πολιτιστικό κόσμο.
Εν τω μεταξύ, μαινόταν μια δικαστική διαμάχη: ο ιδιοκτήτης ήθελε να διώξει την κολεκτίβα. Έχασαν το πρώτο στάδιο, αλλά το φθινόπωρο του 2020, έναν χρόνο μετά την έναρξη της κατάληψης, η προσφυγή της κολεκτίβας έγινε δεκτή.
Το πρόστιμο που τους είχε επιβληθεί αναιρέθηκε και ο δικαστής τούς έδωσε προθεσμία έξι μηνών για να βρουν μια βιώσιμη λύση με τις δημόσιες Αρχές ώστε να κρατήσουν τον κινηματογράφο ανοιχτό.
Σε αυτό το στάδιο, το La Clef είχε αποκτήσει τεράστια υποστήριξη από τους πολλούς επισκέπτες του και την κινηματογραφική βιομηχανία ευρύτερα. Πολυάριθμα σωματεία, ενώσεις και διασημότητες προσήλθαν, υποστηρίζοντας την κατάληψη, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να διατηρηθεί ζωντανός ο τελευταίος κινηματογράφος στο Παρίσι με ιδιαίτερο και ανεξάρτητο πρόγραμμα, που λειτουργεί από ανθρώπους για ανθρώπους και όχι για το κέρδος.
Ο πολιτιστικός κόσμος υπό απειλή
Με τα επιτεύγματα της κατάληψης να έχουν κερδίσει τεράστια προσοχή, δεν αποτέλεσε έκπληξη το γεγονός ότι ο πρώτος πιθανός αγοραστής του κινηματογράφου ήταν ο όμιλος SOS. Μπήκαν σε διάλογο με την κολεκτίβα διαχείρισης του κινηματογράφου, ισχυριζόμενοι ότι ήθελαν να σώσουν το La Clef.
Τα μέλη της κολεκτίβας προειδοποιήθηκαν γρήγορα εναντίον της SOS. Με ετήσιο κύκλο εργασιών ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, ο όμιλος SOS είναι μια «κοινωνική επιχείρηση» με επικεφαλής ένα μικρό διοικητικό συμβούλιο του Παρισιού μόλις 11 ατόμων. Ιδρύθηκε και εξακολουθεί να διοικείται από τον Jean-Marc Borello, σημαντικό μέλος του κόμματος «Η Δημοκρατία προχωρά Μπροστά!» και καλό φίλο του Προέδρου Μακρόν.
Η SOS εξαγοράζει οργανισμούς και φιλανθρωπικά ιδρύματα από διάφορους τομείς (ιατρικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό, πολιτιστικό), που βρίσκονται συνήθως στο μεταίχμιο μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα.
Στόχος τους είναι να τις μετασχηματίσουν σε δομές κερδοσκοπικού χαρακτήρα, αντικαθιστώντας συχνά τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας με πιο επισφαλείς. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, η σύμβαση πώλησης δεν προέβλεπε καμία δέσμευση ότι η SOS θα διατηρούσε τον κινηματογράφο ανοιχτό. Η συλλογικότητα ήταν αποφασισμένη να μην αφήσει το La Clef σε αυτή τη μοίρα.
Το μέλλον του La Clef
Προκειμένου να διασφαλίσουν το μέλλον του κινηματογράφου, η συλλογικότητα αποφάσισε να προσπαθήσει να τον αγοράσει η ίδια.
Δημιούργησαν ένα κληροδοτικό ταμείο, ένα εργαλείο που είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στο ZAD de Notre-Dame-des-Landes (την αυτόνομη κατάληψη γης).
Με ένα κοστολογημένο σχέδιο και μια ομάδα εθελοντών, ελπίζουν ότι αυτό θα τους επιτρέψει να κρατήσουν το La Clef ανοιχτό, χωρίς να θυσιάσουν όσα έχουν επιτύχει μέχρι τώρα. Αυτό θα σήμαινε επίσης ότι το ίδιο το κτίριο δεν θα ήταν πλέον στο χέρι των κατασκευαστών, αλλά ένα κοινό αγαθό.
Παρόλο που οι καταληψίες εκδιώχθηκαν το πρωί της 1ης Μαρτίου 2022, υπάρχει ελπίδα ότι το La Clef θα παραμείνει ένας κοινοτικός κινηματογράφος στην ίδια αυτή τοποθεσία, καθώς και ελπίδα για τη συνέχιση των πολλών προγραμμάτων που άνθισαν κατά τη διάρκεια της κατάληψής του. Την ημέρα της έξωσης, ο όμιλος SOS ανακοίνωσε ότι αποσύρεται από την πώληση.
Ο σημερινός ιδιοκτήτης συμφώνησε τότε, και για πρώτη φορά, να συναντηθεί με τη συλλογικότητα για να συζητήσουν την πώληση του χώρου.
Το La Clef απέδειξε ότι οι προσβάσιμοι πολιτιστικοί χώροι δεν πρέπει να εκτοπίζονται έξω από τα κέντρα των πόλεων ή να μετατρέπονται σε άχαρο κερδοσκοπικό χώρο. Η προβολή και η παραγωγή ταινιών δεν χρειάζεται να επικεντρώνεται στο κέρδος: μπορεί να είναι ένας χώρος ατελείωτων δυνατοτήτων, αλληλεγγύης και δημιουργικότητας.
Περισσότερες πληροφορίες για το ταμείο La Clef και για τη δωρεά σε αυτό, εδώ.
Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο Red Pepper, στις 7 Ιουλίου 2022.
Για τη συγγραφέα
Η Laetitia Bouhelier είναι κινηματογραφίστρια και ακτιβίστρια που ζει στο Παρίσι.
Διαβάστε επίσης:
