Το διακύβευμα της COP26, της Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα που αρχίζει την 1η Νοεμβρίου στη Γλασκώβη, δεν θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερο. Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι χαρακτήρισε τη Σύνοδο Κορυφής ως την «τελευταία ελπίδα» του πλανήτη αν θέλει να αποφύγει τις χειρότερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Της Ciara Nugent
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Για δύο εβδομάδες, περίπου 20.000 αντιπρόσωποι που εκπροσωπούν 195 χώρες θα προσπαθήσουν να επιλύσουν σημαντικές διαφορές σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ο πλανήτης θα μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, προκειμένου να «κρατήσει ζωντανό τον στόχο του 1,5°C». Δηλαδή, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού για περιορισμό έως το 2050 της αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5°C σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή.
Η υπέρβαση αυτού του ορίου θα σημάνει ότι η κλιματική αλλαγή θα λάβει πιθανότατα καταστροφικές διαστάσεις.
Όμως, ήδη οι ελπίδες φαίνεται να εξανεμίζονται μεταξύ των πολιτικών και των ακτιβιστών, ενώ απομένει ακόμη μια εβδομάδα μέχρι οι σύνεδροι να πατήσουν το πόδι τους στο Scottish Event Campus της Γλασκώβης. Τα πολιτικά εμπόδια για την επιτυχία της διάσκεψης αυξάνονται. Πολλοί παγκόσμιοι ηγέτες χωρών που αποτελούν τους μεγάλους παραγωγούς εκπομπών αρνούνται να συμμετάσχουν.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες καλούνται να αντιμετωπίσου μεγάλο κόστος και εμπόδια για τη συμμετοχή τους. Τα ποσοστά μετάδοσης του COVID-19 στο Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκονται κοντά σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Και υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με την προετοιμασία της Συνόδου: σύμφωνα με τον Guardian, μια ομάδα μεγάλων χορηγών της COP26 έγραψε πρόσφατα στους διοργανωτές, καταγγέλλοντας «κακοδιαχείριση» και οργάνωση «της τελευταίας στιγμής» και κατηγορώντας για τα προβλήματα «πολύ άπειρους» δημόσιους υπαλλήλους.
Οι αξιωματούχοι ήδη χαμηλώνουν τις προσδοκίες για τα αποτελέσματα της COP26. Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι δήλωσε στο Associated Press ότι «θα υπάρξει χάσμα» μεταξύ των δεσμεύσεων των χωρών για τις εκπομπές ρύπων στη Σύνοδο Κορυφής και των μειώσεων που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της Συμφωνίας του Παρισιού.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, συνήθως ενθουσιώδης υποστηρικτής, παραδέχθηκε αυτή την εβδομάδα ότι οι διαπραγματεύσεις θα είναι «εξαιρετικά σκληρές». Τον περασμένο μήνα δήλωσε ότι υπάρχουν «6 στις 10 πιθανότητες» οι πλούσιες χώρες να εκπληρώσουν τις υποσχέσεις τους αναφορικά με το κλίμα.
«Από την αρχή έχει υπάρξει η πιο δύσκολη COP από οποιαδήποτε προηγούμενη», λέει η Yamide Dagnet, διευθύντρια διαπραγματεύσεων για το κλίμα στο Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων και πρώην διαπραγματεύτρια της ΕΕ για την COP. «Η επίτευξη αποτελέσματος θα είναι πιο δύσκολη από οποιαδήποτε άλλη COP [εδώ και πάνω από μια δεκαετία]», ανέφερε.
Η πιο ακριβή Σύνοδος για το Κλίμα
Οι υπερασπιστές του κλίματος λένε ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες, πολλές από τις οποίες πλήττονται περισσότερο από την κλιματική αλλαγή, δυσκολεύονται ιδιαίτερα να συμμετάσχουν στη φετινή Σύνοδο για το Κλίμα λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών της πανδημίας αλλά και του εξαιρετικά υψηλού κόστους στη Γλασκώβη. Ο «defacto αποκλεισμός» των φτωχότερων αντιπροσώπων ώθησε τον περασμένο μήνα το Δίκτυο Δράσης για το Κλίμα (CAN), το οποίο εκπροσωπεί περίπου 1.500 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών για το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο, να ζητήσει την αναβολή της COP26.
Οι επικριτές λένε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο απέτυχε να ελέγξει το αυξανόμενο κόστος συμμετοχής στη Σύνοδο Κορυφής, το οποίο ανάγκασε τις μικρότερες χώρες, καθώς και τις ΜΚΟ, συμπεριλαμβανομένου του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Πόρων, να μειώσουν το μέγεθος της παρουσίας τους στη διάσκεψη, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την εκπροσώπηση των συμφερόντων τους.
Ήδη από τον Ιανουάριο τα τοπικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι τα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα είχαν αρχίσει να ανεβάζουν τις τιμές για τις κρατήσεις του Νοεμβρίου στο 500% περίπου. Από τις 22 Οκτωβρίου, το κόστος ενοικίασης ενός διαμερίσματος του ενός υπνοδωματίου στη Γλασκώβη για τη διάρκεια του συνεδρίου ήταν περίπου 6.000 λίρες, σύμφωνα με τις διαφημίσεις στο booking.com, ενώ δεν υπήρχαν διαθέσιμα δωμάτια σε ξενοδοχεία. Η τιμή για τη φιλοξενία εκδηλώσεων εντός του χώρου της COP26 είναι επίσης υψηλότερη από ό,τι σε προηγούμενες Συνόδους Κορυφής, εν μέρει λόγω των ελλείψεων σε εργατικό δυναμικό και προμήθειες που σχετίζονται με το Brexit και την πανδημία.
Σύμφωνα με τους Financial Times, σε έναν επιστημονικό οργανισμό το κόστος κατασκευής και λειτουργίας του περιπτέρου του τιμολογήθηκε στις 500.000 λίρες.
Μια πρώην διαπραγματεύτρια αναπτυσσόμενων χωρών, η οποία έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 20 Συνόδους για το Κλίμα στο παρελθόν, λέει ότι η Γλασκώβη είναι η πιο ακριβή COP που έχει παρακολουθήσει ποτέ.
Πολλοί συμμετέχοντες στη Σύνοδο υποστηρίζουν ότι το υψηλό κόστος οφείλεται εν μέρει στην απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να φιλοξενήσει την COP26 –που πιθανότατα θα είναι η πιο πολυπληθής COP μετά τη Σύνοδο Κορυφής του 2015 στο Παρίσι– στη Γλασκώβη και όχι σε μια μεγαλύτερη πόλη όπως το Λονδίνο. Η Γλασκώβη διαθέτει περίπου 11.000 ξενοδοχειακές κλίνες, σε σύγκριση με τις περίπου 156.000 του Παρισιού και τις 59.000 της Μαδρίτης, όπου διεξήχθη η COP25 το 2019.
Οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί λόγω του COVID-19 απειλούν επίσης τη συμμετοχή των χωρών που είναι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Το ένα τρίτο των νησιωτικών χωρών του Ειρηνικού δήλωσε ότι δεν θα μπορέσει να στείλει αντιπροσώπους στην COP26, επειδή οι μακρές καραντίνες που απαιτούνται για την επιστροφή στην πατρίδα θα θέσουν τους ανώτερους αξιωματούχους εκτός δράσης για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει λάβει μέτρα για να διευκολύνει τις αναπτυσσόμενες χώρες να στείλουν αντιπροσώπους, προσφέροντας, μεταξύ άλλων, δωρεάν εμβολιασμό όλων των αντιπροσώπων. Μετά από πιέσεις τον Σεπτέμβριο, η κυβέρνηση μείωσε δραστικά την ταξιδιωτική «κόκκινη λίστα», η οποία απαιτεί από τους αφιχθέντες από ορισμένα έθνη να μπαίνουν σε καραντίνα για 10 ημέρες στα ξενοδοχεία, και συμφώνησε να πληρώσει για την καραντίνα των συμμετεχόντων στην COP26 στα ξενοδοχεία.
Όμως, η Tasneem Essop, εκτελεστική διευθύντρια του CAN, λέει ότι μόνο ένας από τους 11 ανθρώπους που έκαναν αίτηση στο πρόγραμμα εμβολιασμού του Ηνωμένου Βασιλείου μέσω της οργάνωσής της έλαβε εμβόλιο μέσω του προγράμματος.
Ο περιορισμένος αριθμός εκπροσώπησης των ευάλωτων χωρών στην COP26 θα έχει άμεσο αντίκτυπο στον στόχο των διαπραγματευτών όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών και στην προσοχή που θα δοθεί σε θέματα, όπως η υποστήριξη σε φτωχότερες χώρες για να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή και να ανακάμψουν από κλιματικές καταστροφές, λέει η Essop.
«Τα πλούσια κράτη βρίσκονται σε πολύ πιο πλεονεκτική θέση, δεδομένου ότι θα έχουν μαζικές αντιπροσωπείες που θα έρθουν. Η ανισορροπία των φωνών θα καταστήσει δυσκολότερο να ακουστούν οι ανάγκες των ευάλωτων χωρών, των φτωχών αναπτυσσόμενων χωρών», αναφέρει η Essop.
Δύσκολες συνθήκες στο πεδίο
Για τους αντιπροσώπους που μπορούν πράγματι να φτάσουν στη Γλασκώβη, οι συνθήκες θα είναι ασυνήθιστα δύσκολες. Οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους και οι συλλέκτες σκουπιδιών στη Γλασκώβη ανακοίνωσαν ότι θα απεργήσουν κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής λόγω διαφορών για τις αμοιβές τους, ενώ οι οδηγοί λεωφορείων σκέφτονται να κάνουν το ίδιο.
Το ποσοστό μετάδοσης του COVID-19 στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αυξηθεί τις τελευταίες εβδομάδες σε ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο, θέτοντας σε κίνδυνο τους ανεμβολίαστους αντιπροσώπους και αυξάνοντας τον κίνδυνο έξαρσης της πανδημίας που θα διαταράξει τη Σύνοδο Κορυφής.
«Νομίζω ότι ο έξω κόσμος δυσκολεύεται να κατανοήσει το επίπεδο της προσπάθειας που καταβάλλουν οι διαπραγματευτές για να είναι ενεργοί επί 12 ή 20 ώρες, χωρίς καν να κοιμηθούν πολύ [προς το τέλος της συνόδου κορυφής, προκειμένου να επιτευχθεί ένας σημαντικός στόχος», λέει η Dagnet. «Η χρήση της μάσκας κατά τη διάρκεια όλου αυτού του διαστήματος θα είναι πραγματικά δύσκολο εγχείρημα. Και επειδή πρόκειται στην πραγματικότητα για δύο COP σε μία, ο τεράστιος όγκος των θεμάτων που θα τεθούν επί τάπητος, δεν θα δίνει καμία ανάσα μεταξύ των συνεδριάσεων», συμπληρώνει η ίδια.
Οι ανησυχίες σχετικά με την οργάνωση που εκφράστηκαν από τους χορηγούς –και η ανάγκη για εξετάσεις COVID για τους 20.000 συμμετέχοντες– έχουν πυροδοτήσει τους φόβους των παρατηρητών ότι στη Γλασκώβη μπορεί να επαναληφθεί το σκηνικό της COP της Κοπεγχάγης του 2009, όπου η «καταστροφική» οργάνωση οδήγησε τους αντιπροσώπους να περιμένουν για ώρες στην ουρά, στον παγετό και το χιόνι. Εκείνη η Σύνοδος Κορυφής κατέληξε σε σημαντική αποτυχία.
Αυτά τα υλικοτεχνικά προβλήματα μπορεί να φαίνονται ασήμαντα, αλλά πρώην διαπραγματευτές λένε ότι η ομαλή διεξαγωγή της Συνόδου Κορυφής μπορεί να είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία των διαπραγματεύσεων. «Είναι αποδεδειγμένο ιστορικό γεγονός ότι η ομαλή λειτουργία της υλικοτεχνικής υποδομής της COP υποστηρίζει τα θετικά αποτελέσματα των διαπραγματεύσεων», λέει ένα μέλος της ομάδας που οργάνωσε την προεδρία της COP22 του Μαρόκου το 2016, το οποίο θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για να μιλήσει ελεύθερα. «Εάν ταλαιπωρούνται από υλικοτεχνικές προκλήσεις, οι διαπραγματευτές μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμοι να καταλήξουν σε συμφωνία».
Ένα σκληρό πολιτικό σκηνικό
Μόλις οι διαπραγματευτές/ριες ξεπεράσουν όλα τα υλικοτεχνικά εμπόδια, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν ένα από τα πιο δύσκολα πολιτικά τοπία αναφορικά με τη συνεργασία για το κλίμα, λέει η Dagnet. Οι γεωπολιτικές εντάσεις παραμένουν υψηλές μεταξύ των δυτικών ηγετών και των μεγάλων παραγωγών ρύπων, όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Η παγκόσμια ενεργειακή κρίση έχει προσφέρει στους υποστηρικτές των ορυκτών καυσίμων μια νέα ευκαιρία να σπείρουν αμφιβολίες σχετικά με την ταχύτητα της ενεργειακής μετάβασης.
Η εμπιστοσύνη μεταξύ του Παγκόσμιου Βορρά και του Παγκόσμιου Νότου αγγίζει επίσης στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών, μετά τη συσσώρευση των παγκόσμιων αποθεμάτων εμβολίων COVID-19 από τις πλούσιες χώρες κατά τη διάρκεια του 2021.
Η ανισότητα των εμβολίων έχει επιτείνει την οργή προς τις πλούσιες χώρες για την αποτυχία τους να εκπληρώσουν τη δέσμευση που ανέλαβαν πριν από μια δεκαετία και πλέον να συγκεντρώσουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια για τη χρηματοδότηση του κλίματος για τις φτωχότερες χώρες, κάθε χρόνο έως το 2020.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμες να συμβιβαστούν για την επίτευξη συναίνεσης, λέει η Dagnet. «Αν η αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών υπονομεύεται από την έλλειψη εμπιστοσύνης, αυτό θα υποβαθμίσει ακόμη περισσότερο την προοπτική μιας υπέρβασης», επισημαίνει.
Οι προσδοκίες για τη Σύνοδο Κορυφής έχουν επίσης πληγεί από την είδηση ότι οι ηγέτες πολλών από τους μεγάλους ρυπαντές που έχουν υπάρξει και οι πιο διστακτικοί απέναντι στη δράση για το κλίμα –μεταξύ αυτών η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ρωσία και η Ιαπωνία– είναι πιθανό να απουσιάζουν από την COP26.
Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, ο οποίος έχει εντείνει τις προσπάθειες της χώρας του για το κλίμα τα τελευταία χρόνια, θέτοντας ως στόχο τις καθαρές μηδενικές εκπομπές για το 2060 και υποσχόμενος να τερματίσει τη χρηματοδότηση του άνθρακα από το εξωτερικό, επιβεβαίωσε ότι δεν θα συμμετάσχει. Ορισμένοι παρατηρητές αναμένουν ότι θα φυλάξει τυχόν περαιτέρω ανακοινώσεις για το κλίμα για κινεζικές διασκέψεις, αντί να τις μοιραστεί σε μια εκδήλωση που υποστηρίζεται από τη Δύση.
Η απουσία του Τζινπίνγκ ή του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν αποτελεί ιδιαίτερη έκπληξη. Ορισμένοι, μάλιστα, αρχηγοί κυβερνήσεων που ήταν διστακτικοί προηγουμένως –μεταξύ των οποίων ο Σκοτ Μόρισον της Αυστραλίας και ο Ναρέντρα Μόντι της Ινδίας– δεσμεύτηκαν τελικά τις τελευταίες ημέρες ότι θα παραστούν. Όμως, η αποσπασματική λίστα προσκεκλημένων της COP26 υποδηλώνει ότι οι ελπίδες για την πιο σημαντική παγκόσμια συνεργασία, που πολλοί περίμεναν να δουν μετά από δύο χρόνια ολοένα και πιο ορατών κλιματικών επιπτώσεων, δεν υλοποιούνται.
Για την Essop, από το CAN, ωστόσο, η παρουσία των παγκόσμιων ηγετών είναι λιγότερο σημαντική από το επίπεδο δέσμευσης που επιδεικνύουν οι διαπραγματευτές/ριές τους πίσω από τις κλειστές πόρτες και τους στόχους που θέτουν. «Θα χρειαστεί πολλή δουλειά εκεί για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, για να μας βάλουν σε πορεία», λέει η ίδια.
«Τελικά, το πραγματικό διακύβευμα είναι τι ουσιαστικό παρέχουμε για εκείνους που υποφέρουν περισσότερο. Και αυτό θα το μάθουμε μόνο κατά τη διάρκεια της ίδιας της COP», καταλήγει.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Time, στις 22 Οκτωβρίου 2021.
Διαβάστε επίσης:
Στρέφονται πράγματι οι παγκόσμιες ηγεσίες προς την οικολογία;
