Ο Κολομβιανός Πρόεδρος Γουστάβο Πέτρο, ο οποίος συμμετείχε στη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Celac, στις 17-18 Ιουλίου, δήλωσε σε συνέντευξη του στο elDiario.es: «Η ακροδεξιά αναπτύσσεται με το φόβο των ελεύθερων γυναικών, των μεταναστών και της απώλειας της άνεσης λόγω της κλιματικής αλλαγής και των πολέμων. Αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κλιματική κρίση, πρέπει να αλλάξουμε τη λογική του κεφαλαίου».
Συνέντευξη στον Andrés Gil
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world
Η σύνοδος κορυφής ΕΕ-Celac (Κοινότητα Κρατών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής) είχε να πραγματοποιηθεί από το 2015 και ήρθε στον απόηχο μιας παγκόσμιας πανδημίας, εν μέσω κλιματικής κρίσης και με έναν ανοιχτό πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος. Ο Πέτρο αντιπροσωπεύει την πρώτη αριστερή κυβέρνηση στην Κολομβία, η οποία μετά από μια ειρηνευτική διαδικασία, τερμάτισε τη δράση των FARC και μεγάλου μέρους των παραστρατιωτικών της χώρας.
Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο Πέτρο προειδοποιεί για την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της, ζητεί έναν βαθύ παγκόσμιο οικονομικό και δημοκρατικό μετασχηματισμό για να ξεπεραστεί η κλιματική κρίση πριν να είναι πολύ αργά και επισημαίνει τους κινδύνους της ακροδεξιάς που αναπτύσσεται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και η οποία, μετά τις εκλογές της 23ης Ιουλίου, θα μπορούσε να εισέλθει και στην ισπανική κυβέρνηση.
Ερ: Όταν ήσασταν στην Ισπανία πριν από μερικούς μήνες είπατε ότι θα θέλατε η σύνοδος κορυφής ΕΕ-Celac που διεξάγεται στις Βρυξέλλες να ήταν ένα ορόσημο αλλαγής και όχι ένα γεγονός που δεν θα θυμόμαστε. Πώς το βλέπετε τώρα;
Απ: Κατά τη διάρκεια αυτού του έτους που βρίσκομαι στην κυβέρνηση έδωσα προτεραιότητα σε διεθνές επίπεδο σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Για μένα η κλιματική κρίση έχει την προέλευσή της, προφανώς, στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα και, βασικά, στο σύστημα που έχουν οικοδομήσει οι ισχυρότερες χώρες του πλανήτη, το οποίο ονομάζεται καπιταλισμός.
Ξεχνάμε να του δώσουμε αυτό το όνομα, αλλά είναι το οικονομικό σύστημα εκείνο το οποίο παρήγαγε την κρίση. Αν εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στον ορισμό του κεφαλαίου και στη λογική του, θα βρούμε στην πολιτική οικονομία την εξήγηση αυτής της κρίσης.
Η λογική του κεφαλαίου είναι να συσσωρεύει για να κερδίζει, να αξιοποιεί τον εαυτό του.
Αυτός ο τυφώνας συσσώρευσης, που έχει γίνει παγκόσμιος, καταναλώνει όλο και περισσότερη ενέργεια που προέρχεται από το πετρέλαιο και τον άνθρακα και εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα.
Με άλλα λόγια, η χημική αλλαγή στην ατμόσφαιρα σχετίζεται με τη συσσώρευση του κεφαλαίου.
Ερ: Πώς μπορεί, λοιπόν, να ξεπεραστεί η κλιματική κρίση;
Απ: Εδώ υπεισέρχεται το πολιτικό πρόβλημα. Για να ξεπεραστεί η κλιματική κρίση, πρέπει να αλλάξει η λογική του κεφαλαίου. Με άλλα λόγια, πρέπει να επιτύχουμε έναν διαφορετικό τρόπο παραγωγής και μια διαφορετική σχέση μεταξύ ανθρώπου και παραγωγής.
Οι στατιστικές δείχνουν ότι η ορυκτή ενέργεια αυξάνεται. Αν και η καθαρή ενέργεια αυξάνεται, η ορυκτή ενέργεια δεν αντικαθίσταται. Και η κλιματική κρίση δεν μπορεί να επιλυθεί χωρίς πλήρη αντικατάσταση.
Η αύξηση του ορυκτού κεφαλαίου στην παγκόσμια οικονομία είναι αποτέλεσμα της ίδιας της λογικής του κεφαλαίου.
Με άλλα λόγια, ο καπιταλισμός δεν φαίνεται να έχει την ικανότητα να ξεπεράσει το πρόβλημα που παρήγαγε, τον Φρανκενστάιν που δημιούργησε, που είναι η κλιματική κρίση.
Αν το κεφάλαιο δεν μπορεί να ξεπεράσει την κρίση, εναπόκειται στην ανθρωπότητα να το κάνει, αν θέλει να επιβιώσει στον πλανήτη.
Και προκαλεί τεράστιες πολιτικές εντάσεις, οι οποίες μεταφράζονται σε αυξανόμενες μετακινήσεις από το Νότο προς το Βορρά σε όλες τις ηπείρους, στην σχεδόν φασιστικοποίηση της ευρωπαϊκής και αμερικανικής πολιτικής, στα τείχη στα σύνορα, στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στους χιλιάδες ανθρώπους που πνίγονται προσπαθώντας να φτάσουν στο βορρά, καθώς επίσης και στη δημοκρατική αποσταθεροποίηση του Νότου.
Ερ: Αυτό που προτείνετε είναι μια ανταλλαγή χρέους του Νότου με δράση για το κλίμα.
Απ: Πρόσφατα, πριν από δύο εβδομάδες περίπου, οργανώθηκε στο Παρίσι μια συνάντηση με τον Μακρόν για την αναμόρφωση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αν θέλουμε να ξεπεράσουμε την κρίση, πρέπει να ξεκινήσουμε με μια νέα παγκόσμια χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική.
Από την Κολομβία έχουμε καταθέσει μια πρόταση (αν και δεν είναι δική μας έμπνευσης, την υποστηρίζουν πολλά κοινωνικά κινήματα) που συνίσταται στην ανταλλαγή χρέους με κλιματική δράση.
Αυτό σημαίνει την έκδοση χρημάτων, από το ΔΝΤ, στους κατόχους ομολόγων και δημόσιου χρέους σε όλες τις χώρες, σε μια αναλογία που θα πρέπει να είναι προοδευτική, δηλαδή ένα υψηλότερο ποσοστό για τις φτωχές χώρες από ό,τι για τις πλούσιες.
Αυτό θα απελευθέρωνε αυτόματα δημοσιονομικό χώρο για την αποπληρωμή του χρέους όλων των χωρών, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη χρηματοδότηση της δράσης για το κλίμα, είτε για την προσαρμογή είτε για τον μετριασμό.
Σε παγκόσμια κλίμακα, θα ήταν ένα είδος σχεδίου Μάρσαλ για το κλίμα. Κατά τη γνώμη μου, θα μπορούσε ακόμη και να αναζωογονήσει τον καπιταλισμό, ο οποίος βρίσκεται σε κρίση, επειδή μια τέτοια δράση συνεπάγεται μια αλλαγή παραδείγματος από τον νεοφιλελευθερισμό σε ένα είδος παγκόσμιου κεϋνσιανισμού.
Ερ: Και πώς μπορεί να γίνει δεκτή αυτή η πρόταση;
Απ: Η πρόταση έχει συζητηθεί στην Αφρική και στη Νότια Αμερική. Έχει συζητηθεί με τον Πρόεδρο Μπάιντεν, με αρκετούς προέδρους, την φέρνουμε στη συνάντηση CELAC-Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα πάει τώρα στην Αφρική, στο πλαίσιο της συνόδου της Αφρικανικής Ένωσης τον Σεπτέμβριο.
Αλλά οι κεντρικές τράπεζες, που είναι οι φορείς λήψης αποφάσεων, τόσο οι πρόεδροι όσο και το ίδιο το ΔΝΤ, διατηρούν ορθόδοξη στάση και ούτε καν τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια που υποσχέθηκαν στην Κοπεγχάγη δεν έχουν γίνει πραγματικότητα.
Σήμερα, τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως είναι παράλογα ανεπαρκή για την αντιμετώπιση της κρίσης. Ορισμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Nicholas Stern, έχουν κάνει υπολογισμούς και μιλούν για 30 φορές περισσότερα. Είμαστε πολύ μακριά από το να επιτύχουμε ένα είδος μετάβασης αυτού του μεγέθους, το οποίο δείχνει ότι το κεφάλαιο έχει ένα όριο, διότι δεν επενδύει εκεί που δεν υπάρχει κερδοφορία, αυτή είναι η λογική του.
Η ενεργειακή μετάβαση δεν είναι επαρκώς κερδοφόρα στην κλίμακα που απαιτείται και, ως εκ τούτου, παρόλο που είναι δυνατόν να σκεφτούμε ότι το κεφάλαιο εκτελεί συμπληρωματικά έργα εκεί όπου υπάρχει κερδοφορία, το έργο της υπέρβασης της κλιματικής κρίσης πέφτει όλο και περισσότερο στη σχεδιασμένη δράση των κρατών και των δημόσιων αρχών.
Έτσι, ένα παράδειγμα που οικοδομήθηκε πριν από 40 χρόνια καταρρέει: για να ξεπεραστεί αυτή η κρίση της ανθρωπότητας, οι λέξεις σχεδιασμός και δημόσια εξουσία επανεμφανίζονται με μεγαλύτερη ικανότητα από τις λέξεις αγορά και ιδιωτικό κεφάλαιο.
Ερ: Μιλώντας για τη μετάβαση, στην Ευρώπη βλέπουμε πώς η δεξιά και η ακροδεξιά λαμβάνουν όλο και περισσότερο τις ψήφους των δυνητικά χαμένων της μετάβασης, της βιώσιμης κτηνοτροφίας και γεωργίας, των ανθρώπων που αναζητούν εναλλακτικές λύσεις στην παράνομη άρδευση, για παράδειγμα.
Απ: Σε κάθε κλάδο παραγωγής υπάρχει μια τεχνολογία, λίγο πολύ ανακαλυφθείσα, και σίγουρα μπορεί να τελειοποιηθεί με την πάροδο του χρόνου.
Μπορούμε να μιλάμε για γεωργία χωρίς άνθρακα, όπως μπορούμε να μιλάμε και για βιομηχανία χωρίς άνθρακα. Παρόλο που τεχνολογικά έχουμε τα εργαλεία για να βγούμε από μια οικονομία με άνθρακα, δεν θα βγούμε χωρίς να αμφισβητήσουμε την πολιτική εξουσία, τις κοινωνικές σχέσεις.
Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα: η ηλιακή ενέργεια. Έχει μια συγκεκριμένη τεχνολογία, η οποία είναι ακόμη πιο αποδοτική, αλλά λόγω του κόστους της μπορεί να εγκατασταθεί μόνο εκεί όπου υπάρχει ήλιος. Αυτό δημιουργεί μια γεωγραφία και μια γεωπολιτική, όπου τα μέρη του πλανήτη που δέχονται τον περισσότερο ήλιο ανά έτος είναι εκείνα όπου η ηλιακή ενέργεια μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική. Μπορεί να είναι οι στέγες των σπιτιών, όπως παρατηρείται στην Ευρώπη: ένα σπίτι που παράγει ηλεκτρική ενέργεια και μπορεί να την πουλήσει. Στην περίπτωση της Κολομβίας, έχουμε θέσει αυτό το ζήτημα με τις κοινότητες των αυτοχθόνων, τις ενεργειακές κοινότητες.
Η ηλιακή ενέργεια επιτρέπει τον εκδημοκρατισμό της παραγωγής ενέργειας. Και αν κοιτάξετε την τρέχουσα δομή της παραγωγής ενέργειας, υπάρχουν μεγάλες εταιρείες που έχουν, σε κάποιο βαθμό, ολιγοπωλήσει την παραγωγή ενέργειας, ακόμη και σε παγκόσμια κλίμακα.
Πρόκειται για δύο κόσμους και δύο λογικές, αυτή της μεγάλης εταιρείας που θα ήθελε να έχει τα μεγάλα ηλιακά πάρκα εκεί όπου πέφτει ο ήλιος, χρησιμοποιώντας το έδαφος, και εκείνη του νοικοκυριού ή της κοινότητας που θα μπορούσε να κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα, ακόμη και στις ίδιες διαστάσεις, αλλά χρησιμοποιώντας την κατανομή του πληθυσμού στο έδαφος.
Η πρώτη λογική είναι καπιταλιστική και η δεύτερη λογική δεν μπορεί πλέον να ονομάζεται έτσι. Ούτε θα μπορούσαμε να την ονομάσουμε σοσιαλισμό παλαιού τύπου, διότι το ηλιακό πάρκο θα έπρεπε να ανήκει στο κράτος για να το ονομάσουμε έτσι.
Και αυτό που αναδύεται εδώ είναι μια νέα εξουσία στην κοινότητα και στο νοικοκυριό. Το νοικοκυριό μπορεί να κάνει το ίδιο πράγμα με την εταιρεία που παράγει ενέργεια, αν ο νόμος το επιτρέπει. Και αυτό δημιουργεί μια πολιτική ένταση: ποιος ελέγχει την παραγωγή ενέργειας, το κεφάλαιο ή η κοινωνία;
Ερ: Το πρόβλημα, δηλαδή, είναι καθαρά είναι πολιτικό.
Απ: Αν κάποιος εξετάσει τα περίφημα 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως που επρόκειτο να επενδυθούν στην ενεργειακή μετάβαση και αναρωτηθεί γιατί αυτό δεν συνέβη, δεν είναι επειδή υπήρχε έλλειψη χρημάτων στον κόσμο. Δεν είναι επειδή δεν υπήρξαν διαδοχικές συναντήσεις και σύνοδοι κορυφής που μιλούσαν για το ίδιο πράγμα: υπάρχει πολιτικό πρόβλημα, 100 δισεκατομμύρια δολάρια που πρέπει να μεταφερθούν στον Νότο, ώστε ο Νότος να μπορέσει να σώσει τη ζωή.
Στην Αμερική, για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποφάσισαν να επενδύσουν 600 δισεκατομμύρια δολάρια για τη δική τους ενεργειακή μετάβαση. Θα ήταν φθηνότερο αν αυτό το ποσό χρημάτων παρήγαγε καθαρή ενέργεια στη Νότια Αμερική που θα μεταφερόταν με καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και θα υπήρχε μια φθηνότερη απεξάρτηση από τον άνθρακα στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά αυτό θα σήμαινε μια μεταφορά αυτού του μεγέθους στη Νότια Αμερική και επομένως μια πολιτική ενδυνάμωση της Νότιας Αμερικής την οποία δεν θέλουν.
Ερ: Και τότε καταλήγουμε σε πλήρη αναποτελεσματικότητα, διότι αυτό που διακυβεύεται είναι η γεωπολιτική, η παγκόσμια ισχύς. Στην Ισπανία υπάρχουν εκλογές σε μόλις πέντε ή έξι ημέρες στις οποίες η ακροδεξιά θα μπορούσε να φτάσει στην κυβέρνηση, όπως έχει ήδη συμβεί σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Πώς αναλύετε αυτό το φαινόμενο;
Γιατί ο φασισμός αναπτύσσεται στην Ευρώπη μετά από μια τόσο πικρή εμπειρία όπως αυτή των μέσων του εικοστού αιώνα; Πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας ενάντια στο φασισμό. Γιατί αναπτύσσεται ξανά στη νεολαία, σε κοινωνικούς τομείς, στο ίδιο το προλεταριάτο, στους εργάτες;
Επειδή εμφανίζεται μια διαφορά, όλο και πιο εμφανής, την οποία οι άνθρωποι φοβούνται. Ο φόβος είναι ο μεγάλος ευεργέτης της δεξιάς και, κυρίως, της ακροδεξιάς.
Υπάρχουν διάφοροι φόβοι που μπορούν να διασταυρωθούν στον σύγχρονο κόσμο: ο φόβος της ελεύθερης γυναίκας, ο οποίος εμφανίζεται στους πατριαρχικούς άνδρες, ο φόβος της απώλειας της άνεσης, ο οποίος έρχεται με την κλιματική αλλαγή, ο φόβος του μετανάστη, ο οποίος είναι επίσης προϊόν της κλιματικής κρίσης και των πολέμων.
Γι’ αυτό το λόγο τέτοιες ομάδες αυξάνονται σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα, στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και στη Λατινική Αμερική και σε άλλες χώρες του κόσμου. Υπάρχει μια αυξανόμενη ακροδεξιά που έχει ένα αποτέλεσμα: την καταστροφή της δημοκρατίας.
Είναι πιθανό η δημοκρατία να είναι το θύμα της κλιματικής κρίσης και αυτό που ζούμε να είναι βαρβαρότητα: τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στα σύνορα δείχνουν αυτή τη βαρβαρότητα, τη νέα δουλεία της εξόδου…
Στην Κολομβία, έχουμε μια φυσική περίπτωση στη Darién. Η Κολομβία δεν είναι χώρα μεταναστών, δεν είχαμε αυτή την εμπειρία. Ωστόσο, σήμερα υπάρχει μια αυξανόμενη έξοδος από τα σύνορα προς τα βόρεια. Τα χερσαία σύνορα της Κολομβίας με τον Παναμά είναι μια τρομερή ζούγκλα, πολύ πυκνή, πολύ δύσκολο να τη διασχίσει κανείς, και 250.000 άνθρωποι την έχουν διασχίσει, συμπεριλαμβανομένων 40.000 παιδιών, τα οποία είναι εκτεθειμένα στο θάνατο ή στις δολοφονίες και στους βιασμούς.
Μέσα στην έξοδο αναπτύσσονται διάφορες μαφίες. Είναι πιθανό από 250.000 να φτάσουν το 1 εκατομμύριο, το οποίο θα προσπαθήσει να διασχίσει την Κεντρική Αμερική και το Μεξικό προς τα βόρεια. Ταυτόχρονα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα όσο και το Δημοκρατικό Κόμμα καταλήγουν να συμφωνούν σε μια πολιτική, την αντιμεταναστευτική πολιτική.
Αυτό, στους πιο ριζοσπαστικούς τομείς, σημαίνει φασισμό, στρατόπεδα συγκέντρωσης και θάνατο των μεταναστών. Είναι η απόρριψη του άλλου, του διαφορετικού, λόγω του χρώματος των ματιών του ή του δέρματός του, ή της γλώσσας του ή της θρησκείας του. Αλλά είναι αυτός ο φόβος που συντηρεί την ανάπτυξη της δεξιάς.
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη στο eldiario.es
Διαβάστε επίσης:
Πώς η κλιματική αλλαγή τροφοδοτεί την άνοδο της ισπανικής Aκροδεξιάς
Περιβαλλοντικοί Πρόσφυγες: Μια απειλούμενη ομάδα χωρίς καθεστώς προστασίας
Στην πόλη Παμπλόνα της Κολομβίας, η δόνια Μάρτα δίνει ελπίδα στους μετανάστες από τη Βενεζουέλα
