H Αυστραλία βρίσκεται εγκλωβισμένη σε ένα περιβαλλοντικό σπιράλ. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η άνυδρη και εύπορη αυτή χώρα των 25 εκατομμυρίων κατοίκων υπερφόρτωσε την οικονομία της –που άλλοτε καθοριζόταν από τις αμμώδεις παραλίες και από ένα δυναμικό τομέα υπηρεσιών– πουλώντας άνθρακα στον πλανήτη. Καθώς οι οικονομίες της Ανατολικής Ασίας άρχισαν να αναπτύσσονται, η Αυστραλία ήταν ευτυχής να τις υποστηρίζει. Εξάγοντας τρόφιμα, ίνες και ορυκτά στην Ασία, η Αυστραλία κατάφερε να πετύχει τρεις δεκαετίες σχεδόν συνεχούς ανάπτυξης: η χώρα δεν είχε τεχνική ύφεση, οριζόμενη ως δύο διαδοχικά τρίμηνα οικονομικής συρρίκνωσης, από τον Ιούλιο του 1991.
Του Robinson Meyer
Όμως, αυτή τη στιγμή, η Αυστραλία λυγίζει κάτω από συνθήκες που διαμορφώθηκαν από τα ορυκτά της καύσιμα. Είναι πιθανόν ότι σήμερα οι δύο χειρότερες μορφές περιβαλλοντικής καταστροφής έχουν αρχίσει να επηρεάζουν την ήπειρο.
Η πρώτη μορφή καταστροφής είναι φυσικά η ίδια η κρίση των πυρκαγιών. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων μηνών, πυρκαγιές στις νοτιοανατολικές περιοχές της Αυστραλίας έχουν καταστρέψει χιλιάδες στρέμματα, έχουν δηλητηριάσει τον αέρα στο Σίδνεϋ και τη Μελβούρνη, και ανάγκασαν 4.000 τουρίστες και κατοίκους της μικρής παραλιακής πόλης Μαλακούτα να καταφύγουν στην παραλία, ώστε να διασωθούν από το ναυτικό.
Τα τελευταία χρόνια, μια ομοβροντία πυρκαγιών έχει συγκεντρώσει την προσοχή του πλανήτη. Ωστόσο, η τρέχουσα κατάσταση στην Αυστραλία έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο: κατά τη διάρκεια των τελευταίων έξι μηνών, οι φωτιές στην ήπειρο έχουν καταστρέψει τη διπλάσια έκταση από αυτή που κάηκε συνδυαστικά στις πυρκαγιές της Καλιφόρνιας το 2018 και σε αυτές του Αμαζονίου το 2019.
Η δεύτερη καταστροφή είναι η μη αναστρέψιμη απώλεια των πιο ιδιαίτερων οικοσυστημάτων της Γης. Στην Αυστραλία, αυτό το φαινόμενο αφορά το μεγαλύτερο φυσικό θαύμα της χώρας: τον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο.
Από το 2016 έως το 2018, τα μισά από τα κοράλλια του υφάλου πέθαναν, καταστρεφόμενα από θερμά ρεύματα του ωκεανού, τα οποία τα αποχρωμάτισαν και στην ουσία στέρησαν την τροφή στους συμβιωτικούς οργανισμούς.
Επειδή, οι τροπικοί κοραλλιογενείς ύφαλοι χρειάζονται περίπου μια δεκαετία για να ανακάμψουν από έναν τέτοιο αφανισμό, και επειδή ο αμείωτος ρυθμός της κλιματικής αλλαγής σημαίνει ότι περισσότερα θερμά ρεύματα θα έλθουν σίγουρα το 2020, η μόνη ελπίδα του υφάλου για μακροπρόθεσμη επιβίωση είναι οι άνθρωποι να καταφέρουν πρακτικά να σταματήσουν την παγκόσμια υπερθέρμανση μέσα στις επόμενες δεκαετίες και στη συνέχεια να αρχίσουν να την αναστρέφουν.
Η επίτευξη ενός τέτοιου στόχου προϋποθέτει μια επανάσταση στο παγκόσμιο σύστημα ενέργειας – και πάνω από όλα την ταχεία εγκατάλειψη των καύσεων άνθρακα. Όμως, εδώ είναι το πρόβλημα. Η Αυστραλία είναι παγκοσμίως ο δεύτερος μεγαλύτερος εξαγωγέας άνθρακα, και έχει αποφύγει επί 27 χρόνια μια ύφεση εν μέρει λόγω της πώλησής του.
Ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειονότητα των Αυστραλιανών ανησυχεί για την κλιματική αλλαγή, η κυβέρνηση της χώρας έχει υπάρξει μέχρι στιγμής ανίκανη να περάσει οποιαδήποτε πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος.
Στην πραγματικότητα, μία από τις πρόσφατες πολιτικές κρίσεις –η απομάκρυνση του πρωθυπουργού Μάλκολμ Τέρνμπουλ το καλοκαίρι του 2018– προκλήθηκε από την απόπειρά του να περάσει ένα ενεργειακό νομοσχέδιο το οποίο περιείχε περιβαλλοντικές προβλέψεις.
Ο σημερινός πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον, πριν από μερικά χρόνια, είχε φέρει πραγματικά ένα κομμάτι άνθρακα στο δάπεδο του Κοινοβουλίου για να υπερασπιστεί τη συγκεκριμένη βιομηχανία.
Ο Μόρισον κέρδισε τις εκλογές πέρυσι, περιγράφοντας την κλιματική αλλαγή ως αποκλειστική ανησυχία των μορφωμένων κατοίκων της πόλης, και την περιβαλλοντική πολιτική ως απειλή για τα αυστραλιανά αυτοκίνητα και φορτηγά. Μέχρι στιγμής έχει αποπειραθεί να περιγράψει τις πυρκαγιές ως μια κρίση βεβαίως, η οποία ωστόσο είναι της ίδιας τάξης με προγενέστερες φυσικές καταστροφές.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια συνθήκη χωρίς προηγούμενο.
Οι πυρκαγιές αυτής της περιόδου έχουν κάψει περισσότερα από 1.500 σπίτια και έχουν οδηγήσει στον θάνατο τουλάχιστον 23 ανθρώπων, όπως δήλωσε ο πρωθυπουργός Μόρισον το Σάββατο.
Στη Νέα Νότια Ουαλία το 2019 εκδηλώθηκαν τουλάχιστον διπλάσιες πυρκαγιές από ό,τι οποιαδήποτε άλλη χρονιά του αιώνα, σύμφωνα με μια ανάλυση των New York Times. H κλιματική αλλαγή είναι πιθανόν ότι επιδείνωσε την εξελισσόμενη αυτή επιδημία: ο θερμότερος και ξηρότερος καιρός καθιστά πιο συχνές τις πυρκαγιές, και η κλιματική αλλαγή αυξάνει την πιθανότητα και για τα δύο στην Αυστραλία. Η προηγούμενη χρονιά ήταν και η θερμότερη και η ξηρότερη που έχει καταγραφεί στη χώρα.
Είναι πιθανόν ότι η Αυστραλία απειλείται από τους κινδύνους τις κλιματικής αλλαγής περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο εύπορο κράτος στον πλανήτη.
Έχει περάσει το μεγαλύτερο μέρος του 21ου αιώνα σε συνθήκες ιστορικά πρωτόγνωρης ξηρασίας. Οι τροπικοί ωκεανοί της κινδυνεύουν περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέγα-οικοσύστημα, από την κλιματική αλλαγή.
Οι πληθυσμοί της συγκεντρώνονται στις εύκρατες και τροπικές ακτές, όπου η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλεί μεγάλες πόλεις. Αυτές οι ίδιες οι ζώνες βιώσιμης γης είναι οι τόποι που είτε καίγονται είτε έχουν αυξημένες πιθανότητες εκδήλωσης πυρκαγιών στο μέλλον. Αντιμέτωπος με τέτοιου είδους γεωγραφικές προκλήσεις, ο πληθυσμός της Αυστραλίας θα μπορούσε να τρέξει για να αποτρέψει αυτούς τους κινδύνους. Αντί για αυτό, έχουν εκλέξει ηγέτες με διαφορετικές προτεραιότητες.
Η Αυστραλία θα συνεχίσει να καίγεται και τα κοράλλια της να πεθαίνουν.
Πιθανόν αυτό το επεισόδιο θα ωθήσει κάποια από τα μέλη του Αυστραλιανού Κοινοβουλίου
που είναι υπέρ του άνθρακα να προσχωρήσουν σε κάποιου είδους περιβαλλοντική
πολιτική. Ή ενδεχομένως ο πρωθυπουργός Μόρισον θα επιχειρήσει να αποσυνδέσει αυτήν
την καταστροφή από την περιβαλλοντική αλλαγή, όπως έκανε ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ,
όταν ξαφνικά απέδωσε τις πυρκαγιές του 2018 στην Καλιφόρνια στην αδυναμία των πολιτειακών
αρχών να καθαρίσουν το έδαφος των δασών.
Ενδεχομένως, οι πυρκαγιές να ωθήσουν την πολιτική της Αυστραλίας και σε μια πιο αδιέξοδη και οπισθοδρομική κατεύθυνση, ενδυναμώνοντας πολιτικούς όπως ο Μόρισον να πολεμήσουν οποιαδήποτε αλλαγή. Και σε αυτήν την περίπτωση, η Αυστραλία θα βρεθεί εγκλωβισμένη σε ένα κλιματικό σπιράλ, ακόμα πιο σφιχτά δεμένη με τον άνθρακα, καθώς οι πόλεις και τα χωριά της πνίγονται στη σκόνη ενός καιόμενου κόσμου.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Atlantic, , στις 4 Ιανουαρίου 2020.
