Είναι πιθανό ότι τα δεδομένα των περισσότερων χρηστών του Facebook, οι οποίοι φτάνουν τα 2 δισεκατομμύρια, χρησιμοποιήθηκαν από τρίτους φορείς, όπως αποκάλυψε η εταιρία στις 4 Απριλίου. Η αποκάλυψη αυτή έρχεται μετά από καταγραφές, σύμφωνα με τις οποίες τα δεδομένα 87 εκατομμυρίων χρηστών χρησιμοποιήθηκαν για στοχευμένες διαδικτυακές πολιτικές καμπάνιες στις προεδρικές των ΗΠΑ, το 2016.
Του Jeff Inglis
Ως Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ετοιμάζεται να καταθέσει ενώπιον του Κογκρέσου, και το Facebook αρχίζει να απαντά στη διεθνή δημόσια και κυβερνητική κριτική αναφορικά με τις μεθόδους συλλογής και διάθεσης των δεδομένων του.
Πολλοί ακαδημαϊκοί στις ΗΠΑ προσπαθούν να ερμηνεύσουν αυτό που έχει συμβεί, το τι διακυβεύεται, πώς μπορεί να διορθωθεί και τι θα επακολουθήσει. Στη συνέχεια, αναφερόμαστε σε πέντε βασικά σημεία της συζήτησης για το συγκεκριμένο θέμα.
- Τι συνέβη πραγματικά;
Μεγάλη ανησυχία εκδηλώθηκε όταν αποκαλύφθηκε ότι μια έρευνα της Cambridge Analytica που αφορούσε τα προφίλ της προσωπικότητας των ανθρώπων, βασίστηκε στη δουλειά του ερευνητή του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ Αλεξάντρ Κόγκαν.
Ο ερευνητής στον χώρο τον media Μάθιου Χίντμαν ρώτησε τον Κόγκαν τι ακριβώς έρευνα είχε πραγματοποιήσει. Όπως ανέφερε ο Χίντμαν, μετά τη συζήτησή του με τον Κόγκαν, «Οι πληροφορίες σχετικά με την προσωπικότητα των χρηστών ή τα “ψυχογραφήματα” ήταν η πιο μετριοπαθής πλευρά του τρόπου με τον οποίο το μοντέλο στόχευε στους πολίτες. Δεν ήταν ένα μοντέλο προσωπικότητας με την αυστηρή έννοια, αλλά περισσότερο ένα συνονθύλευμα δημογραφικών στοιχείων, κοινωνικών επιρροών, στοιχείων της προσωπικότητας και άλλων παραμέτρων που συσχετίζονταν σε μια μεγάλη δεξαμενή».
- Ποιες είναι οι επιπτώσεις;
Σε προσωπικό επίπεδο, αυτή η κλίμακα συλλογής δεδομένων –ειδικά για τα 50 εκατομμύρια χρήστες του Facebook που δεν έδωσαν ποτέ τη συγκατάθεσή τους για εκχώρηση των δεδομένων τους στον Κόγκαν ή την Cambridge Analytica– ήταν απογοητευτική. Ο Τίμοθι Σάμερς σημείωσε ότι διακυβεύεται η ίδια η δημοκρατία:
«Αυτό που ήταν μια δημόσια ανταλλαγή πληροφορίας και δημόσιος διάλογος έχει γίνει πλέον μια μυστική πελατειακή καμπάνια: διάφορες ομάδες είτε επικαλούνται την ηθική είτε απλώς κακόβουλα είναι σε θέση να διχάσουν τους Αμερικανούς, ψιθυρίζοντας στο αυτί του κάθε χρήστη, σπρώχνοντάς τον προς τη μια ή προς την άλλη κατεύθυνση, αξιοποιώντας τους φόβους του, και ενθαρρύνοντάς τον να ψιθυρίζει τις ίδιες πληροφορίες σε άλλους που μοιράζονται τους ίδιους φόβους».
- Ποια θα έπρεπε να είναι η αντίδραση;
Η αντίδραση υπήρξε σημαντική, με τους περισσότερους από τους χρήστες του Facebook να εκφράζουν ανησυχία σχετικά με το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα τους που έχει στην κατοχή του το Facebook.
Όπως εξηγούν οι κοινωνιολόγοι Ντενίζ Άντονι και Λιουκ Σταρκ, οι άνθρωποι δεν πρέπει να εμπιστεύονται το Facebook και άλλες εταιρίες που συγκεντρώνουν τεράστιο όγκο δεδομένων των χρηστών.
«Δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή εγγυήσεις ούτε αρμόδιοι φορείς που θα μπορούσαν να διασφαλίσουν ότι οι εταιρίες μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι αξιόπιστες», σημειώνουν οι ίδιοι.
- Κι αν θέλω να εγκαταλείψω το Facebook;
Πολλοί άνθρωποι έχουν σκεφτεί και έχουν συζητήσει το να διαγράψουν τον λογαριασμό τους στο Facebook. Όμως είναι πλέον δυσκολότερο από ό,τι θα περίμεναν. Μια ομάδα μελέτης ζητημάτων επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια διερεύνησε όλους τους ψυχολογικούς μηχανισμούς, με τους οποίους τα social media κρατούν δέσμιους τους ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων των ανοιχτών διακηρύξεων του Facebook.
Όπως αναφέρουν οι συγκεκριμένοι ερευνητές, «όταν ένα μέλος της ομάδας επιχείρησε να απενεργοποιήσει τον λογαριασμό της, την ενημέρωσαν πόσο τεράστια απώλεια θα ήταν αυτό: απώλεια του προφίλ της, διαγραφή όλων των αναμνήσεων και αποσύνδεση από περισσότερους από 500 φίλους».
- Θα έπρεπε να ανησυχώ για μελλοντικό χειρισμό των προσωπικών μου δεδομένων;
Αν σήμερα είναι δύσκολο να εγκαταλείψουμε το Facebook, ας σκεφτούμε τι θα συμβεί όταν η εικονική πραγματικότητα θα γίνει ακόμα πιο κυρίαρχη.
Οι ισχυροί αλγόριθμοι που καθοδηγούν τους χρήστες του Facebook δεν είναι τόσο ισχυροί όσο θα είναι στο μέλλον η εικονική πραγματικότητα, όταν φτάσει στο αποκορύφωμά της. Η ακαδημαϊκός Ελίσα Ρεντμάιλς που μελετά τη χρήση εικονικής πραγματικότητας αναφέρει: «Ένας άνθρωπος που χρησιμοποιεί εφαρμογές εικονικής πραγματικότητας καθοδηγείται, συχνά αυτοβούλως, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι θα ήταν ποτέ εφικτό παλιότερα. Οτιδήποτε βλέπει και ακούει –ενδεχομένως οτιδήποτε αισθάνεται ή μυρίζει– είναι πλήρως κατασκευασμένο από κάποιον άλλο».
Και οι άνθρωποι έχουν πλέον αρχίσει να ανησυχούν ότι εμπιστεύονται πολύ εύκολα.
To άρθρο δημοσιεύτηκε στις 5 Απριλίου, στο Conversation.
Για τον συγγραφέα
Ο Jeff Inglis είναι αρχισυντάκτης για ζητήματα επιστήμης και τεχνολογίας στο Conversation.
