H EE έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε μια σειρά από συμφωνίες με αφρικανικές χώρες για τον έλεγχο της μετανάστευσης. Πρόκειται για συμφωνίες που έχουν καταγγελθεί από ανθρωπιστικές οργανώσεις ως στεγνή διοχέτευση χρημάτων στις κυβερνήσεις των αφρικανικών αυτών χωρών για την παρεμπόδιση των μεταναστευτικών κινήσεων στο ευρωπαϊκό έδαφος, χωρίς μέριμνα για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μάλιστα, στην υπογραφή της τελευταίας συμφωνίας με την Αίγυπτο πρωτοστάτησαν η Ελλάδα, η Ιταλία, η Κύπρος, και το Βέλγιο.
Της Marion MacGregor
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
H Ευρωπαία Συνήγορος του Πολίτη Έμιλι Ο’ Ράιλι εξέφρασε την ανησυχία της για τη συμφωνία ύψους 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ μεταξύ της ΕΕ και της κυβέρνησης της Αιγύπτου.
Η ανησυχία είναι ότι η συμφωνία, που αποσκοπεί κυρίως στο να σταματήσει τους μετανάστες που φτάνουν στην Ευρώπη, θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι πιέσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αυξάνονται, ώστε να λαμβάνει υπόψη της το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προτού οριστικοποιήσει συμφωνίες, που αποσκοπούν να εμποδίσουν τους μετανάστες να παίρνουν παράτυπες διαδρομές προς την Ευρώπη.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπέγραψε την Κυριακή 17 Μαρτίου στο Κάιρο συμφωνία ύψους 7,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 200 εκατομμύρια ευρώ προορίζονται για τη διαχείριση της μετανάστευσης.
Από το 2016, η ΕΕ έχει σφραγίσει πολλά παρόμοια σύμφωνα με τη Μαυριτανία, την Τυνησία, την Τουρκία και άλλες χώρες, τα οποία έχουν επικριθεί έντονα από ομάδες δικαιωμάτων.
Το Human Rights Watch έχει καταγγείλει την τελευταία συμφωνία ως “μετρητά για έλεγχο της μετανάστευσης” [cash-for-migration-control] με την Αίγυπτο, σημειώνοντας ότι επιβραβεύει τον αυταρχισμό.
Σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη Μαρτίου, η Συνήγορος του Πολίτης της ΕΕ Έμιλι Ο’ Ράιλι έκανε μια δήλωση με την οποία εφιστά την προσοχή.
Απευθυνόμενη στην Επιτροπή, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι τα ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των δυνατοτήτων αποζημίωσης σε περίπτωση παραβιάσεών τους, πρέπει να αποτελούν προτεραιότητα όταν συνάπτονται τέτοιες συμφωνίες.
“Όσον αφορά τις διάφορες συμφωνίες που συνάπτονται, πείτε μας, λοιπόν, επακριβώς τι κάνετε σε σχέση με τα ζητήματα θεμελιωδών δικαιωμάτων“, δήλωσε η Ο’ Ράιλι. “Διότι διαφορετικά φαίνεται ότι δίνονται τα χρήματα και ότι όσα συμβαίνουν στη συνέχεια είναι ελαφρώς πιο αδιαφανή“.
Η Επιτροπή δεν απάντησε αμέσως, την ίδια την ημέρα των σχετικών δηλώσεων σε αίτημα για σχολιασμό, όπως μετέδωσε το πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
Η Συνήγορος του Πολίτη της ΕΕ Έμιλι Ο’ Ράιλι έθεσε ερωτήματα για τις συμφωνίες της ΕΕ με αφρικανικές χώρες
Μετά την υπογραφή της εταιρικής σχέσης, εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτέλεσαν μέρος των σχέσεων ΕΕ-Αιγύπτου από τη Συμφωνία Σύνδεσης (συμφωνία ελεύθερου εμπορίου) το 2004 και ότι θα συνεχίσουν να αποτελούν μέρος της ενισχυμένης εταιρικής σχέσης.
Η Ο’ Ράιλι δήλωσε ότι δεν αναλαμβάνει συγκεκριμένη δράση σχετικά με τη συμφωνία με την Αίγυπτο, καθώς το γραφείο της δεν έχει λάβει ακόμη επίσημες καταγγελίες. Είπε, όμως, ότι εξετάζει το ενδεχόμενο να ξεκινήσει έρευνα για τη συμφωνία ΕΕ-Τυνησίας που σφραγίστηκε πέρυσι, όπως αναφέρει το Reuters.
Τι προβλέπει η συμφωνία ΕΕ-Αιγύπτου για τη μετανάστευση
Η ΕΕ αναγνωρίζει την Αίγυπτο ως “αξιόπιστο εταίρο” που έχει “ρόλο πυλώνα ασφάλειας, μετριοπάθειας και ειρήνης στην περιοχή”.
Η νέα συμφωνία εταιρικής σχέσης επικεντρώνεται στη συνεργασία σε διάφορους τομείς, από τις πολιτικές σχέσεις έως την οικονομική σταθερότητα, τις βιώσιμες επενδύσεις και το εμπόριο, την επισιτιστική ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή, καθώς και τη μετανάστευση.
Όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης, η στήριξη από την ΕΕ θα καλύπτει μια σειρά προγραμμάτων, συμπεριλαμβανομένων των νόμιμων μεταναστευτικών διαδρομών και ενός προγράμματος που ονομάζεται “Συμπράξεις ταλέντων”.
Θα υπάρξει επίσης στήριξη για την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της μετανάστευσης, την καταπολέμηση της λαθρεμπορίας και της διακίνησης μεταναστών, την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων και τη διαχείριση της επιστροφής και επανένταξης των μεταναστών, σύμφωνα με κοινή δήλωση.
Sebastien Goldberg/Unsplash
Δεν είναι σαφές πώς θα μοιάζει η ενισχυμένη διαχείριση των συνόρων, αλλά μπορεί να μην σημαίνει υποστήριξη για την ακτοφυλακή. Σε αντίθεση με άλλες αφρικανικές χώρες, όπως η Λιβύη, η Τυνησία ή η Σενεγάλη, τα θαλάσσια σύνορα της Αιγύπτου φυλάσσονται ήδη καλά, σύμφωνα με έκθεση που ανατέθηκε από τον Οργανισμό Ασύλου της ΕΕ (EUAA), και οι περισσότεροι Αιγύπτιοι που προσπαθούν να φτάσουν στην Ευρώπη ταξιδεύουν στη Λιβύη και στη συνέχεια επιχειρούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο από εκεί.
Όσον αφορά την κατάσταση των εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών και αιτούντων άσυλο που βρίσκονται σήμερα στην Αίγυπτο, η νέα συμφωνία εταιρικής σχέσης αναφέρει ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τις προσπάθειες της κυβέρνησης να τους φιλοξενήσει, ενώ και οι δύο πλευρές δηλώνουν επίσης τη δέσμευσή τους για την προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών και των προσφύγων.
Γιατί οι επικριτές ανησυχούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα
Παρά τις διαβεβαιώσεις αυτές, οι ανησυχίες γίνονται όλο και πιο έντονες σχετικά με την έλλειψη προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο: μια χώρα στην οποία η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε ότι το 2022 “οι Αρχές κατέστειλαν σοβαρά τα δικαιώματα στην ελευθερία της έκφρασης, του συνεταιρίζεσθαι και του ειρηνικού συνέρχεσθαι”.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το μπλοκ των Πρασίνων, του Ευρωπαϊκού Κόμματος Πειρατών και των ανεξάρτητων δήλωσε ότι η συμφωνία που συμφωνήθηκε την Κυριακή θα οδηγήσει σε περισσότερα δεινά.
Metin Ozer/Unsplash
Πολλοί ανησυχούν ιδιαίτερα για την τύχη των μεταναστών/ριών και των προσφύγων/ισσών.
Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων και καθηγήτρια μετανάστευσης Τίνεκ Στρικ δήλωσε ότι το αποτέλεσμα της συνεργασίας με τον “δικτάτορα Σίσι” θα είναι “περισσότερη βία κατά των μεταναστών, περισσότερη καταστολή και περισσότεροι αντιφρονούντες που θα εγκαταλείψουν τη χώρα”.
Ένας από τους βασικούς στόχους της εταιρικής σχέσης της ΕΕ με την Αίγυπτο είναι να εμποδίσει τους Αιγύπτιους υπηκόους, καθώς και άλλους μετανάστες που χρησιμοποιούν την Αίγυπτο ως χώρα διέλευσης, να διασχίσουν τη Μεσόγειο για να φύγουν προς την Ευρώπη.
Ο αριθμός των Αιγυπτίων μεταξύ των υπολοίπων μεταναστών που πραγματοποιούν αυτά τα επικίνδυνα ταξίδια τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά.
Μέχρι στιγμής το 2024, 798 Αιγύπτιοι υπήκοοι έχουν φτάσει στην Ιταλία με βάρκα, καθιστώντας τους Αιγύπτιους την τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα μετά τους Μπαγκλαντεσιανούς, τους Σύρους και τους Τυνήσιους.
Το 2023, περισσότεροι από 11.000 Αιγύπτιοι κατέφυγαν στην Ιταλία, σύμφωνα με στοιχεία της ιταλικής κυβέρνησης.
Η πλειονότητα αυτών των μεταναστών φέρεται να εγκαταλείπει τη χώρα εξαιτίας οικονομικών και εργασιακών παραγόντων.
Κατά συνέπεια, από τους Αιγύπτιους υπηκόους που ζητούν άσυλο στην Ευρώπη, μόνο ένας πολύ μικρός αριθμός (περίπου 6-7%) το πετυχαίνει.
Η Αίγυπτος αδυνατεί να αντεπεξέλθει
Ανησυχία υπάρχει και για την τύχη των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην Αίγυπτο, οι οποίοι ανέρχονταν σε περίπου 480.000 (καταγεγραμμένα άτομα), τον Ιανουάριο του 2024, σημειώνοντας αύξηση 64% σε σύγκριση με το 2022, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.
Παρόλο που η Αίγυπτος έχει υπογράψει τη Σύμβαση της Γενεύης, δεν διαθέτει νομικό πλαίσιο για το άσυλο.
Τα πάντα διεκπεραιώνονται από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η οποία δεν διαθέτει επαρκείς πόρους, εξήγησε η Παραστού Χασούρι, ανεξάρτητη ερευνήτρια σε θέματα μετανάστευσης με έδρα το Κάιρο, σε συνέντευξή της στην Mediendienst Integration.
Στις δυσκολίες που προκύπτουν από τους ανεπαρκείς πόρους για τους πρόσφυγες και την οικονομική ύφεση προστίθεται το πρόβλημα της εχθρικής στάσης απέναντι στους μετανάστες από άλλες αφρικανικές χώρες, το οποίο έχει επιδεινωθεί μετά τον μεγάλο αριθμό αφίξεων από το Σουδάν.
“Υπάρχει πολύς αντι-αφρικανικός ρατσισμός στην Αίγυπτο“, δήλωσε η Χασούρι στο Mediendienst Integration. “Τα αφρικανικά παιδιά παρενοχλούνται στα σχολεία, οι γυναίκες δέχονται σεξουαλικές επιθέσεις, πολλοί δεν αισθάνονται καθόλου ασφαλείς στους δρόμους”.
Ομάδες μεταναστών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανησυχούν ότι οι Σουδανοί πρόσφυγες στην Αίγυπτο θα κινδυνεύσουν ιδιαίτερα από τη νέα συμφωνία.
Μεταξύ των φόβων είναι ότι θα μπορούσαν να υποστούν απελάσεις από συνοριοφύλακες, όπως συνέβη στην Τυνησία.
“Βλέπουμε ήδη την Αίγυπτο να κρατάει τα σύνορα κλειστά για τους πρόσφυγες από το Σουδάν. Η πίεση για την απόκρουση των προσφύγων θα αυξηθεί ως αποτέλεσμα αυτών των συμφωνιών”, προειδοποίησε τη Δευτέρα το Ολλανδικό Συμβούλιο Προσφύγων.
Προέτρεψε επίσης την ΕΕ να επενδύσει σε “ένα λειτουργικό σύστημα ασύλου, που να περιλαμβάνει αξιοπρεπή υποδοχή και πραγματικές ευκαιρίες για να χτίσει κανείς μια ζωή στη χώρα”.
Ο Άντριου Γκέντες, διευθυντής του Κέντρου Μεταναστευτικής Πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο, δεν είναι αισιόδοξος σε αυτό το θέμα. Μιλώντας στο Euronews, σημείωσε ότι οι περισσότεροι πρόσφυγες στην Αίγυπτο εξαρτώνται από την ανθρωπιστική βοήθεια, ζουν σε πολύ κακές συνθήκες και έχουν υψηλά επίπεδα ανεργίας.
“Είναι απίθανο οι πόροι που παρέχει η ΕΕ να κατευθυνθούν από τις αιγυπτιακές αρχές για τη βελτίωση αυτής της κατάστασης“, δήλωσε ο Γκέντες.
“Η κατάσταση (γι’ αυτούς) μπορεί να επιδεινωθεί και, για όσους προσπαθήσουν να μετακινηθούν, τα ταξίδια μπορεί να γίνουν ακόμη πιο επικίνδυνα και θανατηφόρα“.
To άρθρο δημοσιεύτηκε στο Info Migrants.
Διαβάστε επίσης:
Περισσότερος ανθρώπινος πόνος στα σύνορα με τη νέα συμφωνία της ΕΕ για τη μετανάστευση
Το Ηνωμένο Βασίλειο εγκαινιάζει το Bibby Stockholm: Το πλοίο-φυλακή για τους πρόσφυγες
Περιβαλλοντικοί Πρόσφυγες: Μια απειλούμενη ομάδα χωρίς καθεστώς προστασίας
Οι απελάσεις στη Ρουάντα ως μέθοδος αποτροπής των προσφύγων
Ποιοι μετράνε ως πρόσφυγες; Η διπλή ρητορική ενός επιλεκτικού ανθρωπισμού
