O Ολιβιέ Κόστα, διευθυντής πολιτικών σπουδών στο Κολέγιο της Ευρώπης και διευθυντής ερευνών στη Sciences Po, το CNRS και το ερευνητικό κέντρο CEVIPOF της Γαλλίας, μιλά για τις αλλαγές που χρειάζεται το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, προκειμένου να αντιμετωπίσει σοβαρά φαινόμενα διαφθοράς, όπως το Qatargate. Έχει σημειωθεί πρόοδος στη θέσπιση κανόνων, αλλά πολύ πιο αργή από ό,τι θα επέβαλλε η αντιμετώπιση αδίστακτων λόμπι και ευρωβουλευτών, λέει ο ίδιος.
Του Olivier Costa
Μετάφραση: Συντακτική ομάδα pass-world.gr
Στις 11 Δεκεμβρίου, η Εύα Καϊλή, αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και άλλα τρία άτομα, κατηγορήθηκαν και φυλακίστηκαν ως ύποπτοι για διαφθορά που συνδέεται με το Κατάρ.
Η κ. Καϊλή, Ελληνίδα ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών, αρμόδια για τις σχέσεις με τη Μέση Ανατολή, είχε πρόσφατα υποστηρίξει ενώπιον των συναδέλφων της ότι το Κατάρ είναι «πρωτοπόρο στην εργατική νομοθεσία» και ότι η βούλησή του να φιλοξενήσει το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου σηματοδοτεί ουσιαστική δημοκρατική πρόοδο. Η κριτική που ασκούσε οποιοδήποτε εκλεγμένος εκπρόσωπος για το Κατάρ συνιστούσε «παρενόχληση», κατά την ίδια.
Το Σάββατο 10 Δεκεμβρίου, η βελγική αστυνομία βρήκε σακούλες με μετρητά (τουλάχιστον 600.000 ευρώ) στο σπίτι της, αφού συνέλαβε τον πατέρα της, με μια μεγάλη βαλίτσα γεμάτη χρήματα, τα οποία επρόκειτο να μεταφέρει πίσω στην Ελλάδα. Ένας άλλος σοσιαλιστής βουλευτής, ο Βέλγος Μαρκ Ταραμπέλα, εμπλέκεται επίσης. Ως αντιπρόεδρος της αντιπροσωπείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις σχέσεις με την Αραβική Χερσόνησο, δήλωσε πρόσφατα ότι το Κατάρ αποτελεί «παράδειγμα προς μίμηση» για άλλες χώρες της περιοχής.
Δεν πρόκειται για τυπική υπόθεση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πράγματι, ο θεσμός δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ στο παρελθόν σκάνδαλο διαφθοράς αυτού του μεγέθους.
Ωστόσο, οι αποκαλύψεις λειτουργούν ως ένας κώδωνας αφύπνισης που καταδεικνύει δύο φαινόμενα:
1. Το «ξέπλυμα» της εικόνας του Κατάρ
Η είδηση καταρρίπτει το αφήγημα που οι αρχές του Κατάρ και ορισμένοι από τους υποστηρικτές τους προσπαθούσαν να εξυφάνουν εδώ και χρόνια –σε εντονότερο βαθμό μετά την έναρξη της διοργάνωσης του Παγκοσμίου Κυπέλλου– ότι η χώρα είναι πλέον ηθικά αδιάβλητη.
Εάν οι κατηγορίες επιβεβαιωθούν, θα αποδειχθεί ότι οι αυτοκράτορες της χώρας έχουν από καιρό ξεπλύνει την εικόνα της, επιχειρώντας να ενισχύσουν τη διεθνή επενδυτική στρατηγική τους και να αναπτύξουν επιχειρηματικές συνεργασίες.
Μέχρι σήμερα, το Κατάρ δεν έχει δείξει ότι φιλοξενεί το Παγκόσμιο Κύπελλο για να διδαχθεί από τις ιδέες των φιλάθλων από φιλελεύθερες δημοκρατίες ή για να μετριάσει την άκρως συντηρητική κοινωνία του.
Αντ’ αυτού, οι ηγέτες της χώρας έχουν επικεντρωθεί στην πρόσληψη συμβούλων και εκπροσώπων και στην πρόσκληση σημαινόντων προσωπικοτήτων στη Ντόχα για να παρευρεθούν στους εορτασμούς.
Εάν επιβεβαιωθεί από τα δικαστήρια, το σκάνδαλο θα μπορούσε να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας αναφορικά με την αποκάλυψη σχέσεων διαφθοράς μεταξύ πολιτικών, διοικητικών, οικονομικών και δημοσιογραφικών ελίτ της χώρας.
Εν τω μεταξύ, η γαλλική Δικαιοσύνη συνεχίζει να διερευνά τις συνθήκες υπό τις οποίες το Παγκόσμιο Κύπελλο ανατέθηκε στη μοναρχία, συμπεριλαμβανομένου ενός διαβόητου γεύματος μεταξύ του τότε προέδρου Νικολά Σαρκοζί και των ελίτ του Κατάρ, τον Νοέμβριο του 2010.
2. Εκκλήσεις για αλλαγή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Αυτό το σκάνδαλο καταδεικνύει, επίσης, την ανάγκη για αλλαγή και μεταρρύθμιση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Πολυάριθμες περιπτώσεις που αποκαλύφθηκαν από τον Τύπο δείχνουν ότι η πίεση των λόμπι στα μέλη του ΕΚ αυξάνεται ανάλογα με τις ευθύνες και την επιρροή που αποκτούν οι ευρωβουλευτές.
Η παρουσία και οι δραστηριότητες στις οποίες προβαίνουν οι λομπίστες ρυθμίζονται ήδη σε σημαντικό βαθμό από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι σε πολλά από τα κράτη-μέλη.
Ωστόσο, η νομοθεσία και η πρακτική πρέπει να εξελίσσονται συνεχώς για να προσαρμόζονται στις ανανεωμένες στρατηγικές τους.
Πρέπει επίσης να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που να κρατάει μακριά τα λόμπι και τους λιγότερο ηθικά σκεπτόμενους πολιτικούς.
Για παράδειγμα, δεν είναι σωστό οι ευρωβουλευτές να μπορούν να εργάζονται ως σύμβουλοι ή δικηγόροι, παράλληλα με τη θητεία τους.
Και δεν πρέπει να είναι επιτρεπτό οι απεσταλμένοι από χώρες εκτός ΕΕ να μην υποχρεούνται να εγγράφονται στο μητρώο διαφάνειας, στο οποίο υπάγονται υποχρεωτικά όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι που σκοπεύουν να επισκέπτονται συχνά τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα.
Είναι επίσης καιρός οι ευρωβουλευτές να δηλώνουν όλους τους ανθρώπους που συναντούν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους και οι κανόνες να περιορίζουν την εργασία που ασκούν όσο βρίσκονται εκτός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Τέλος, είναι απαραίτητο τα κόμματα να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στην ακεραιότητα των υποψηφίων ευρωβουλευτών και η ΕΕ να αποκτήσει μια ανεξάρτητη επιτροπή δεοντολογίας, με ευρείες εξουσίες έρευνας και επιβολής κυρώσεων.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συζητά αυτά τα θέματα εδώ και 30 χρόνια και πολλές ΜΚΟ, δεξαμενές σκέψης και εμπειρογνώμονες έχουν υποβάλει προτάσεις στον τομέα αυτό.
Έχει σημειωθεί πρόοδος, αλλά με ρυθμό πιο αργό από ό,τι επιβάλλει η αντιμετώπιση των ασυνείδητων λόμπι και των άπληστων ευρωβουλευτών.
Μαθήματα για το μέλλον
Φυσικά, κανένας νόμος δεν θα εμποδίσει ποτέ τους διεφθαρμένους βουλευτές να πουλήσουν την επιρροή τους στον πλειοδότη. Αλλά αν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταπολεμούσε πιο αποφασιστικά τις καταχρήσεις, αν η διαφάνεια, η ακεραιότητα και η ηθική βρίσκονταν στο επίκεντρο της οργάνωσης των εργασιών του, τότε το θεσμικό όργανο θα σταματούσε να προσελκύει ανέντιμους ανθρώπους και τα πολιτικά κόμματα δεν θα έπαιρναν πλέον το ρίσκο να τους στέλνουν εκεί. Οι διεφθαρμένοι θα ήταν επίσης πιο επιφυλακτικοί στο πώς μπορούν να δράσουν.
Είναι επίσης σημαντικό για τις ευρωπαϊκές και εθνικές αρχές να αποδοθεί δικαιοσύνη και οι πρωταγωνιστές του σκανδάλου διαφθοράς στο Κατάρ να μην βρίσκονται πλέον σε θέσεις επιρροής.
Τέλος, πρέπει να καταπολεμηθεί ο σχετικισμός που διέπει την εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Δεν είναι όλες οι εξωτερικές χώρες φίλες και δεν συμπεριφέρονται όλοι οι εκπρόσωποί τους με αποδεκτό τρόπο. Ορισμένες χώρες δεν διστάζουν να χρησιμοποιούν αδίστακτες μεθόδους όταν συνεργάζονται με Ευρωπαίους εταίρους. Η άρνηση αυτής της πραγματικότητας δεν είναι η κατάλληλη απάντηση σε μια τέτοια συμπεριφορά.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Conversation, στις 14 Δεκεμβρίου 2022.
Διαβάστε επίσης:
Πώς οι εταιρίες συμβούλων στην Ευρώπη καταλαμβάνουν τη δημόσια διοίκηση
