Από το κατάστρωμα ενός αεροπλανοφόρου, οι ηγέτες διακήρυξαν ότι όλα θα πάνε καλά μετά το Brexit. Αντιμέτωποι με μια φθινοπωρινή πολιτική ατμόσφαιρα και τα σύννεφα από το φάντασμα του Brexit, την τρομοκρατία και την αστάθεια των οικονομικών αγορών, οι ηγέτες των κυρίαρχων δυνάμεων της ΕΕ διακήρυξαν την αποφασιστικότητά τους να αναζωογονήσουν τις τύχες μιας ηπείρου που έχει ταρακουνηθεί από μια φαινομενικά ατελείωτη σειρά κρίσεων. Έδωσαν, ωστόσο, πολύ λίγα στοιχεία για το πώς θα τα καταφέρουν.
Των Matthew Karnitschnig και Jacopo Barigazzi
Στεκόμενοι κάτω από τον απογευματινό ήλιο, πάνω στο κατάστρωμα ενός ιταλικού αεροπλανοφόρου, το ευρωπαϊκό κλαμπ των τριών –η γερμανίδα Άνγκελα Μέρκελ, ο γάλλος Φρανσουά Ολάντ και ο ιταλός Ματέο Ρέντσι– επικαλέστηκε τις παλιές δόξες της Ευρώπης, καθώς έδινε υποσχέσεις για καλύτερες μέρες στο μέλλον.
«Πολλοί πίστεψαν ότι μετά την απόφαση για το Brexit η Ευρώπη είχε τελειώσει. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο», είπε ο Ρέντσι, έχοντας δίπλα του τους δύο άλλους ηγέτες, και πρόσθεσε: «Θα γράψουμε την επόμενη σελίδα του μέλλοντός μας».
Για την ώρα, αυτή παραμένει κενή.
Η συνάντηση της Δευτέρας παρουσιάστηκε ως μια «διαβούλευση» πριν την άτυπη συνάντηση των 27 κρατών-μελών της ΕΕ στη Μπρατισλάβα, τον επόμενο μήνα, με θέμα την Ευρώπη μετά το Brexit. Η Γερμανία, ευάλωτη στην κριτική από τις μικρότερες χώρες που διαμαρτύρονται για την κυριαρχία της, επέμεινε στην ανάγκη να συμμετάσχουν όλα τα κράτη-μέλη στη συζήτηση. Ωστόσο το Βερολίνο θα ήθελε να έχει εξασφαλίσει μια ευρεία συναίνεση στα βασικά σημεία με το Παρίσι και τη Ρώμη πριν τη Σύνοδο.
Όπως ακριβώς έγινε στην τριμερή συνάντηση που είχαν στο Βερολίνο λίγες μέρες μετά το δημοψήφισμα για το Brexit τον Ιούνιο, η συνάντηση της Δευτέρας είχε περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα παρά ουσία.
Οι ηγέτες δεν εξειδίκευσαν τη στρατηγική τους για το πώς θα διαχειριστούν τις διαπραγματεύσεις για το Brexit ούτε παρουσίασαν νέες οικονομικές προτάσεις ή άλλα σχέδια.
To «ναυτικό φόντο» μπορεί να έμοιαζε ασύμβατο με μια συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης, όπου η επίδειξη δύναμης γίνεται συνήθως δεκτή με καχυποψία. Η «χορογραφία» ωστόσο δεν ήταν τυχαία. Το ιταλικό αεροπλανοφόρο Giuseppe Garibaldi διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην ευρωπαϊκή προσπάθεια καταπολέμησης κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών στη Μεσόγειο.
Ακόμη, πίσω από τους ηγέτες, στον ορίζοντα, βρισκόταν το νησί Βεντοτένε, όπου το 1941 μια ομάδα αντιφασιστών φυλακισμένων υπό την καθοδήγηση του Αλτιέρο Σπινέλι –που θεωρείται ένας από τους οραματιστές της ΕΕ– συνέγραψε μυστικά ένα μανιφέστο ζητώντας μια ομοσπονδιακή Ευρώπη.
Ο Ρέντζι, ο οποίος αντιμετωπίζει ένα δημοψήφισμα για συνταγματικές αλλαγές τον Οκτώβριο που μπορεί να αποβεί καθοριστικό για το πολιτικό του μέλλον, έσπευσε να δείξει στο ιταλικό κοινό ότι έχει καταφέρει να αποκαταστήσει την επιρροή της χώρας του στην ΕΕ, μετά τη θυελλώδη περίοδο Μπερλουσκόνι.
Η Μέρκελ η οποία επιθυμεί να ανακοπεί η άνοδος του αντιευρωπαϊκού Κινήματος των 5 Αστέρων, εμφανίστηκε περισσότερο από ευτυχής μπροστά στις κάμερες, «προσφέροντας» κοινοτυπίες για την ενότητα της Ευρώπης.
«Αποτίνουμε φόρο τιμής στις ρίζες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και με τα λουλούδια που καταθέτουμε στον τάφο του Αλτιέρο Σπινέλι ξεκαθαρίζουμε ότι συνειδητοποιούμε από πού προέρχεται αυτή η ΕΕ αλλά και το γεγονός ότι γεννήθηκε μέσα στη σκοτεινότερη περίοδο της Ευρώπης. Γνωρίζουμε επίσης ότι είναι καθήκον και αποστολή μας στον 21ο αιώνα να εξασφαλίσουμε την ασφάλεια των Ευρωπαίων αλλά και τη διατήρηση των ευρωπαϊκών αξιών».
Την επαύριο των πρόσφατων τρομοκρατικών επιθέσεων στη Γερμανία και τη Γαλλία, η ασφάλεια φαίνεται να αποτέλεσε το σημείο όπου οι τρεις ηγέτες βρήκαν μεγαλύτερο κοινό έδαφος. Επανέλαβαν την ανάγκη για στενότερη συνεργασία εντός της ΕΕ ως προς τη φύλαξη των συνόρων και την ανταλλαγή πληροφοριών, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τόσο την τρομοκρατία, όσο και τους παράνομους διακινητές προσφύγων.
Πέραν όμως των φιλοφρονήσεων και των λουλουδιών, οι διαφορές ανάμεσα στους τρεις παραμένουν. Η Γαλλία και η Ιταλία συνεχίζουν να πιέζουν προς την κατεύθυνση των δημόσιων επενδύσεων, προκειμένου να επανεκκινήσουν οι οικονομίες τους, γεγονός που προϋποθέτει χαλαρότερη δημοσιονομική πειθαρχία.
Η Γερμανία, o δημοσιονομικός «μπαμπούλας» της Ευρώπης, υπογραμμίζει την ανάγκη για βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των κρατών-μελών – μια φράση που παραπέμπει άμεσα σε εκείνο το είδος λιτότητας, το οποίο πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν αιτία της παρατεταμένης οικονομικής δυσπραγίας στην περιοχή.
Με τις γαλλικές εκλογές την επόμενη άνοιξη και τις γερμανικές το φθινόπωρο του 2017, οι διαφορές ανάμεσα στις τρεις πρωτεύουσες ως προς την ενδεδειγμένη μεταρρύθμιση της ΕΕ, και ειδικά της ευρωζώνης, είναι απίθανο να λυθούν σύντομα.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο politico.eu, στις 23 Αυγούστου 2016.
Για τους συγγραφείς
Ο Matthew Karnitschnig είναι ο επικεφαλής ανταποκριτής στην Ευρώπη του Politico και έχει έδρα στο Βερολίνο. Μέχρι το 2015, εργάστηκε για δεκαπέντε χρόνια στη Wall Street Journal.
Ο Jacopo Barigazzi είναι ρεπόρτερ και καλύπτει κυρίως θέματα μετανάστευσης, εξωτερικής πολιτικής και της ιταλικής πολιτικής σκηνής.
