Αυτή την Παρασκευή, οι τίτλοι των ειδήσεων αναδεικνύουν τη νίκη των Ciudadanos στις καταλανικές εκλογές, τόσο σε ψήφους όσο και σε έδρες. Όμως, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, όπως λένε. Είναι σημαντικό να το επισημάνουμε για ακόμα μία φορά: αυτές οι εκλογές πραγματοποιήθηκαν μέσα σε ένα ειδικό πολιτικό και κοινωνικό καθεστώς.
Tου Angel Ferrero
Οι εκλογές προκηρύχθηκαν από την κυβέρνηση της Ισπανίας, και όχι από την τοπική κυβέρνηση, με παρέμβαση της κεντρικής εκτελεστικής εξουσίας για εφαρμογή του Άρθρου 155 –για πρώτη φορά μετά την ψήφιση του Ισπανικού Συντάγματος του 1978– ύστερα από την μονομερή ανακήρυξη της ανεξαρτησίας. Διεξήχθησαν με πολλούς από τους υποψηφίους στη φυλακή ή στο εξωτερικό, διωκόμενοι από τη Δικαιοσύνη.
H Εκλογική Επιτροπή αποφάσισε ότι οι κίτρινες γραβάτες και τα πανό υπέρ των πολιτικών κρατουμένων στα εκλογικά κέντρα συνιστούσαν «παρεμβάσεις» στη διαδικασία της ψηφοφορίας, και έδωσε εντολή στην Αστυνομία της Καταλονίας να είναι παρούσα για να τις αποτρέψει.
Τα αποτελέσματα των εκλογών της 21ης Δεκεμβρίου
Το μέτωπο της ανεξαρτησίας αντιστάθηκε στην πτώση. Το μπλοκ που φτιάχτηκε από το «Μαζί για την Καταλονία» (JxCAT), τη Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας (ΕRC) και την Υποψηφιότητα Λαϊκής Ενότητας (CUP), έλαβε 2.050.955 ψήφους και 70 έδρες. Το λεγόμενο «συνταγματικό» μέτωπο, που αποτελείται από τους Ciudadanos, το Λαϊκό Κόμμα (PSC) και το PSC, κατέγραψε 1.874.263 ψήφους και 57 θέσεις. Και η «Καταλονία Μαζί-Μπορούμε» (CatEnComú) 320.980 ψήφους και 8 έδρες.
Αξίζει να σημειωθεί η επίδοση του JxCAT, που ξεκίνησε την καμπάνια με αρνητικές προβλέψεις. Οι δημοσκοπήσεις εκτιμούσαν ότι θα λάβει 10 με 12 έδρες, αλλά το κόμμα κατάφερε να κρατήσει την ηγετική του θέση στο μπλοκ των αυτονομιστών με 34 έδρες, χρησιμοποιώντας το πρόσωπο του αποπεμφθέντος Προέδρου ως βασικό εκλογικό χαρτί.
Παρ’ όλα αυτά , το ποσοστό του 47,5% που πήραν τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας και η άνοδος του Άλμπερτ Ριβέρα (Ciudadanos) αναγκάζει το μπλοκ της ανεξαρτησίας να ξανασκεφτεί τη στρατηγική του, αν όχι να κρατήσει μια αμυντική στάση απέναντι στους Ciudadanos, που αποκτούν πλέον μια πιο επιθετική θέση, βλέποντας τα εκλογικά αποτελέσματα να τους επιβραβεύουν.
Παραμένει το ερώτημα για το κατά πόσο οι υποψήφιοι που είναι στη φυλακή ή στο Βέλγιο θα μπορέσουν να αναλάβουν την έδρα τους.
Η ημέρα των εκλογών
Την ημέρα των εκλογών, εκλογικοί αντιπρόσωποι του ΕRC στη Bellvitge κατήγγειλαν ότι υπήρχαν ψηφοδέλτια των Ciudadanos σε φακέλους που θα έπρεπε να είναι κενοί για την ψηφοφορία.
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι την ίδια την ώρα της ψηφοφορίας, τα μίντια μετέδιδαν ότι η ισπανική Πολιτοφυλακή κατέθεσε στο Ανώτατο Δικαστήριο μια αναφορά 560 σελίδων, όπου Καταλανοί πολιτικοί, μεταξύ των οποίων ο Κάρλες Πουτζντεμόν, ο Οριόλ Ζουνκέρας, η Μάρτα Ροβίρα και η Άννα Γκαμπριέλ, περιγράφονταν ως εκείνοι που «σχεδίασαν, καθοδήγησαν, κατηύθυναν και κινούσαν τη διαδικασία για τη δημιουργία ανεξάρτητου Κράτους».
Η ίδια αναφορά υποδεικνύει και άλλα πολιτικά πρόσωπα –τον Χοάν Ταρντά και τον Γκαμπριέλ Ρουφιάν του ERC, τον πρώην Γενικό Γραμματέα του Podem Αλμπάνο Ντάντε Φατσίν και ορισμένα μέλη του «Μαζί για το Ναι» (JxS)– ως συμμετέχοντες στη διαδήλωση μπροστά από τα γραφεία του τοπικού Υπουργείου Οικονομικών, για την οποία οι Ζορντί Κουσάρτ (Omnium) και Ζορντί Σάντσες (ΑΝC) φυλακίστηκαν, με την κατηγορία της ανταρσίας. Έτσι, ο αρμόδιος εισαγγελέας αποκτά τη δυνατότητα να προχωρήσει στην απαγγελία κατηγοριών και την απόδοση ποινών και για άλλα πρόσωπα.
Η εκλογική υποχώρηση των αριστερών κομμάτων
Tα δύο αριστερά κόμματα της Καταλονίας βγήκαν λαβωμένα από αυτές τις εκλογές. Η CUP έμεινε με τέσσερις βουλευτές, από τους δέκα που είχε, και χάνει την κοινοβουλευτική ομάδα αν δεν κατορθώσει να συμφωνήσει με άλλα κόμματα. Η CatEnComú μένει με οκτώ βουλευτές, ενώ το προγενέστερο σχήμα συνασπισμού στο οποίο μετείχε, το CSQEP, είχε 11 έδρες.
Οι απώλειες της CUP μπορούν εν μέρει να εξηγηθούν από την απώλεια της «δανεικής ψήφου» που είχε αποκτηθεί το 2015. Tότε, που το ERC και η Δημοκρατική Σύγκλιση της Καταλονίας (CDC) παρουσιάστηκαν ως «Μαζί για το Ναι» (JxS) και ένα μέρος των ψηφοφόρων ψήφισε την CUP για να μην καταμετρηθούν οι ψήφοι τους στους συνασπισθέντες.
Σε κάθε περίπτωση, η CUP δεν κατάφερε να κεφαλαιοποιήσει ούτε τις πολιτικές της θυσίες –και συγκεκριμένα το ότι προσυπέγραψε τις θέσεις του JxCAT– ούτε τις θέσεις της για ανυπακοή και μονομερή ανεξαρτησία, ούτε το γεγονός ότι λειτούργησε ως «επιταχυντής της διαδικασίας» του αυτοπροσδιορισμού στο Κοινοβούλιο.
[…]
Oι Ciudadanos
To κόμμα που επένδυσε πιο πολύ στη διαφήμιση της καμπάνιας του ήταν οι Ciudadanos, κατασκευάζοντας έναν απλό, αλλά αποτελεσματικό λόγο, σε έναν χώρο που θα περιμέναμε να παραμείνει αδρανής ή να σημειώνει αύξηση της αποχής.
Ο λόγος των Ciudadanos είναι ένα μείγμα συναισθηματικού ισπανισμού και αοριστολογίας περί ΕΕ, καθώς και –ίσως λιγότερο εμφανώς– φιλελεύθερων πεποιθήσεων που υποστηρίζουν τη μάταιη ελπίδα της προόδου μέσα από τον δύσκολο αλλά αποφασιστικό δρόμο της επιχειρηματικότητας.
Αυτή είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, μια γρήγορη σκιαγράφηση, ή ίσως μια καρικατούρα, του πολιτικού τους μηνύματος, το οποίο όμως επιβραβεύθηκε από μια κοινωνία που έχει τιμωρηθεί από την κρίση και τις περικοπές, και η οποία αισθάνεται ότι γίνεται λόγος για αυτήν μόνο μέσω της τηλεόρασης, του ραδιοφώνου και μηνυμάτων που φτάνουν στο κινητό.
Ο αριστερός λόγος από την άλλη δεν καταφέρνει να φτάσει σε αυτόν τον ίδιο πληθυσμό και παρουσιάζει όλες τις δυσλειτουργίες που πλήττουν τη νέα ευρωπαϊκή Αριστερά και την καθιστούν αδύναμη να αντιμετωπίσει την άνοδο των διαφορετικών μορφών δεξιού λαϊκισμού.
Στην Μπανταλόνα, έκαναν μια συγκέντρωση με την παρουσία του Όουεν Τζόουνς, του Ζαν Λυκ Μελανσόν και με την εμφάνιση της Άντα Κολάου, και η προσέλευση ήταν 200 άτομα. Επιβάλλεται αναστοχασμός.
Αυτό που συνέβη στην Καταλονία δεν διαφέρει πολύ από ό,τι έχουμε δει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες: η σοσιαλδημοκρατία και η νέα Αριστερά εγκατέλειψαν την παραδοσιακή βιομηχανική ζώνη, με μια διακυβέρνηση και με πολιτικές στρατηγικές που επικεντρώνονται αποκλειστικά στη θεσμική εκπροσώπηση, χωρίς να υπάρχει άλλη Αριστερή δύναμη που να μπορεί να καταλάβει τη θέση που εγκατέλειψαν.
Το βλέμμα μας είναι στραμμένο στις επόμενες εβδομάδες. Όσοι πιστεύουν ότι το μπλοκ της ανεξαρτησίας, με την ικανότητά του για κοινωνική κινητοποίηση, έχει θαφτεί μετά τις εκλογές της 21ης Δεκεμβρίου κάνουν λάθος. Tο μπλοκ διατήρησε τη θέση του και όλα δείχνουν τώρα ότι θα σκληρύνει τη στάση του. Και ας έχουμε στο μυαλό μας ότι πάνω από το κεφάλι των ανθρώπων κρέμεται ως δαμόκλειος σπάθη το ενδεχόμενο μιας νέας κρίσης στην Καταλονία.
Απόσπασμα από το κείμενο που δημοσιεύτηκε στο Εl Salto, στις 22 Δεκεμβρίου 2017.
