Το 2010, όταν η FIFA ανακοίνωσε ότι το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022 θα διεξαχθεί στο Κατάρ, υπήρξε κατακραυγή λόγω του ιστορικού αυτής της χώρας όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τώρα, το διοικητικό όργανο του ποδοσφαίρου εξετάζει το ενδεχόμενο επέκτασης του Παγκοσμίου Κυπέλλου σε μια χώρα με ακόμη πιο ανησυχητικό ιστορικό όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα: τη Σαουδική Αραβία.

Της Minky Worden

Μετάφραση: Σάκης Στεργενάκης

Η προοπτική της συνδιοργάνωσης από τη Σαουδική Αραβία της αθλητικής διοργάνωσης με τους περισσότερους θεατές στον κόσμο έχει γίνει μια πραγματική πιθανότητα, αφού ο πρόεδρος της FIFA, Τζιάννι Ινφαντίνο, κατέστησε σαφές ότι επιθυμεί να αυξήσει από 32 σε 48 τις ομάδες που συμμετέχουν στο Παγκόσμιο Κύπελλο.

Αυτό θα σημάνει ότι η τωρινή διοργανώτρια χώρα –το Κατάρ– το οποίο στερείται της υποδομής για ένα διευρυμένο τουρνουά, θα πρέπει να μοιραστεί τα δικαιώματα φιλοξενίας με μία γειτονική χώρα του Περσικού Κόλπου.

Μια μελέτη σκοπιμότητας της FIFA που δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο θεωρούσε ως δυνητικούς συνδιοργανωτές το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Ομάν, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το Associated Press ανέφερε ότι οι χώρες που ελήφθησαν σοβαρά υπ’ όψιν ήταν το Κουβέιτ και το Ομάν, δεδομένου ότι η σκληρή απομόνωση του Κατάρ από τη Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ και το Μπαχρέιν θα τους εμπόδιζε να φιλοξενήσουν την διοργάνωση.

Όμως, ο υπουργός Εξωτερικών του Ομάν και ο επικεφαλής της ομοσπονδίας ποδοσφαίρου του Κουβέιτ εξέφρασαν την απροθυμία του για τη φιλοξενία της διοργάνωσης λόγω των υλικοτεχνικών προκλήσεων.

Δεδομένων των απαιτήσεων για τη χωρητικότητα καθημένων θεατών των γηπέδων, όπου θα διεξαχθεί το τουρνουά, η Σαουδική Αραβία –η οποία διαθέτει δύο γήπεδα με περισσότερες από 60.000 θέσεις– είναι η πιο σοβαρή υποψηφιότητα που απέμεινε. Η τελική ψηφοφορία για την απονομή διευρυμένων δικαιωμάτων φιλοξενίας προγραμματίζεται να λάβει χώρα στο 69ο Συνέδριο της FIFA στο Παρίσι, στις 5 Ιουνίου.

Η μελέτη της FIFA για τη Σαουδική Αραβία βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τους ισχυρισμούς της οργάνωσης ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν βασικό μέρος των αξιών και των κανόνων του παιχνιδιού.

Κάτω από την πίεση των οπαδών, των ακτιβιστών και των χορηγών, η FIFA ενσωμάτωσε τα ανθρώπινα δικαιώματα στο καταστατικό της από το 2016, όταν ενέκρινε τις κατευθυντήριες αρχές των Ηνωμένων Εθνών για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα και καθόρισε την ευθύνη της για τον σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο άρθρο 3 του Καταστατικού της.

Η FIFA δημιούργησε μια Ανεξάρτητη Συμβουλευτική Επιτροπή για τα ανθρώπινα δικαιώματα, προσέλαβε προσωπικό που θα ασχολείται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, θέσπισε μηχανισμό καταγγελιών υπέρ των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το 2017 ενέκρινε μια πολιτική ορόσημο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλώνοντας ότι «οι δεσμεύσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δεσμευτικές για όλα τα όργανα και τους αξιωματούχους της FIFA».

Αυτά είναι παγκόσμια πρότυπα τα οποία η Σαουδική Αραβία δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον να τηρήσει.

Σήμερα, ένας συνασπισμός υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας διεξάγει έναν βάναυσο πόλεμο στην Υεμένη και σύμφωνα με πληροφορίες διεξήγαγε πολλές παράνομες επιθέσεις, περιορίζοντας τη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας και επιδεινώνοντας την ανθρωπιστική κρίση.

Τον Απρίλιο, το Βασίλειο αποκεφάλισε 37 σαουδάραβες πολίτες, κυρίως μειονοτικούς σιίτες μουσουλμάνους, οι οποίοι ίσως δεν είχαν δίκαιες δίκες. Τουλάχιστον τρεις από εκείνους που εκτελέστηκαν ήταν ακόμα ανήλικοι όταν καταδικάστηκαν.

Οι σχέσεις μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου είναι ποινικοποιημένες στη Σαουδική Αραβία και οι τιμωρίες περιλαμβάνουν τη θανατική ποινή και το μαστίγωμα.

Στη χώρα δεν ισχύει καμία ελευθερία του Τύπου, μια βασική απαίτηση για τους μελλοντικούς οικοδεσπότες του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Τον περασμένο Οκτώβριο, σαουδάραβες πράκτορες δολοφόνησαν και διαμέλησαν τον Jamal Khashoggi, αρθρογράφο της Washington Post, ο οποίος είχε επικρίνει την κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας.

Ακόμα και τώρα, η Σαουδική Αραβία επιβάλλει ένα κατασταλτικό σύστημα “ανδρικής κηδεμονίας”, αναγκάζοντας τις γυναίκες να έχουν την συγκατάθεση ενός αρσενικού μέλους της οικογένειας για ταξίδια, γάμους ή ακόμα και για να αποκτήσουν διαβατήριο.

Οι αρχές της Σαουδικής Αραβίας έχουν φυλακίσει πολλούς από τους κορυφαίους ακτιβιστές υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών, μερικοί από τους οποίους σύμφωνα με πληροφορίες έχουν βασανιστεί. Τουλάχιστον δέκα δικάζονται με κατηγορίες που σχετίζονται σχεδόν εξ ολοκλήρου με τον ειρηνικό ακτιβισμό τους. Μέχρι τον Ιανουάριο του 2018, η Σαουδική Αραβία απαγόρευε στις γυναίκες να παρακολουθούν ακόμα και ποδόσφαιρο στα γήπεδα. Η απαγόρευση έχει αρθεί, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν αναφορές ότι δεν έχει επιτραπεί σε γυναίκες η είσοδος στο γήπεδο αν δεν συνοδεύονται από έναν άνδρα κηδεμόνα.

Τα νέα πρότυπα της FIFA για το Παγκόσμιο Κύπελλο των 48 ομάδων το 2026, το οποίο ανατέθηκε στο “United Bid” (Ενιαία Υποψηφιότητα) των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά και του Μεξικού, απαιτούσαν από τις υποψήφιες χώρες την καταγραφή όλων των κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εξεύρεση μιας στρατηγικής για την αντιμετώπισή τους.

Η FIFA πρέπει να διαβουλεύεται με τους εγχώριους και διεθνείς φορείς για τα ανθρώπινα δικαιώματα σχετικά με το Παγκόσμιο Κύπελλο. Στο Κατάρ, το οποίο είχε επιλεγεί ως οικοδεσπότης πριν αποκαλυφθεί η νέα πολιτική, οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν περάσει χρόνια προσπαθώντας να βελτιώσουν τις συνθήκες – συμπεριλαμβανομένης της εξασφάλισης καλύτερης ασφάλειας για το 1 εκατομμύριο μεταναστών εργαζομένων για την κατασκευή των σταδίων μέσα στην εξοντωτική ζέστη – και έχουν να επιδείξουν ορισμένες σημαντικές μεταρρυθμίσεις και πρόοδο. Κανένα από αυτά τα μέτρα δεν μπορεί να αναπαραχθεί στη Σαουδική Αραβία, όπου σημαντικοί ακτιβιστές υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρίσκονται στη φυλακή ή σιγούν δεχόμενοι απειλές λίγο περισσότερο από τρία χρόνια πριν από την έναρξη του Παγκόσμιου Κυπέλλου.

Η FIFA ισχυρίζεται ότι το Μπαχρέιν, το Κουβέιτ, το Ομάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα παραμένουν επίσης υπό εξέταση.

Οι χώρες αυτές έχουν επίσης ανησυχητικές αναφορές για τα ανθρώπινα δικαιώματα όσον αφορά το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τα δικαιώματα των μεταναστών και την ελευθερία έκφρασης. Δεν είναι σαφές το πώς κάποιες από αυτές θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων της FIFA μέσα σε διάστημα μόλις τριών ετών.

Οι εταιρικοί εταίροι της FIFA – μεταξύ των οποίων η Coca-Cola, η Adidas και η Visa – θα πρέπει να ανησυχούν για το γεγονός ότι η FIFA σκέφτεται να επεκτείνει την διοργάνωση σε τόσο προχωρημένο στάδιο σε αυτές τις χώρες, ιδίως στη Σαουδική Αραβία.

Γυναίκες, δημοσιογράφοι, μέλη της κοινότητας LGBTQ και όλοι οι φίλοι του παιχνιδιού θα πρέπει να ρωτήσουν γιατί η διοργάνωση με τους περισσότερους θεατές μπορεί να διεξαχθεί σε μια χώρα όπου τα δικαιώματά τους δεν γίνονται σεβαστά. Και οι αθλητές του Παγκοσμίου Κυπέλλου δεν θα πρέπει να αναγκαστούν να αγωνιστούν εκεί όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα διακυβεύονται σε τέτοιο βαθμό.

Εάν η πρόταση επέκτασης του Ινφαντίνο οδηγήσει στο να φιλοξενηθεί το Παγκόσμιο Κύπελλο από τη Σαουδική Αραβία, αυτό θα βλάψει τις πολιτικές της FIFA για τα ανθρώπινα δικαιώματα και θα ανταμείψει την κλιμάκωση της καταπίεσης στην Σαουδική Αραβία. Αξίζει μια κόκκινη κάρτα.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στη Washington Post, στις 15 Μαΐου 2019.