Πέντε άρθρα που αναλύουν την αθέατη πλευρά των γεγονότων, την εβδομάδα που πέρασε, με έμφαση στον πόλεμο στην Ουκρανία. Η συντακτική ομάδα του pass-world.gr τα διάλεξε και σας τα προτείνει.

1. Το ιστορικό κεφάλαιο του 20ού αιώνα που εξηγεί τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία

Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ουκρανοί εθνικιστές είδαν τους Ναζί σαν απελευθερωτές από τη σοβιετική καταπίεση. Σήμερα, η Ρωσία χρησιμοποιεί αυτό το κεφάλαιο για να χαρακτηρίζει την Ουκρανία σαν έθνος ναζιστών.

Η δημόσια συζήτηση για την ιστορική μνήμη τού συγκεκριμένου κεφαλαίου και τις επιπτώσεις της στον ουκρανικό εθνικισμό και τον αγώνα για ανεξαρτησία, είναι κομβικής σημασίας στην κατανόηση τής τρέχουσας κρίσης.

Πολύ προτού οι ρωσικές δυνάμεις αρχίσουν να βομβαρδίζουν το Κίεβο, να μπαίνουν στο Τσέρνομπιλ και να επιτίθενται στη δεύτερη μεγαλύτερη ουκρανική πόλη, το Χάρκoβο, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντίμιρ Πούτιν είχε αρχίσει να μιλά με πολύ προσεκτικά επιλεγμένες λέξεις. Σε μία ανάλυση που είχε δημοσιευτεί στη ιστοσελίδα του Κρεμλίνου στα ρωσικά, ουκρανικά και αγγλικά τον περασμένο Ιούλιο, ο Πούτιν πίστωνε στους Σοβιετικούς ηγέτες την επινόηση μιας ουκρανικής δημοκρατίας εντός της Σοβιετικής Ένωσης το 1922. Όταν η Ουκρανία κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1991, υποστήριζε ο Πούτιν, οι Ουκρανοί ηγέτες «άρχισαν να μυθολογούν και να ξαναγράφουν την ιστορία, διαγράφοντας ό,τι ένωνε (τη Ρωσία και την Ουκρανία) και αναφερόμενοι στην περίοδο που η Ουκρανία ήταν μέρος της ρωσικής αυτοκρατορίας ως κατοχή».

Η «ιστορική πραγματικότητα» της σύγχρονης Ουκρανίας είναι πολύ πιο περίπλοκη από την εκδοχή τού Πούτιν και περιλαμβάνει «μια ιστορία χιλίων χρόνων μεταβαλλόμενων θρησκειών, συνόρων και λαών» σύμφωνα με τους New York Times. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, οι Ρωσο και Αυστρο-ουγγρικές αυτοκρατορίες, Πολωνία και Λιθουανία, όλες άσκησαν δικαιοδοσία επί της Ουκρανία που για πρώτη φορά διεκδίκησε σύγχρονη ανεξαρτησία το 1917, με το σχηματισμό της Λαϊκής Δημοκρατίας της Ουκρανίας.

Σύντομα η Ρωσία επανέκτησε τον έλεγχό της στην περιοχή, κάνοντάς τη μέρος της νεοσυσταθείσας Σοβιετικής Ένωσης και διατηρώντας την εκεί εξουσία μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την εισβολή της Γερμανίας. Κατά το αφήγημα Πούτιν, το σύγχρονο κίνημα ουκρανικής ανεξαρτησίας ξεκίνησε όχι το 1917, αλλά κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπό γερμανική κατοχή, μεταξύ 1941 και 1944, κάποιοι Ουκρανοί που αγωνίζονταν για ανεξαρτησία, συνεργάστηκαν με τους Ναζί, τους οποίους είδαν ως σωτήρες από το σοβιετικό ζυγό. Ο Πούτιν τεχνηέντως έχει απομονώσει αυτή την περίοδο της ιστορίας για να χαρακτηρίζει ναζιστικά υποκινούμενη κάθε ουκρανική προσπάθεια για εθνική κυριαρχία, εξηγεί ο Markian Dobczansky, ιστορικός στο Ινστιτούτο Ουκρανικής Έρευνας του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. «Είναι πραγματικά μια απίστευτα κυνική απόπειρα ενός πολέμου πληροφοριών και επιρροής της κοινής γνώμης» αναφέρει ο ίδιος.

Διαβάστε το άρθρο στο Smithsonian Magazine.

2. Επανεξοπλισμός της Γερμανίας: Μια απόφαση που αλλάζει ριζικά τον μεταπολεμικό κόσμο

Σχεδόν εν μια νυκτί, οι καθιερωμένες αρχές της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής έχουν καταργηθεί. Σε μια δυνατή ομιλία του, πριν από μια εβδομάδα, στο γερμανικό Κοινοβούλιο, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, δήλωσε ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ο “εν ψυχρώ” πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν είναι μια στιγμή “καμπής” για την Ευρώπη.

Το σημαντικότερο στοιχείο της απάντησης του Σολτς είναι η άμεση και μαζική ενίσχυση των αμυντικών δαπανών της Γερμανίας, μέσα από ένα ταμείο 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ανανέωση των ενόπλων δυνάμεων της χώρας.

Πρόκειται για μια απόφαση που θέτει τέλος στην επιφυλακτικότητα της εξωτερικής πολιτικής της Γερμανίας, η οποία έχει διαμορφωθεί μέσα από την έντονη επίγνωση της ιστορίας της. Ιδιαίτερα όσον αφορά τις σχέσεις της Γερμανίας με τη Ρωσία, αυτές έχουν επίσης διαμορφωθεί από το βαρύ φορτίο της ιστορίας. Πάνω από 2 εκατομμύρια ζωές Ρώσων χάθηκαν στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και πάνω από 20 εκατομμύρια από τη Ρωσία και την υπόλοιπη πρώην Σοβιετική Ένωση (συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας) σκοτώθηκαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι νέες αποφάσεις της Γερμανίας για τις στρατιωτικές δαπάνες αντιπροσωπεύουν μια δραματική αλλαγή στο κυρίαρχο μεταπολεμικό δόγμα της να επικεντρώνεται στην διπλωματική επίλυση και την οικονομική διάσταση των συγκρούσεων, έναντι της στρατιωτικής συμμετοχής σε αυτές. Πρόκειται για μια αλλαγή, η οποία αυτή τη στιγμή βρίσκει τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα της Γερμανίας ενωμένα σε αυτό το ζήτημα.

Μέσα στο ρευστό τοπίο που δημιουργεί πόλεμος στην Ουκρανία, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της αλλαγής της θέσης της Γερμανίας δεν είναι ακόμη απολύτως σαφείς, αναμένεται ωστόσο να είναι κεφαλαιώδεις. Πρόκειται για μια κίνηση που θα μεταμορφώσει πλήρως τον παγκόσμιο ρόλο της Γερμανίας.

Διαβάστε το άρθρο για το ιστορικό βάρος που έχει η απόφαση για επανεξοπλισμό της Γερμανίας στο Conversation.

3. Πενήντα λεπτά με τον Χαράρι για την Ουκρανία

Επί σχεδόν μία ώρα ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι, Καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ και συγγραφέας πολλών γνωστών βιβλίων απαντούσε σε ερωτήσεις, στην πλατφόρμα του TED, αναφορικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Πώς εξηγεί τη στάση Πούτιν, γιατί πιστεύει ότι ο κόσμος μας θα αλλάξει πολύ μετά από αυτόν τον πόλεμο, τι λέει για τη διαχωριστική γραμμή «συντηρητικοί» – «προοδευτικοί». Ο ίδιος υποστηρίζει ότι στην περίπτωση του πολέμου στην Ουκρανία, δεν έχουμε να κάνουμε με μια αποτυχία της διπλωματίας, καθώς ο Πούτιν ΄ήταν αποφασισμένος να εισβάλει στο ουκρανικά εδάφη. Επίσης, ο Χαράρι υποστηρίζει ότι η Ρωσία του Πούτιν που δεν έχει σχέση με τη Σοβιετική Ένωση..

Δείτε το βίντεο με τον Γιουβάλ Νώε Χαράρι:

4. Ο ρόλος του ΝΑΤΟ και το δικαίωμα της Ουκρανίας στην αυτοδιάθεση: Μια συζήτηση

Καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία συνεχίζεται, ο βετεράνος δημοσιογράφος Andrew Cockburn και ο Καθηγητής Ιστορίας του Yale Timothy Snyder συζητούν την ιστορία της περιοχής και τον ρόλο που έπαιξε η επέκταση του ΝΑΤΟ στην τρέχουσα κρίση.

Από την μία ο Andrew Cockburn υποστηρίζει ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους αθέτησαν τις υποσχέσεις που έδωσαν τη δεκαετία του 1990 να μην επεκτείνουν τη στρατιωτική συμμαχία στην Ανατολική Ευρώπη, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια ενδεχόμενη αντιπαράθεση. «Αυτό που έκανε ο Πούτιν είναι απολύτως επαίσχυντο, αλλά είναι κάπως εύκολο να το καταλάβει κανείς. Υπήρξαν συνεχείς προσπάθειες να προωθηθεί το ΝΑΤΟ», λέει.

Από την άλλη, ο Snyder απαντά ότι η εστίαση στον επεκτατικό ρόλο του ΝΑΤΟ αγνοεί τις διεργασίες στο εσωτερικό της Ουκρανίας και άλλων κρατών, τα οποία έχουν το απόλυτο δικαίωμα να έχουν τις δικές τους επιδιώξεις και να διαμορφώνουν τη δική τους εξωτερική πολιτική. «Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο κόσμος δεν αφορά μόνο την Ουάσιγκτον και τη Μόσχα. Αφορά επίσης άλλα κυρίαρχα κράτη και άλλους λαούς που μπορούν να εκφράσουν τις επιθυμίες τους και να έχουν τη δική τους εξωτερική πολιτική», καταλήγει.

Δείτε την ενδιαφέρουσα συζήτηση που φιλοξενεί το Democracy Now.

5. Η νέα έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή εκπέμπει έκκληση για επείγουσα δράση

Εξαιρετικά ανησυχητικά ευρήματα αναφορικά με την ταχύτητα και τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης, εξέδωσε η Διακυβερνητική  Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η οποία τελεί υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, στην τελευταία της έκθεση, την προηγούμενη εβδομάδα.

Τη νέα έκθεση της IPCC υπογράφουν 270 επιστήμονες από σχεδόν 70 χώρες από όλο τον κόσμο, «αποτελεί την πιο ζοφερή έως τώρα εκτίμηση του οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών για την κατάσταση του κλίματος», αναφέρει το Common Dreams.

«Τα ευρήματα της έκθεσης της IPCC που δημοσιεύουμε σήμερα είναι σαφή: το διακύβευμα για τον πλανήτη μας δεν ήταν ποτέ υψηλότερο», δήλωσε ο Hoesung Lee, πρόεδρος της IPCC, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Η έκθεση αναφέρεται στις εκτεταμένες επιπτώσεις που έχει για τη φύση και τη ζωή των ανθρώπων η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή, η οποία πλήττει δυσανάλογα τις πιο ευάλωτες κοινότητες και συστήματα. Η υπερθέρμανση του πλανήτη, που θα φθάσει τον 1,5°C στο εγγύς μέλλον, θα δημιουργήσει πολλαπλούς κινδύνους για τα οικοσυστήματα και τον άνθρωπο, αναφέρει η έκθεση.

Η νέα έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής έρχεται να ενισχύσει προγενέστερα ευρήματά της, που ήδη είχαν θεωρηθεί «κόκκινος συναγερμός» για τις επιπτώσεις που επιφέρει η κλιματική αλλαγή. Και έπεται της Συνόδου Κορυφής COP26 για το Κλίμα στη Γλασκόβη, οι δεσμεύσεις της οποίας θεωρούνται ανησυχητικά άτολμες από το παγκόσμιο κίνημα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Διαβάστε για τα ευρήματα της νέας έκθεσης της IPCC στο Common Dreams και την ίδια την έκθεση εδώ.